Waterproblemen zijn geen toekomstmuziek

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

“In Nederland hebben we water genoeg", vertelt Jan van de Venis. Als directeur van het  juridisch bureau van de Zwitserse organisatie Waterlex houdt hij zich bezig met ontwikkelingen op het gebied van recht en water. "We gebruiken hier zelfs drinkwater om onze wc’s door te spoelen. We kunnen ons bijna niet voorstellen dat sommige mensen vijf uur naar een waterbron moeten lopen, om vervolgens terug te lopen met vervuild water wat ze nog moeten koken."

Jan van de Venis (40) begon zijn loopbaan in de commerciële advocatuur. Nadat hij als jurist bij Greenpeace werkte, richtte hij samen met anderen de organisatie Stand Up For Your Rights op, een internationale ngo die mensenrechten combineert met een duurzame toekomst voor mens en planeet. Nu werkt hij bij JustLaw en Waterlex, en is hij lid van de denktank Worldconnectors waar hij zich hard maakt voor een ‘Ombudsman voor Toekomstige Generaties’.

 

 

In dit filmpje vertelt hij meer over de link tussen mensenrechten en duurzame ontwikkeling.  

Niet vanzelfsprekend
Hoewel de Verenigde Naties water als universeel mensenrecht erkenden in 2010, is schoon en betaalbaar water voor veel mensen niet vanzelfsprekend. Er zijn volgens Van de Venis verschillende cijfers over het aantal mensen dat geen toegang heeft tot schoon water. "Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie hebben 768 miljoen mensen geen schoon drinkwater, en 2,5 miljard mensen geen sanitaire voorzieningen (zie kader, red.). Maar je kunt ook kritischer kijken, bijvoorbeeld als je vindt dat mensen per persoon meer liters water nodig hebben. Dan kom je uit op getallen als 1,5 miljard mensen zonder schoon drinkwater en 4 miljard mensen zonder sanitaire voorzieningen. Vooral in Azië, Afrika, Midden- en Zuid-Amerika is water een groot probleem.”

Met sanitaire voorzieningen worden waterleidingen, riolering, douches, toiletten en wasbakken bedoeld. Het water dat je gebruikt om te koken, te douchen en schoon te maken dus. 

Ontwikkeling
Gebrek aan water staat ontwikkeling in de weg, stelt Van de Venis. “Iemand die een groot deel van de dag bezig is met water halen heeft geen tijd om te werken, naar school te gaan, of om andere dingen te doen. Daarnaast zijn het vaak meisjes en vrouwen die water halen, dus gebrek aan water is ook slecht voor emancipatie.” Zodra mensen makkelijk bij schoon water kunnen worden ze minder vaak ziek en hebben ze meer tijd om te werken en geld te verdienen, vertelt hij. “Water is dus heel belangrijk om aan armoede te kunnen ontsnappen.”

Schoolkinderen halen water in EthiopiëSchoolkinderen halen water in Ethiopië. Foto: UNICEF

Duurzame ontwikkelingsdoelen
‘Schoon water en sanitair voor iedereen’ is één van de voorgestelde duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de opvolgers van de millenniumdoelen. Deze mondiale ontwikkelingsagenda, die in september definitief wordt vastgesteld en tot 2030 loopt, heeft het uitbannen van extreme armoede en het leefbaar houden van de planeet als doel.

“Dit doel over water komt hoogstwaarschijnlijk in de definitieve lijst doelen”, denkt Van de Venis. “Maar je kunt water aan veel meer doelen verbinden.” Hij noemt bijvoorbeeld doel één, het uitbannen van extreme armoede, en de doelen over duurzame productie en consumptie (doel 12), het beschermen van oceanen en zeeën (doel 14), het beschermen van ecosystemen (doel 15), het bevorderen van toegang tot recht (doel 16) en het versterken van een mondiaal partnerschap (doel 17).

Toegang tot rechtHet voorgestelde duurzame ontwikkelingsdoel 16 benadrukt dat er effectieve en inclusieve instituties moeten zijn en dat mensen toegang moeten hebben tot recht. “In Nederland zijn we gewend dat we bij een misstand naar de rechter kunnen stappen”, vertelt Van de Venis. “Maar in veel landen kan dat niet. Jaarlijks worden er meer dan honderd milieuactivisten vermoord, wat in veel gevallen met water te maken heeft.” Lees hier meer

Milieu
“De grote zorg voor de toekomst is de milieukant van water”, denkt Van de Venis. “We hebben de afgelopen honderd jaar zoveel natuurlijke ecosystemen kapot gemaakt, zonder de waarde van die systemen in te zien. De natuur is heel goed in zichzelf reguleren. Maar doordat wij bijvoorbeeld veel bossen gekapt hebben wordt het regenwater op die plekken niet meer goed langdurig in de grond vastgehouden, waardoor de grond uitdroogt.” De effecten van klimaatverandering kunnen we er bijna niet meer bij hebben, denkt Van de Venis. “Door een stijgende zeespiegel, orkanen en extreme droogte kunnen we zo meteen niet meer bij ons water. Daarom is aandacht voor ecosystemen en oceanen in de ontwikkelingsagenda zo belangrijk.”

