Gaan GMO-vliegen straks de olijfoogst redden?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

In Spanje is controverse ontstaan over de mogelijke vrijlating van een genetisch gemodificeerde olijfvlieg. De vlieg is ontwikkeld als plaagbestrijder voor de olijvenlandbouw. Tot nu toe is er alleen in laboratoria mee geëxperimenteerd, maar onderzoek in de openlucht moet nu uitwijzen of de vlieg effectief is als pestbestrijder.

Het zou de eerste keer zijn dat genetisch gemodificeerde organismen worden vrijgelaten in Europa

Het Britse bedrijf Oxitec, gespecialiseerd in de ontwikkeling van genetisch gemodificeerde insecten, wil een jaar lang wekelijks 5.000 van de vliegen loslaten in een olijfgaard bij het Spaanse stadje Tarragona in de deelregio Catalonië. Het zou de eerste keer zijn dat genetisch gemodificeerde organismen worden vrijgelaten in Europa. In totaal zou het gaan om tot 260.000 vliegen op een olijfgaard van 1.000 m², afgesloten met een fijnmazig net.

Het plaagdier voor de olijventeeltBactrocera oleae (ook wel: Dacus oleae) is een fruitvliegsoort waarvan de larven zich voeden met de pulp van olijven. Het is een gevreesde plaag onder olijftelers en verwoest jaarlijks een groot deel van de olijfoogst.

 

 

De vrouwtjes leggen aan het begin van de zomer hun eitjes net onder het velletje van de olijven. Als eitjes een aantal dagen later uitkomen eten de larven zich een weg door de olijven richting de pit.

 

 

Een groot deel van de olijven is daarna niet meer bruikbaar omdat ze vroegtijdig van de bomen vallen of volledige aangevreten worden. Een ander deel van de olijven is door lichte aanvreting zuur geworden en levert daardoor kwalitatief minder goede olijfolie op.

 

 

De vlieg komt voor in het Mediterrane gebied, de Canarische eilanden, Afrika, India, West-Azië en Californië. 

Oxitec heeft een beurs aangevraagd om wetenschappelijk onderzoek te doen naar het effect van de gemodificeerde olijfvlieg als bestrijdingsmiddel voor zijn natuurlijke variant. Deze laatste vormt nu de belangrijkste bedreiging voor de olijvenlandbouw in Spanje. De vrouwtjesvlieg legt eitjes op de olijven en de larven voeden zich met pulp van de vrucht waardoor deze beschadigd en onbruikbaar raakt. Tot maar liefst 38 procent van de olijfoogst van Spanje, ’s werelds belangrijkste olijfolieproducent, raakte bedorven op deze manier. 

Nog geen permissie
Het bedrijf wilde het onderzoek tussen 1 juli 2015 en 31 juli 2016 uitvoeren, maar heeft nog geen toestemming gekregen. De Nationale Commissie Bioveiligheid, dat het Spaanse Ministerie van Landbouw adviseert over teelt, verkoop en vrijlating van genetisch gemodificeerde organismen, buigt zich nu over het onderzoeksvoorstel en evalueert het op basis van criteria die de Spaanse overheid heeft vastgesteld. Daarnaast wint ze advies in bij andere Europese landen. De Nationale Commissie zal uiteindelijk slechts een advies uitbrengen en de beslissing overlaten aan het regiobestuur in Catalonië.

olijfvlieg, olijven, gmo, genetisch gemodificeerd, spanjeDeze fuitvliegt bedreigt de olijfoogst. Bron: Wikimedia

Door genetisch gemodificeerde dengue-muggen los te laten in een Braziliaans dorp slaagde het bedrijf erin de muggenpopulatie, die een ernstig virus veroorzaakt, met 96 procent terug te brengen 

De genetisch gemodificeerde olijfvlieg moet zijn natuurlijke variant bestrijden. Wanneer het gemodificeerde mannetje zich kruist met een wild vrouwtje, brengen zij vrouwtjeslarven voort die meteen sterven en mannetjes die dezelfde genetische afwijking hebben als hun vader. Door de vruchtbaarheid te beperken wordt de plagenpopulatie in de loop der tijd drastisch teruggedrongen.

Experimenten lijken succesvol
Het bedrijf experimenteerde tot nu toe alleen in afgesloten ruimtes met kruisingen tussen de gemodificeerde en wilde vliegen. Deze tests waren succesvol en drongen vliegenpopulaties in korte tijd terug. Met andere insecten en in andere delen van de wereld heeft de Oxitec-methode ook effect gehad: door genetisch gemodificeerde dengue-muggen los te laten in een Braziliaans dorp slaagde het bedrijf erin de muggenpopulatie, die een ernstig virus veroorzaakt, met 96 procent terug te brengen. “Meer dan 100 miljoen Oxitec-muggen zijn toen losgelaten en dit heeft geen enkele schade toegebracht aan mens, dier of milieu” zegt Oxitec-woordvoerder Chris Creese. Ook Europa loopt volgens hem geen gevaar met de loslating van de gemodificeerde olijfvlieg: “Het is onmogelijk dat onze muggen Europa gaan koloniseren. De muggen brengen alleen onvruchtbaar nageslacht voort, het is een methode die gemaakt is om zichzelf uit te wissen” zegt Creese.

Het gebruiken van gesteriliseerde insecten om een natuurlijke populatie terug te brengen is overigens niet nieuw. Een soortgelijke techniek wordt al een aantal decennia gebruikt. Oorspronkelijk werden de insecten met behulp van een lage dosis straling gesteriliseerd. De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties gebruikte de techniek al aan het begin van de jaren 1990. Door boven Afrikaanse landen wekelijks 40 miljoen gesteriliseerde insecten vanuit een vliegtuig vrij te laten brachten ze de populatie van een schadelijke veeworm drastisch terug. Bij de olijfvlieg bleek het moeilijk om de mannetjes middels straling te steriliseren.   

Greenpeace: 'Biodiversiteit in gevaar'
Samen met vijftien andere civiele organisaties verzet Greenpeace Spanje zich tegen de vrijlating van de genetisch gemodificeerde vlieg. Vorige week brachten de organisaties een verklaring naar buiten waarin ze waarschuwen voor de gevolgen ervan. Volgens de civiele organisaties kan de vrijlating zowel de biodiversiteit als de olijfteelt in het mediterraans gebied in gevaar brengen.

We weten nog helemaal niks over mogelijke mutaties of de invloed van deze vliegen op het ecosysteem

“We weten nog helemaal niks over mogelijke mutaties of de invloed van deze vliegen op het ecosysteem” zegt Janet Cotter, wetenschappelijk medewerker van Greenpeace “Oxitec zegt dat de insecten in hun laboratoria niet muteerden, maar niemand kan voorspellen wat er in het wild zou gebeuren. Bovendien kan het terugdringen van de olijfvliegenpopulatie ernstige gevolgen hebben voor het ecosysteem en dus ook voor de landbouw in het hele mediterraans gebied.”

Wie wil er nou olijven eten waar dode, genetisch gemodificeerde larven inzitten?

De vrouwtjeslarven die afstammen van de genetisch gemodificeerde vlieg sterven in de olijf. Mediterrane milieuorganisaties maken zich zorgen om de reputatie van hun olijfindustrie: “Wie wil er nou olijven eten waar dode, genetisch gemodificeerde larven inzitten? Als deze genetisch gemodificeerde vliegen zich verspreiden kunnen producenten van biologische olijven hun keurmerk kwijtraken. Het wordt tijd dat we investeren in duurzame, holistische bestrijdingsmiddelen” aldus de milieuorganisaties. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door natuurlijke vijanden van de olijfvlieg los te laten, door nauwkeuriger onderhoud van de olijfgaard, zoals het meteen verwijderen van aangetast fruit, of het gebruik van een natuurlijk bestrijdingsmiddel van kaolienklei aangemengd met water. 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons