Voedseloverschot: doordraaien, vergisten of weggeven?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Je hebt het de laatste dagen vast voorbij zien komen: Nederlandse boeren blijven zitten met hun groente en fruit. De prijs daalt, boeren draaien verlies en actiegroepen springen op de bres. Zijn er oplossingen? 

Klein deel, grote gevolgen
In 2013 bedroeg de export naar Rusland 1,5 miljard euro, blijkt uit onderzoek van het Wageningen University & Research Centre. Dit is nog geen twee procent van de totale agrarische export, wat wil zeggen dat het belang van de Russische markt over het algemeen niet zo groot is.

Maar dat bekent niet dat de boycot geen grote gevolgen kan hebben. De zuivel-, vlees- en met name de fruit- en groentesectoren worden het hardst getroffen. Groente en fruit worden veelal als versproduct verhandeld. Ze moeten snel bij de consument zijn.

Nu Rusland niet meer klaarstaat als afzetmarkt moeten er alternatieven gezocht worden om deze overschotten aan groente en fruit op een nuttige manier alsnog te verkopen of verwerken. Voedselbelangenorganisaties komen met allerhande oplossingen.

Voedselbank Nederland
De afgelopen dagen kwam de voedselbank in het nieuws om een voor hen erg opbeurende reden: ze zouden zomaar eens kunnen gaan profiteren van de Russische boycot. Zo zouden overgebleven groente en fruit naar de voedselbank gebracht kunnen worden.

Salomon Querido: “We zijn nu in overleg met de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) en het GroentenFruit Huis om structureel voedsel van ze te ontvangen.” Querido, die gaat over voedselverwerving bij de Voedselbank, zegt dat het uiteraard geen oplossing is voor de hele industrie. “Maar voor onze klanten zou het wel een groot verschil maken.”

Afgelopen vrijdag deed de Voedselbank hun oproep aan de boeren. “Nu is het afwachten.”

Landbouw Economisch Instituut (LEI), Universiteit Wageningen.
“Op de korte termijn is dit probleem lastig op te lossen,” zegt Siemen van Berkum. De econoom en onderzoeker ziet echter wel verschillende oplossingen. “Er zijn nu weer gesprekken over een opkoopregeling door Brussel. Dit houdt in dat wanneer de prijs voor groente en fruit zakt tot een bepaald minimaal niveau, Brussel in actie komt als de opkoper van de producten.”

De teler krijgt zo een minimale prijs voor zijn producten. “Het is weinig, maar in ieder geval iets.” Ook ziet Van Berkum iets in het doordraaien van groente en fruit: “Overtollige producten worden dan direct vernietigd. Dit kan goed zijn voor de telers: als er minder producten op de markt komen kan de prijs weer stijgen.”

De derde oplossing die hij aankaart zijn de voedselbanken. “Dan worden de producten wel geconsumeerd, maar er moet een limiet aan zitten. Gratis producten drukken de vraag weg.”

Volgens Van Berkum zouden alle drie de oplossingen het beste effect hebben wanneer ze samen in werking worden gezet. Maar dat zou geen volledige oplossing zijn. “De crux is namelijk dat er al overproductie was – de Europese markt was al overvoerd voor de huidige crisis. Voor structurele stabiliteit moeten we op zoek naar een markt buiten de Europese Unie.”

Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) Noord Glaskracht
Vanochtend maakten zeven belangrijke spelers uit de glastuinbouwsector bekend zich verenigd te hebben in de Stichting Samen Sterk. Het doel: Nederlandse consumenten bewegen de consumptie van Nederlandse groente-en fruitproducten op te schroeven.

Jos van Kester: “Het is een initiatief van de telers zelf. Wij als LTO Noord Glaskracht, ondersteunen het.” De directe aanleiding voor het initiatief is de slechte prijsvorming van vorige week. Nederlandse groente en fruit moeten beter gepromoot worden om deze klap enigszins te boven te komen onder het motto: 'Samen sterk, met Hollandse groente en fruit aan het werk!' Twitteraars worden gevraagd hun eigen recepten en inspiratie met groenten te delen. “De komende tijd benaderen we consumenten, supermarkten en andere afzetmarkten om te kijken wat onze eerste stap in de praktijk zal zijn.”

Milieu Centraal
“Het is jammer als voedseloverschot leidt tot voedselverspilling,” zegt Ingrid Aaldijk. “Wij raden daarom de consument aan meer groente en fruit te kopen. Of om meteen op te eten, of om te verwerken tot saus of soep.”

Aaldijk legt uit dat groente en fruit tot de top drie behoren van de producten die verspild worden in Nederlandse huishoudens. “Dit komt toch al gauw uit op tien kilo per persoon per jaar.” Dus, stelt ze, dan moeten de gekochte waren ook echt gebruikt worden. “Anders heeft het natuurlijk geen zin.”

Youth Food Movement
“Het is een lastige situatie,” zegt Joris Lohman, directeur van de Youth Food Movement (YFM). “Een duivels dilemma bijna.” YFM werkt veel samen met boeren, waardoor ze goed weten wat er speelt in het agrarisch landschap. “Een ding dat zeker is, is dat de boeren de dupe worden van de boycot.”

Of Lohman dan ook een oplossing kan verzinnen? “Voedsel weggooien ben ik het sowieso nooit mee eens en gratis weggeven aan de voedselbank is niet profitabel voor de boeren. Het doordraaien van voedsel is ook een slechte optie en consumenten alle groente en fruit laten opkopen is ook niet haalbaar. Het lijken allemaal symbolische oplossingen.”

Op de korte termijn ziet Lohman geen structurele oplossing. Wel zag hij op Twitter het Boerenfluitjes-initiatief langskomen: met particuliere donaties koopt organisator Esther oogst bij de boeren op, om te vervolgens aan de voedselbank te geven. “Dit is een leuk initiatief. Maar wat er nu echt duidelijk wordt is dat we deze crisis nodig hebben om na te denken over ons consumptiepatroon.”

Damn Food Waste
Voedselverspilling en Damn Food Waste gaan niet samen. “Vanuit ons is het vernietigen van voedsel dus ook het laatste wat we willen,” zegt Sebastiaan Aalst. “Maar voor de telers en boeren is dit een enorme strop. Compensaties zijn dus wel een reële oplossing.”

Ook voedselbanken ziet Aalst als een goede opvangplek voor overtollig voedsel. “Zolang voedselbanken in Nederland een tekort hebben is het een schande als we kiezen voor voedselvernietiging.” Het verwerken van overgebleven voedsel in veevoer of conserveren zouden dan volgens hem nog betere opties zijn.

En een ideale oplossing? Voor zover die er is: “Als de overheid of de EU een deel van het overschot zouden opkopen van de boeren en dat naar de voedselbanken zou gaan, dan zit er in ieder geval schot in.”   

Afbeelding: Carmen Eisbär

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons