Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Veel kerncentrales in België zijn oud of hebben scheurtjes. Dat is geen reden tot paniek, volgens oud-minister Schippers. De kans op een kernongeval is niet groter dan voorheen, meldde ze eind september in een
brief aan de Tweede Kamer. De enige reden dat Nederlanders plots jodiumpillen krijgen thuisbezorgd, is dat de overheid beter aan internationale richtlijnen wil voldoen. “Tot nu toe werden de tabletten centraal opgeslagen, in Zoetermeer. Ze zijn niet eerder lokaal gedistribueerd, zoals nu wel gebeurt”, zegt Inge Freriksen, woordvoerder van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dat betekent dat
iedereen onder de 18 jaar binnen een straal van honderd kilometer van een kerncentrale de tabletten voortaan zelf moet bewaren.
Risico
Jan Haverkamp van Greenpeace maakt zich zorgen. Niet over die jodiumpillen, maar over de risicoberekening die de overheid hanteert: Nederland gaat er volgens hem van uit dat er bij een ongeluk in een kerncentrale naar schatting 200 maal minder schadelijke stoffen vrijkomen dan tijdens de ramp in Fukushima in 2011 het geval was. Waar dat verschil in inschatting vandaan komt? Haverkamp: “Er is nog niet veel ervaring met kernrampen, zodat niet alle factoren goed kunnen worden gewogen en meegenomen; en verder zitten er veel aannames in de berekeningen.” Ook wijst hij erop dat het nut van statistiek in kwesties als deze beperkt is: “Neem alleen al dat die ramp in Fukushima statistisch gezien helemaal niet had kunnen gebeuren.”
“
“Neem alleen al dat die ramp in Fukushima statistisch gezien helemaal niet had kunnen gebeuren.”
Wim Turkenburg, hoogleraar Natuurwetenschap en Samenleving, is het daarmee eens. “De kans dát er iets gebeurt is klein, maar áls er iets gebeurt kan het makkelijk veel erger zijn dan waarvan we nu uitgaan. Bovendien zijn we niet voorbereid op de lange termijngevolgen.” Volgens Turkenburg kijkt de overheid vooral of de verschillende hulpdiensten goed samenwerken en hoe getroffen gebieden op de beste manier kunnen worden geëvacueerd.
‘Waar moeten al die mensen naartoe?’
Wanneer er een grote hoeveelheid radioactieve stoffen vrijkomt, zoals destijds in Tsjernobyl of Fukushima gebeurde, heeft dat grote
gevolgen voor mens en milieu. “Vlak na de ramp in 1986 moest maandenlang alle sla en spinazie in Nederland worden vernietigd.” Als zo’n explosie dichterbij plaatsvindt, bijvoorbeeld in Doel, is de impact navenant heftiger. Neem alleen al de evacuaties. “België en Nederland zijn dichtbevolkt. Waar moeten al die mensen naartoe?” Inwoners van Antwerpen en Terneuzen kunnen dan de komende jaren of misschien zelfs decennia niet terugkeren, omdat het gebied onbewoonbaar is geworden, aldus Haverkamp.
“
Neem alleen al de evacuaties. “België en Nederland zijn dichtbevolkt. Waar moeten al die mensen naartoe?”
Binnen een straal van 10 kilometer gaat het al om een ruim half miljoen mensen, maar Turkenburg denkt dat de straal uitgebreid moet worden tot tenminste 30 km, misschien zelfs 50 km. En weer geldt: “Waar laat je die mensen al die tijd? Bovendien legt zo’n ramp de economie en infrastructuur in een groot gebied plat, en vormt die een grote aanslag op onze voedselvoorziening.” Alle dieren moeten het besmette gebied uit of dienen te worden afgemaakt. Dieren iets verderop moeten lange tijd op stal blijven.
“En wat wil je met de besmette grond doen? Afgraven? Dat is onbegonnen werk”, meent Turkenburg. Zodra het radioactieve stof neerdaalt, verspreidt de wind die, via de regen trekt het in de aarde, en uiteindelijk komt het in het grondwater terecht. “De gevolgen blijven lang voelbaar, want na dertig jaar is nog maar de helft van het schadelijke cesium-137 verdwenen. Na honderd jaar is er nog steeds tien procent over.”
De voorbereiding
De gevolgen kunnen desastreus zijn, ook op de lange termijn. Juist daarom pleit Haverkamp ervoor om de kerncentrales helemaal te sluiten. Net over de Duitse grens wordt dat inderdaad gedaan, weet Turkenburg. “Alle Belgische fabrieken moeten over tien jaar ook dicht zijn.” Daar zitten nog wel haken en ogen aan vast, want “concrete plannen om langs andere wegen aan de vraag naar elektriciteitsvraag te voldoen, zijn er niet”, zegt Turkenburg. “Dus die tien jaar worden hoogstwaarschijnlijk verlengd.” De ontmanteling van de centrale in Zeeland begint in 2034.
De Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid brengt begin volgend jaar een rapport uit hoe incidenten bij de nabij gelegen kerncentrales voorkomen kunnen worden. Dat lijkt verstandig, want met alleen een voorraad jodiumtabletten kom je er niet, mocht zo’n zwartgallig doemscenario zich onverhoopt voordoen. Want nu is het het alsof je burgers tegen springvloed denkt te beschermen door iedereen een emmertje te geven.
