Fracking: zo smerig is dat dus

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

In de Nederlandse bodem zit schaliegas. Of we het gas ook gaan winnen hangt voor een groot deel af van het draagvlak onder de Nederlandse bevolking, heeft minister Kamp gezegd. Van jou dus!

Maar weet jij wat het eigenlijk is? Het boek 'schaliegas in 1 uur en 43 minuten’ van Rolf Heynen is een aanrader voor wie zich op een toegankelijke manier in schaliegas wil verdiepen. Voor wie niet aan het boek wil beginnen, hier de zes belangrijkste lessen op een rij:


Schaliegas in 1 uur en 43 minuten

1. Wat is schaliegas eigenlijk?
Aardgas en schaliegas zijn eigenlijk hetzelfde. Schaliegas zit alleen verstopt in de poriën van gesteente, in Nederland op 1 tot 5 kilometer diepte. Daarom is schaliegas veel moeilijker te winnen dan aardgas. Schaliegaslagen in Nederland zitten vooral in de provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland, Zeeland en Limburg.

2. Hoeveel schaliegas hebben we?
Dat weten we niet. Het is moeilijk te onderzoeken hoeveel schaliegas er precies is; daarvoor zijn er (tientallen tot honderden) proefboringen nodig. Schattingen van de hoeveelheid economisch winbaar schaliegas lopen enorm uiteen. Van 735 miljard kuub (International Energy Agency), tot slechts rond de 20 miljard kuub (twee Nederlandse wetenschappers). Het ministerie van Economische Zaken gaat uit van een winbare voorraad van 200 tot 500 miljard kuub, op basis van cijfers van TNO.

Hoeveel levert dat op? Als het slechts 20 miljard kuub is, dan zouden we Nederland maar een jaar van gas kunnen voorzien. Als we uitgaan van het gemiddelde van de schatting van het kabinet, 350 miljard kuub, dan zijn er verschillende scenario’s mogelijk. Minister Kamp heeft gezegd dat het haalbaar is om jaarlijks ongeveer 3 miljard kuub te winnen. Dat levert dan 117 jaar lang 7 procent van het Nederlandse gebruik op en 240 miljoen euro op (0,1% van het Nederlandse budget). Stel dat we jaarlijks 100 procent van het Nederlandse verbruik weten te winnen, dan levert dat 3,6 miljard euro op (1,5 procent van het Nederlandse budget), maar dan is de voorraad na 8 jaar op. Bij boringen in zowel de Verenigde Staten als in Polen is gebleken dat de initiële schattingen te hoog waren geweest.

De hoeveelheid schaliegas lijkt dus nauwelijks een vervanging van het huidige aardgas. Het Nederlandse gas levert nu zo’n 12 miljard per jaar op. Maar het gas raakt snel op. Er is nog een voorraad voor ongeveer 11 jaar. Tussen 2020 en 2025 zal Nederland netto-importeur worden van gas, uit Rusland en Noorwegen.

3. Hoe krijg je schaliegas uit de grond?
Door horizontaal boren en fracking. Voor horizontaal boren wordt eerst in de diepte geboord en vervolgens horizontaal. Dit kan tot enkele kilometers. Vervolgens gaat men ‘fracken’ of ‘kraken’. In de horizontale schaliegaslaag laat men het gesteente barsten met explosieven. Vervolgens worden er onder grote druk water (10.000 tot 30.000 m3 water per frack!), chemicaliën (in verschillende samenstellingen, er is ‘keus’ uit wel 260 soorten) en korrels zand of keramiek, ofwel ‘proppant’, naar binnen gespoten om de basten te vergroten. De chemicaliën zorgen ervoor dat het proppant diep in het steen kan doordringen en het proppant zorgt ervoor dat de barsten groot blijven. Verder zijn er chemicaliën om de breuken te versnellen, om bacteriën te doden en om de juiste stroperigheid van de vloeistof te creëren. Uit de teruggevoerde vloeistoffen wordt het gas gewonnen. Het is een kostbare methode, maar bij stijgende energieprijzen kan het rendabel zijn.

Fracking is al wel eens in Groningen toegepast voor aardgas, om extra te ‘stimuleren’. Wel met veel minder chemicaliën en veel minder water.

 4. Wat zijn de risico’s?
Bedrijven willen niet onthullen welke chemicaliën ze precies gebruiken. Dit maakt het natuurlijk lastig om te weten wat de risico’s precies zijn. Bij lekkage kan de bodem en het grond- en drinkwater vervuild raken. Waterbedrijf Vitens maakt zich zorgen. Een kwart van alle wingebieden van drinkwater overlappen met de schaliegashoudende lagen. Als de chemische vloeistof eenmaal diep in de grond zit, is kan op vervuiling van het drinkwater klein. Maar boven de grond kunnen fouten gemaakt worden, of lekkages ontstaan tijdens het mengen van de chemicaliën of de opslag ervan. Op lange termijn bestaat ook het risico dat putten gaan lekken.

Ongeveer de helft tot 70 procent van de miljoenen liters vloeistof die gebruikt worden, komt weer terug omhoog. Dit afvalwater moet schoongemaakt worden. Er zitten behalve chemicaliën ook methaanresten in en de kans op radioactiviteit is verhoogd. Het is nog onduidelijk welk bedrijf de schoonmaakacties gaat uitvoeren. In Amerika wordt het frackingwater via oude (olie- of gas)putten op grote diepte in de ondergrond gepompt. Afvalwater in oude putten heeft in Oklahoma tot aardbevingen geleid omdat er weer druk in de put kan ontstaan.

Regelgeving omtrent de toegestane chemicaliën, de locatie van de boringen (niet in gebieden waar drinkwater wordt gewonnen), de controle op lekkage bij verlaten putten zou aangescherpt moeten worden om risico’s te beperken. Dit betekent wel dat de kosten waarschijnlijk omhoog gaan. 



5. Is schaliegas beter voor het klimaat dan olie of kolen?
Bij de verbranding van gas komt minder CO2 vrij dan bij olie of kolen. In Amerika is de CO2 uitstoot omlaag gegaan door een toename in het gebruik van gas en daarmee een afname in het gebruik van kolen en olie.

Maar bij de winning van schaliegas is de uitstoot van broeikasgas hoger dan bij de winning van andere fossiele brandstoffen. Dit is vanwege de grote hoeveelheden methaangas die bij winning weglekken. Methaangas heeft een 25 tot 80 keer sterker klimaateffect dan CO2. Daardoor heeft de overstap van kolen op schaliegas nauwelijks een positief effect. Lekkage zou met extra maatregelen wel beperkt kunnen worden. Extra maatregelen verhogen echter de kosten van winning.

Na het verlaten van een gasput kan ook lekkage ontstaan. Het afsluiten van een put (door het geheel of gedeeltelijk vol cement te storten), kost een bedrijf alleen maar geld, het levert niets op. De kosten voor het afsluiten van een put lopen uiteen van 200.000 euro tot 2,5 miljoen euro, afhankelijk van de ligging, het materiaal, etcetera. Daarom is het belangrijk dat de controle op een goede afsluiting zeer streng is. Wereldwijd zijn er ruim 4 miljoen afgesloten olie- en gasputten. Sommige van deze putten zijn gaan lekken en veel van deze putten zijn slecht afgesloten. Van een inspectie in Nederland in 2008 van Geological Survey of the Netherlands (onderdeel van TNO) van slechts 31 putten van een totaal van 1349, blijkt 13% niet in orde te zijn. 


6. Wie zijn er voor? En wie tegen?
EBN, Energiebeheer Nederland, (een bedrijf met als enig aandeelhouder de Nederlandse staat) staat te popelen om te gaan boren naar schaliegas. Volgens directeur Bokhoven moeten we Amerikaans voorbeeld volgen en een belangrijke speler blijven in gasland.

De ministers van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu brengen na de zomer de structuurvisie schaliegas uit. Hierin staat of, en onder welke voorwaarden, zij winning van schaliegas toestaan. Tot de structuurvisie er is, mogen er geen proefboringen gedaan worden.

Olie- en gas bedrijven zien brood (of een laatste toevluchtsoord?) in het schaliegas. Politiek is alleen de VVD uitgesproken voorstander. Tegenstanders komen uit allerlei sectoren: gemeenten, provincies, waterschappen, natuur- en milieuorganisaties, bierbrouwers, en wetenschappers. En jij? Gezien het grote belang dat Minister Kamp hecht aan het draagvlak onder de bevolking; laat het weten via Facebook of twitter!

Foto: (cc)

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons