Wereldwijd wordt ongeveer een derde verspild van het voedsel dat bestemd is voor menselijke consumptie. Met een groeiende wereldbevolking wordt de strijd tegen voedselverspilling urgenter. Wat kan de Europese Commissie als belangrijke coördinerende tak van de EU daarin betekenen?
Meer dan tot nu toe wordt gedaan, stellen de controleurs van de Europese Rekenkamer.
Meer dan tot nu toe wordt gedaan, stellen de controleurs van de Europese Rekenkamer. Hoewel er geen specifiek EU-beleid bestaat over voedselverspilling, zijn er wel diverse EU-beleidsmaatregelen die kunnen bijdragen aan de vermindering ervan. Het gaat om specifieke maatregelen op het gebied van regelgeving rondom landbouw, visserij, voedselveiligheid, milieu, sociale zaken en belastingen. De Commissie zou zich meer moeten verdiepen in deze mogelijkheden, aldus de Rekenkamer.
Minder aandacht ondanks aandringen
Opvallend: ondanks herhaaldelijke verzoeken van het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie, de G20 en andere partijen aan de Commissie om meer actie te ondernemen voor het terugdringen van voedselverspilling, lijkt de aandacht van de Commissie voor het onderwerp juist af te nemen. Zo signaleert de Europese Rekenkamer dat de streefdoelen van de Commissie voor vermindering van voedselverspilling in de loop der jaren zijn verlaagd. De termijn waarop de EU-lidstaten hun eerste verslag moeten uitbrengen over voedselverspilling is in 2015 bijvoorbeeld met drie jaar verlengd.
Geen duidelijke definitie voor voedselverspilling
Eén van de kritiekpunten van de Europese Rekenkamer is dat er geen EU-brede definitie van voedselverspilling bestaat. Zonder zo’n gemeenschappelijke definitie wordt het voor de Commissie en lidstaten wel erg lastig om duidelijke streefdoelen te kunnen vaststellen, laat staan om de impact van initiatieven tegen voedselverspilling te meten. Ook is het zodoende onbekend wat het huidige niveau van voedselverspilling is.
De definities van “levensmiddel” en “afvalstof” zouden al duidelijk genoeg zijn
‘Nieuwe gemeenschappelijke definitie niet nodig’
In een reactie op het verslag laat de Europese Commissie weten dat een nieuwe, gemeenschappelijke definitie van voedselverspilling niet nodig is; de definities van ‘levensmiddel’ en ‘afvalstof’ zouden al duidelijk zijn vastgesteld in het regelgevingskader van de EU. Daarbij is het volgens de Commissie nog niet mogelijk om het huidige niveau van voedselverspilling te meten omdat er nog niet genoeg gegevens zijn verzameld door lidstaten. Het EU-platform voor voedselverlies en -verspilling, dat in 2016 is gelanceerd, zou het voor alle betrokkenen makkelijker moeten maken om vooruitgang te boeken. In dit platform komen overheidsorganen (waaronder EU-lidstaten en het Milieuprogramma van de VN), wetenschappers en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven bijeen om maatregelen te bedenken voor voedselverlies en -verspilling op Europees niveau.
Aanbevelingen genegeerd
De verbetermaatregelen die de Europese Rekenkamer voorstelt aan de Commissie vereisen nauwelijks nieuwe wetgeving of overheidsfinanciering; het gaat vooral om verbeteringen van bestaand beleid. De controleurs vinden met name dat de EU-strategie voor het tegengaan van voedselverspilling beter gecoördineerd moet worden door de Europese Commissie. Op dit moment nemen lidstaten individueel maatregelen om voedselverspilling tegen te gaan; zo heeft Frankrijk sinds 2015 een wet die supermarkten verbiedt om voedsel weg te gooien. Maar het zou volgens de Rekenkamer veel effectiever zijn als hier een centraal beleid voor werd gemaakt.
Het zou eenvoudiger moeten worden om voedsel weg te geven dat nu verspild dreigt te worden
De Commissie zou hiertoe een actieplan moeten opstellen. Ook moeten de verschillende maatregelen om voedselverspilling te bestrijden, beter op elkaar af worden gestemd. Tot slot zou de Commissie het eenvoudiger moeten maken om voedsel weg te geven dat nu verspild dreigt te worden. In een reactie aanvaardt de Commissie deze aanbevelingen; men geeft bijvoorbeeld aan meer duidelijkheid te zullen scheppen over wettelijke bepalingen van de EU met betrekking tot voedselschenkingen.
Maar in het persbericht van gisteren laat de Europese Rekenkamer weten: “Onze aanbevelingen over de wijze waarop het beleid in de toekomst moet worden ontwikkeld, zijn ofwel genegeerd ofwel slechts gedeeltelijk aanvaard, terwijl de ontwerprichtsnoeren [ontworpen richtlijnen, red.] het probleem gewoon doorschuiven naar de lidstaten.”
Jaarlijks 88 miljoen ton voedsel verloren in EU
Volgens de Europese Rekenkamer is het moeilijk om volledige en betrouwbare gegevens te verzamelen over de huidige voedselverspilling; schattingen lopen flink uiteen, onder andere doordat er dus verschillende definities van ‘voedselverspilling’ worden gebruikt. Gelukkig kunnen bestaande cijfers wel worden gebruikt als indicatie. En die liegen er niet om: in de EU wordt naar schatting van de Europese Commissie jaarlijks 88 miljoen ton aan voedsel verspild, met een waarde van rond de 143 miljard euro. De wereldwijde jaarlijkse kosten voor economie en milieu komen neer op ongeveer 1,7 biljoen Amerikaanse dollar, schatten de Verenigde Naties.
Bronnen: ‘De bestrijding van voedselverspilling: een kans voor de EU om de hulpbronnenefficiëntie van de voedselvoorzieningsketen te verbeteren’ – Europese Rekenkamer, gepubliceerd op 17-01-2017 & Persbericht: ‘De EU kan en moet meer doen om voedselverspilling doeltreffend te bestrijden, aldus controleurs’ – Europese Rekenkamer, gepubliceerd op 17-01-2017
Petitie voor 24 januari
Dinsdag aanstaande wordt binnen het Europees Parlement gestemd over regelgeving om grotere stappen te zetten in het tegengaan van voedselverspilling. Mogelijk wordt een overeenkomst bereikt om tot 2030 de Europese voedselverspilling met 50% te halveren. De organisatie This Is Rubbish organiseert een petitie voor burgers.
