Deze bioloog redt kuikentjes van de gaskamer

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Wat dreef je ertoe om iets te gaan doen met het probleem van de eendagshaantjes?
‘‘Tijdens mijn studie biologie in Leiden hield ik me al bezig met de praktische toepassingen van de wetenschap, science-based business. Als student ben ik letterlijk mensen gaan bellen of ik ze kon helpen, op zoek naar een probleem. Ik sprak een kippenboer die zei: ‘Voor elke hen die je ziet, wordt er een haan gedood.’ Nu ben ik zelf opgegroeid met het idee dat dieren in de veeteelt het niet zo heel erg best hebben. Ik vind het verschil te groot waarop mensen naar hun huisdier kijken in vergelijking met een landbouwdier. Ik begrijp dat we kippen niet kunnen houden als onze katten, maar er is wat dierenwelzijn een hoop winst te halen door aan de slag te gaan met nieuwe technieken uit de biologie. Ik schatte vrij snel in dat geslachtsbepaling in eieren technisch haalbare oplossing kon zijn.’’

Het gros van de mensen zien boeren als de bad guys, maar zij willen ook een oplossing voor hun dode kuikens

De pluimveehouderij kampt vast met meer problemen dan alleen de haantjes.
‘‘Niet alleen ik, de hele sector wil van het probleem af. Broederijen gooien veel geld weg met het laten uitkomen van al die haantjes die later vergast moeten worden. Het gros van de mensen zien boeren als de bad guys, maar zij willen er ook een oplossing voor. Ik zeg niet dat álle boeren heiliger dan de paus zijn, maar ik weet wel dat ze niet over de middelen beschikken om het op te lossen. Als je 60-70 uur per week aan iets gaat werken, dan wil ik wel dat het iets goeds is.’’

Zo’n groot probleem! Is er niemand eerder op het idee gekomen om een technologie voor geslachtsbepaling in eieren te ontwikkelen?
‘‘In de jaren 80 was er een bedrijf redelijk ver gekomen, maar ze gebruikten -natuurlijk- verouderde technieken en hun insteek was anders: zij wilden de hoeveelheid arbeidsuren van de kuikensexers drukken. Het had niets met dierenwelzijn te maken. Als blijkt dat er al eerder onderzoek naar een probleem is gedaan, maar dat er nog geen oplossing is, dan is het óf technisch onmogelijk óf het is tot nu toe gewoon slecht aangepakt. Achteraf bleken heel veel dingen gewoon niet geprobeerd.’’

Van Idee tot minister
In Ovo heeft ondertussen verschillende prijzen in de wacht gesleept en subsidies binnengehaald. Met een monster uit het ei kunnen Bruins en Stutterheim zien of het embryo mannelijk of vrouwelijk is. Ze willen dat doen voor dag elf, voordat het embryo iets gaat voelen. De embryo’s kunnen dan worden geëuthanaseerd. Volgens Bruins kunnen de eieren daarna gebruikt worden voor andere doeleinden, waardoor ze geld opleveren. Zoals voor voedingsstoffen of de ontwikkeling van vaccins. Financiering voor de doorontwikkeling van de techniek was lastig, het heeft anderhalf jaar geduurd, maar er is wel 550.000 euro opgehaald. Voor april 2015 moet de technologie bruikbaar zijn in een soort mechanische eierselecteermachine. Afgelopen mei hebben mensen uit allerlei delen van de sector, als Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken, de Universiteit Leiden, de Dierenbescherming, de Vakgroep Pluimveehouderij LTO Nederland en de NOP Kring Kuikenbroeders een intentieverklaring ondertekend met Wouters bedrijf in Ovo om samen aan het probleem te werken.

Je hebt te maken met een harde kant van de vee-industrie. Vind je dat nooit moeilijk?
‘‘Er is een groot verschil tussen horen over de hoeveelheid haantjes die overbodig zijn en daadwerkelijk zien hoe er kuikens vergast worden. Als ik op een broederij ben doet het me nog steeds heel veel.  Onze missie stelt me gerust: in 2018 willen we 100 miljoen minder haantjes laten vergassen. Het lijkt heel erg veel, maar met onze techniek is dat haalbaar.’’

Naast je bezig houden met het probleem van de haantjes, heb je óók nog een mobiele malariatester ontwikkeld. Hoe ga je van eieren naar malaria?
‘‘Met een paar vrienden van mijn studie waren we een beetje aan het spelen met elektronische borden. Geïnspireerd op een nieuwe stroming, DIYBio (Do It Yourself Bio), besloten we te proberen om een beroemd en duur laboratoriumapparaat waarmee je DNA kunt analyseren, zelf te bouwen. Dus wij gingen naar de bouwmarkt, kochten een föhn, een dimmer en bouwden het apparaat in een schoenendoos. Toen we het in het lab testte, bleek het nog te werken ook!’’ Net als bij het probleem van de haantjes was het zoeken naar een toepassing gedreven door de drang om iets goeds te doen. ‘‘Er bleken veel bedrijven geïnteresseerd om ons concept toe te passen in de praktijk, maar malariabestrijding sprak ons het meeste aan. Malaria wordt nu in het veld getest met een soort sneltestjes. Onze nieuwe methode is gewoon verreweg veel secuurder.’’ Op dit moment worden er elk jaar 396 miljoen nutteloze malaria behandelingen gegeven door een gebrek aan goede diagnostiek.

[[{“fid”:”30345″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]Wouter Bruins en compagnon Wil Stutterheim in het lab

Wat voor verrassingen heeft de biotechnologie nog voor ons in petto als het aan Wouter Bruins ligt?
“Je kunt de techniek achter de mobiele malariatester nog toepassen op andere ziektes om die in het veld beter te kunnen vaststellen. Ook in de pluimveehouderij zijn er nog zat problemen waarbij je in één keer dierenwelzijn en efficiëntie kan verbeteren. Denk aan kippen die besmet zijn met bloedluis. De kip heeft last van ontstekingen, maar doordat de luizen bloed zuigen, is de productie van vlees of eieren ook minder. Een ander groot probleem is dat de kippen steeds sneller moeten groeien en daardoor afwijkingen krijgen. Dit is niet alleen het geval bij plofkippen. Wat veel mensen niet weten, is dat de uitval in vrije uitloopkippen veel hoger is. ’’

Duurzaamheid en efficiëntie zijn in mijn ogen exact hetzelfde

Jouw oplossingen voor de problemen in de landbouw zijn wel erg rationeel. Moet het voedselsysteem niet groener en biologischer?
‘‘Duurzaamheid en efficiëntie zijn in mijn ogen exact hetzelfde. Als je heel efficiënt produceert, produceer je ook duurzaam tenzij je alléén het komende jaar geld wilt verdienen. Kijk naar grote multinationals zoals IKEA: als ze de komende 50 jaar willen blijven bestaan moeten ze duurzaam produceren. Wat betreft de situatie in de landbouw, zijn er twee kampen die nu lijnrecht tegenover elkaar staan. Je hebt organisaties als Wakker Dier aan de ene kant. Zij gaan voor dierenwelzijn. Dan heb je de pluimveesector aan de andere kant staan. Zij gaan voor efficiëntie. Beiden denken dat ze elkaar in de weg staan, terwijl ze uiteindelijk vaak hetzelfde willen. Als het dier een beter leven heeft, produceert het meer en zal het duurzamer zijn de dieren op deze manier te houden. Ik wil laten zien dat het verbeteren van dierenwelzijn niet ten koste hoeft te gaan van duurzaamheid of efficiëntie, maar dit zelfs kan vergroten. Op dit moment proberen we te weinig om die combinatie te maken. Het grote verschil tussen de multinationals als IKEA en de landbouw is dat er in de landbouw veel minder geld is om duurzaamheid te verbeteren.’’

Harde taal. Noem je jezelf idealist?
‘‘Ik zou mezelf wel willen omschrijven als een idealist, maar óók als een realist. Als het niet kan, doen we het ook niet. Ik heb het vroeger met mijn zus, die vegetariër is en verder ook heel groen in het leven staat, vaak gehad over hoe je de wereld kunt veranderen. Zij is heel resoluut over de keuzes die je maakt en de dingen die je koopt, maar ik geloof in een ander soort activisme. Ik denk dat je alleen dingen kunt veranderen door het van binnen uit te doen. Na mijn studie besefte ik: ik heb die skills en daar kan ik iets goeds mee doen.’’

Waar ligt nu je hart? In de tropen bij malaria of op het Hollandse platteland?
‘‘Geslachtsbepaling in eieren en de mobiele malariatester zijn allebei toepassingen van diagnostiek en biotechnologie. Ik zou niet kunnen kiezen. Ik ben heel slecht in focussen. Wel zou ik op een dag heel graag in een broederij een stoeltje willen opzetten en kijken hoe die broederij geen haantjes meer doodt. Dat is voor mij nu het grote doel.’’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons