De afgelopen twee weken trokken vooral de ietwat obese Jip en Janneke op de cover van Vrij Nederland onze aandacht. Ook de rest van Nederland leek het opeens over de relatie tussen voedsel en gezondheid te hebben.
Zo stond vorige week dinsdag tijdens de eerste bijeenkomst van ‘It’s the food, my friend!’, in de Rode Hoed in Amsterdam, de vraag centraal in hoeverre er een tweedeling betstaat in onze voedselcultuur. Terwijl een relatief klein deel van de mensen zich op biologisch eten en allerlei superfoods stort, zet een groot deel van de bevolking haar tanden toch liever in een sappige Whopper, om deze vervolgens weg te spoelen met een halve liter cola.
Overgewichtexpert Jaap Seidell, misschien wel de hedendaagse Samuel Sarphati, houdt zich bezig met de emancipatie van kwetsbare groepen en stelt dat in grote steden het verschil in levensverwachting tussen wijken is opgelopen tot meer dan tien jaar. Wie in Zuid-Oost opgroeit zal statistisch gezien korter leven dan wie in Amsterdam Oud-Zuid woont. Dit wordt deels bepaald door de voedselomgeving. Over die omgeving gesproken: slechts 5 procent van de Nederlanders en 2 procent van de kinderen eet gemiddeld genomen voldoende groenten en fruit.
Chemische perzik
Deze statistieken mogen jou misschien choqueren, volgens Seidell zullen ze ons gedrag niet doen veranderen. Mensen bombarderen met informatiecampagnes is niet effectief gebleken. Wat wel kansrijk lijkt is het actief veranderen van de ongezonde omgeving van mensen, en de afstand van mensen tot hun voedsel verkleinen. Seidell pleit voor voedseleducatie en stadslandbouw. Als kinderen met hun handjes een wortel uit de aarde hebben getrokken en onder begeleiding soep mogen maken, blijkt dat ze groentesoep net zo lekker vinden als zo’n chemische perzik of mierzoet suikerbanaantje. En de ouders? Die kunnen op de maatschappelijke themasite Volgens Nederland laten weten wat zij van de snoepautomaat op de school van hun kinderen vinden.
Wat doet de overheid ondertussen? Die stelde in 2005 in samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties het Convenant Overgewicht op. In 2009 werd een nieuw programma gestart, gericht op de jeugd: Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG). Drie jaar en 3,7 miljoen euro later stijgt de ‘kinderen met overgewicht’ curve niet meer. De initiatiefnemers, die eind januari aanwezig waren tijdens de Nationale Balans Top 2014, zijn enthousiast. Maar niet iedereen lijkt overtuigd van deze publiek-private samenwerking: “Dezelfde techniek waarmee Coca-Cola de consument verleidt, wordt nu gebruikt om kinderen van de Coca-Cola af te helpen, met geld van Coca-Cola”, schrijven Annemarie Geleijnse & Rineke van Houten in een artikel in Vrij Nederland. Dit alles wel onder de voorwaarde dat we die kinderen niet vertellen dat Coca-Cola ongezond is. Het is moeilijk om te zeggen of de behaalde resultaten direct aan de JOGG-aanpak toegeschreven kunnen worden. “Er zijn in Nederland te weinig betrouwbare onderzoeksgegevens over gewicht om trends te signaleren en analyseren”, legt Jaap Seidell uit, zelf ook initiatiefnemer van JOGG.
Presentatie
Anderen geloven dat de oplossing ligt in het vergroten van de toegang tot gezond voedsel. Open een biologische winkel en uw naasten worden gezond! Maar helaas… Volgens een recente studie in Amerikaanse achterstandswijken blijkt ook dit geen effectieve strategie. Het onderzoek vond plaats in een “food desert”. De resultaten laten zien dat ondanks de toename van het aanbod van groenten en fruit, de consumptie daarvan niet significant is gestegen. Volgens Dr. Steven Cummins, professor volksgezondheid aan de London School of Hygiëne & Tropical Medicine, moet er veel meer aandacht worden besteed aan het presenteren van deze producten. It’s all about the marketing stupid!
Voedselmarketing, met name op kinderen gericht, was één van de thema’s tijdens het debat over voedselveiligheid dat begin maart door het Europees Parlement en Voedingscentrum werd georganiseerd aan Wageningen Universiteit. De aanwezige partijen waren het er unaniem over eens dat kinderen op school les zouden moeten krijgen over wat een gezond dieet is. Ook liet Felix Cohen, directeur van het Voedingscentrum, weten dat reclame voor ongezonde producten zich niet mag richten op kinderen jonger dan zes jaar, aangezien zij het meest beïnvloedbaar zijn. Of een kind van zeven jaar wel tegen het marketinggeweld van de grote voedselproducenten op kan, vragen wij ons af…