De grote zorg voor de toekomst is de milieukant van water

Productie
“Daarnaast gebruiken we ontzettend veel water voor de productie van voedsel, spullen en energie, en vervuilen we daarmee ook nog eens veel water. Ruim zeventig procent van al het beschikbare water gaat momenteel naar landbouw. Voor de productie van een kilo biefstuk is 16.000 liter water nodig. Voor het maken van een T-shirt dat in Nederland in de winkels hangt, wordt 3500 liter water gebruikt. Die productie vindt meestal ook nog plaats in landen waar water schaars is.” Volgens Van de Venis is het belangrijk dat het waterverbruik voor onze producten inzichtelijk wordt, zodat we hier hopelijk zuiniger omgaan met water daar.

Toekomstige generaties
“We doen momenteel maar wat, zonder rekening te houden met toekomstige generaties. We putten natuurlijke systemen uit, dumpen industrieel afval in rivieren, vullen onze zeeën met plastic en verbruiken ontzettend veel water. We moeten dingen echt anders gaan doen als we onze kinderen en hun kinderen niet willen opzadelen met onze problemen. Daar roepen de duurzame ontwikkelingsdoelen eigenlijk ook toe op.”

Protest tegen Coca Cola in IndiaProtest tegen Coca Cola in India. Foto: Flickr/cc

Goede hoop
“Ik heb goede hoop dat de duurzame ontwikkelingsdoelen effect zullen hebben. Volgens mij zien we inmiddels duidelijk de grenzen aan de groei, en is er een groter gevoel van urgentie om dingen anders te doen. Dat zie je niet alleen bij de overheden die de doelen zullen ondertekenen, maar ook bij bedrijven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat hoog op de agenda. Als zelfs Coca Cola zonder water komt te zitten, zoals bij hun fabriek in India vorig jaar, hebben bedrijven er belang bij om te veranderen. Er moet alleen wel goed gekeken worden naar de indicatoren waarmee de doelen gemeten worden. Als de indicatoren niet tastbaar zijn, wordt het lastig om te meten of er echt vooruitgang wordt geboekt.” 

#dankjewel voor kraanwaterOp 22 maart was het Wereldwaterdag en zei Nederland massaal #dankjewel voor kraanwater. Want in ons land hebben we het schoonste kraanwater ter wereld en daarvoor mogen we best dankbaar zijn. Lees hier meer over deze campagne, hoe je kraanwater kunt bedanken en waarom schoon en goedkoop water uit de kraan eigenlijk niet zo normaal is als we denken.

Rioolwater drinken
Een bredere inzet van technologie kan volgens Van de Venis ook bijdragen aan het realiseren van de doelen. “Technologische ontwikkeling is de laatste jaren ontzettend snel gegaan. Als we technologieën verder ontwikkelen en op zo’n manier inzetten dat iedereen er profijt van heeft, kunnen we heel veel bereiken. Dan moet winst niet het uitgangspunt zijn, maar het welzijn van mensen.”

Hij noemt Singapore als voorbeeld van een plek waar effectief waterbeleid en technologie nu al gecombineerd worden. “Singapore heeft eigenlijk geen natuurlijke bronnen om water uit te halen. Toch is daar voldoende water voor de bevolking. Ze hebben namelijk extreem goede waterzuiveringsinstallaties ontwikkeld, waarmee ze een eigen watercyclus hebben gecreëerd. Daardoor kunnen ze hun eigen rioolwater drinken.”

Oorlogen over water
Volgens schattingen van de Verenigde Naties zullen er in 2050 negen miljard mensen op aarde leven. Als we bewuster met ons water omgaan lukt het ons misschien om dan in balans met de aarde te leven, denkt Van de Venis. “Maar als we nu op dezelfde voet doorgaan, zullen er tegen die tijd veel oorlogen gevoerd zijn over water. Dan zijn we met een stuk minder mensen en met veel meer waterproblemen op aarde.”

Meer weten over mensenrechten en het milieu? Jan van de Venis is op 1 april één van de sprekers tijdens 'Why Law Can Save Our Planet' in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam. 

[[{“fid”:”34025″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Ik doe mee en steun OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Ik doe mee en steun OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Ik doe mee en steun OneWorld”,”title”:”Ik doe mee en steun OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons