Voedselbrigade: minder verspilling, meer voedsel

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Sinds juni dit jaar rijden Wouter en zijn collega’s elke dag langs zestien Amsterdamse supermarkten en om daar de ‘derving’ op te halen: producten die niet meer in de supermarkt verkocht worden, bijvoorbeeld omdat de 'ten minste houdbaar tot-datum' (THT-datum) is overschreden. Het gaat dan met name om brood van de vorige dag, aardappelen, groenten en fruit met kleine plekjes, droge kruidenierswaren of ingevroren vlees. Die producten zouden anders worden weggegooid, maar veel van deze waren kunnen nog prima worden gegeten. De Voedselbrigade voorkomt op die manier dat de supermarkten eten weggooien en deelt het uit aan mensen die het nodig hebben.

Een gedeelte van het magazijn van de voedselbank
Verschillende soorten voedsel staan opgeslagen in het magazijn van de voedselbank in Amsterdam. 

Strenge regels
Natuurlijk kan niet alles mee met de bus. Wouter legt uit: “Gekoelde dingen zoals spinazie of gesneden groenten en dergelijke mogen we niet meenemen als ze over de datum zijn. Maar bijvoorbeeld pannenkoekenmix of andere droge kruidenierswaren mogen vaak wel.” De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft duidelijke regels welke producten wel en niet geschikt zijn om te eten nadat de THT-datum is overschreden. Zeer lang houdbare producten, zoals droge pasta, koffie en conserven mogen tot 1 jaar na de THT-datum worden uitgedeeld. Andere producten, zoals zuivel, vers vlees en gesneden groente zijn veel korter houdbaar en mogen niet worden uitgegeven als de THT-datum is overschreden. 

NVWA regels in het kort

  • Zeer lang houdbare producten
    Producten: o.a. zout, suiker, meel, koffie, frisdrank, hard snoepgoed
    Houdbaarheid: Tot 1 jaar na THT-datum
  • Lang houdbare producten 
    Producten: o.a. droge koekjes, muesli, broodbeleg, boter, ingevroren producten
    Houdbaarheid: Tot 2 maanden na THT-datum
  • Beperkt houdbaar
    Producten: Brood, cake, halfconserven, groente en fruit
    Houdbaarheid: THT-datum aanhouden, met eventuele uitzonderingen
  • Kort houdbare producten
    Producten: Vers vlees, verse vis, zuivel, vruchtensap, gesneden groenten, eieren
    Houdbaarheid: NOOIT na THT-datum aanvaarden en/of verdelen.

Bron: NVWA informatieblad 76

 

Ook de voedselbank krijgt de NVWA over de vloer en moet zich dus net zo goed houden aan de regels als ieder ander bedrijf dat met voedsel werkt. Er komen bij de loods van de voedselbank in Amsterdam zelden dingen binnen die niet aan de regels voldoen. Volgens Wouter controleren zowel de voedselbank en de supermarkt hun eten ontzettend streng: “Soms zijn supermarkten zelfs bijna te streng. Groente en fruit willen ze niet meegeven, omdat het moeilijk te bepalen is hoe groot een plekje op een paprika mag zijn om het nog mee te kunnen geven aan ons. In zo’n geval geven ze het liever niet mee en blijven ze aan de veilige kant”. De supermarkten sorteren hun voedsel en zetten het klaar in het magazijn. Ook worden ingevroren producten gestickerd, zodat het te allen tijden duidelijk is wanneer iets is ingevroren.

Enthousiasme van supermarkten
Het omgaan met derving is wel een gevoelig punt bij de supermarkten. Aanvankelijk wilde OneWorld meerijden met de voedselbank langs alle magazijnen voor een reportage, maar volgens Wouter zijn supermarkten voorzichtig met het toelaten van onbekenden in hun magazijnen. Ook lopen supermarkten niet te koop met het feit dat ze doneren aan de voedselbank. “Enerzijds komt dit omdat het over derving gaat. Supermarkten houden dat liever achter gesloten deuren”, legt Wouter uit. “Bovendien willen ze het niet als reclamemiddel gebruiken. Klanten zouden kunnen denken dat ze het alleen maar doen om nieuwe klanten te krijgen”. 

En dat laatste is zeker niet het hoofddoel van de zestien supermarkten die nu meewerken aan de Voedselbrigade. Volgens Wouter zijn de supermarkten juist erg enthousiast om mee te werken en spreekt het idee iets goeds te doen voor mens en milieu ze aan: “Ik merk dat supermarkten het heel leuk vinden dat we komen en dat het eten niet wordt weggegooid, maar dat het door ons nog een bestemming krijg. Ze zijn er zelf bovendien extra tijd mee kwijt, dus ze doen er ook echt moeite voor.” Ook het eerste contact komt vaak vanuit de supermarkten zelf. Filialen bellen naar de voedselbank als ze producten over hebben omdat ze gaan verbouwen of een product uit het assortiment gaat. “Er is steeds meer het besef, zowel bij supermarkten als distributiecentra, dat voedsel weggooien niet meer kan.” Vrijwel elke supermarkt die door de voedselbrigade is benaderd doet mee aan het project. De enkelen die niet meedoen, hebben als enige reden dat ze simpelweg niet voldoende derving hebben om mee te geven.

Voedselpakketten
Kratjes met voedsel zoals ze worden aangeleverd bij de klanten van de voedselbank.

Verder groeien?
In de loods waar ook Wouters kantoor is komen elke dag vrachtwagens en busjes met voedsel binnen. Voedselbank Amsterdam is tevens het distributiecentrum voor heel Noord-Holland. De loods is enorm, met verschillende opslagruimtes, twee enorme koelingen en een bijbehorend kantoorgedeelte. Het aandeel dat de Voedselbrigade ophaalt, één tot twee keer een volle bus per dag, is niet zo groot. Aan de andere kant, al het voedsel dat de voedselbrigade ophaalt is alleen bestemd voor Amsterdam. Het voedsel dat wordt opgehaald door de Voedselbrigade wordt snel weer verspreid over Amsterdam. Daarnaast is er volgens Wouter tot op een bepaalde hoogte de mogelijkheid om te groeien: “We werken nu samen met zestien supermarkten, we willen er uiteindelijk twintig benaderen. Twintig is het maximale aantal dat één bus aan kan, op termijn willen we een tweede bus laten rijden die goed is voor nog eens twintig supermarkten.” 

Voedselbank Meer dan een miljoen Nederlanders leeft onder de armoedegrens. Een gedeelte daarvan wordt bijgestaan door tijdelijke voedselpakketten van de voedselbanken in Nederland. De voedselbanken in Nederland werken samen met verschillende bedrijven en organisaties om voldoende eten bij elkaar te krijgen. Het voedsel is altijd gedoneerd, dat kan van particulieren zijn, maar het grootste deel komt van bedrijven. Het verkregen voedsel wordt gratis aan klanten uitgegeven en het werk voor de voedselbank wordt uitsluitend door vrijwilligers gedaan. Ook werkt de voedselbank samen met lokale organisaties om klanten te helpen hun financiële situatie te verbeteren, zodat de voedselhulp echt tijdelijk is. 

Nog verder groeien is momenteel lastig, omdat er elke dag twee mensen in de bus van de Voedselbrigade zitten. Een extra bus en meer vrijwilligers zijn nu niet beschikbaar. Ook restaurants afgaan is volgens Wouter geen handige optie. “Het probleem met restaurants is dat we dan te veel bereid of half bereid eten krijgen dat is niet lang goed te houden. Momenteel hebben we drie uitgiftedagen op woensdag, donderdag en vrijdag. We mogen verse en bereide producten die we op maandag en dinsdag ophalen dan al niet meer meegeven. Bovendien is eten van restaurants vaak onverpakt.” Er zijn wel andere projecten in Amsterdam die met restaurants samenwerken om overgebleven voedsel weg te geven, zoals Buurtbuik.

Bus van de voedselbrigade
De volgeladen bus van de Voedselbrigade met voedsel dat is opgehaald bij verschillende supermarkten in Amsterdam.

Wouter blijft echter terecht heel positief: “Potentie? In Amsterdam zijn er alleen al tachtig Albert Heijns en er zijn nog tal van andere supermarkten. Er is van alles gaande als het om derving gaat. In Frankrijk is nu een wet ingevoerd dat supermarkten geen eten mogen weggooien. Het is een kwestie van jaren voordat zo’n wet in Nederland wordt ingevoerd, of misschien wel korter. Er is meer bewustzijn, eten verspillen kan gewoon niet meer.”

Meer informatie over de voedselbank van Amsterdam is te vinden op hun website.

Een abonnement op OneWorld magazine voor 25 euro

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons