Dankzij eeuwenoud systeem heeft Lima weer water

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Op het pleintje zit een oud dametje met een sombrero op te dommelen, een man sjokt voorbij met een vol beladen ezel achter zich aan. Op een hoogte van 3.392 meter, ligt het slaperige dorpje Huamantanga. De jeugd is uit het dorpje weggetrokken naar Lima, drie uur afdalen langs een bloedstollende afgrond hier vandaan. De paar honderd overgeblevenen bewoners overleven van landbouw en veeteelt op de droge bergvlaktes.

waterkanalen door peruWatersystemen van de Inca's in het dorpje Ollantaytambo. Foto: Wikimedia

Borstvoeding

Twee jaar geleden hoorden waterorganisaties van een plaatselijke boer dat er rondom dit dorpje eeuwenoude kanalen lagen. Ze waren zwaar verwaarloosd, dus wist de boer niet waarvoor ze ooit dienden. Het bleek een compleet irrigatiesysteem te zijn, aangelegd door het Wuanca volk dat nog voor de Inca's in het gebied woonde. Regenwater dat in de bergen valt werd hiermee opgevangen, zodat het niet direct via de rivier in zee spoelde. De kanalen leidden het water de berg weer in, zodat er niet alleen een vruchtbare vlakte ontstond waar de boeren landbouw konden bedrijven, maar het water ook op lagergelegen punten gefilterd weer uit de berg komt. Het is een vrij uniek systeem, dat alleen op twee andere plekken in de buurt van Lima is gevonden. Met een woord uit de inheemse Quechua taal heet het een mamanteo: borstvoeding.

Doordat het water langzaam door de berghellingen sijpelt, hebben we het hele jaar door water

“Wanneer je het water niet opvangt, zit je negen maanden van het jaar zonder”, vertelt Victor Rojas, veldwerker van CONDESAN (Consorcio para el Desarollo Sostenible de la Ecologia Andina), de NGO die zich over de ontwikkeling van de kanalen heeft ontfermd. CONDESAN knapte een van de negentien kanalen die rondom Huamantanga liggen op, om te onderzoeken hoe het systeem precies werkt. Door koolstofisotopen in het water te doen, kunnen zij zien waar dit precies terechtkomt.

“De Wuancas zaaiden het water”, vertelt Rojas, lopend langs het kanaal dat zij met de organisatie hebben opgeknapt. “Doordat het water langzaam door de berghellingen sijpelt, was er het hele jaar door water.”

Waterproblemen in Lima

Er is een bijkomend voordeel: de organisatie vermoedt dat de helft van het water dat in Huamantanga in de berg vloeit, drie kilometer lager in Lima als gefiltreerd drinkbaar water tevoorschijn komt. Als één na grootste stad in de wereld gelegen in een woestijn – Caïro heeft de twijfelachtige eer op nummer een te staan – kampt Lima met droogteproblemen. Het water dat wel de stad bereikt, via bijvoorbeeld de rivier de Rímac, is veelal vervuild vanwege landbouw stroomopwaarts.

Van de bijna negen miljoen inwoners hebben er 700.000 geen wateraansluiting. Zij wonen op de droge hellingen rondom de stad. Het zijn de plekken waar de arme boeren vanuit het platteland terechtkomen als zij naar de stad verhuizen omdat er in hun omgeving geen werk te vinden is. Ironisch genoeg betaalt men in deze arme wijken tot wel twaalf keer zo veel voor water, omdat het per vrachtwagen gebracht moet worden. Met de voorspelling dat de hoofdstad flink zal blijven groeien, vermoedt de Wereldbank dat de Limeños tegen 2025 grote problemen zullen hebben met watervoorziening  – tegen die tijd zou water voor hen weleens meer kunnen kosten dan olie.

Win-winsituatie

Volgens de Spaanse Ester Galende Sanchez, die haar masteronderzoek doet naar de watersystemen in Peru, is het probleem voornamelijk dat niemand het geheel overziet. Het waterbedrijf van Lima richt zich puur op distributie, terwijl het herstellen van de hydrologische systemen in de bergen door organisaties als CONDESAN wordt gedaan. Iedereen werkt in zijn eigen niche, terwijl de watercyclus juist als één geheel moet worden gezien. Hierdoor is het moeilijk om geld op de juiste plaats te krijgen.

Waar water is, is leven en waar leven is, is werk

Volgens de voorspellingen van CONDESAN kan via de kanalen jaarlijks zeker zo'n miljoen kubieke meter water (een miljard liter) in de berg geleid worden. Dat zou de dorst van tienduizenden inwoners van Lima kunnen lessen. Het lost niet alle problemen op, maar is een deel van de oplossing. Buiten een kleine investering van enkele duizenden euro's voor cement, zijn er alleen vele manuren nodig voor de aanleg. Dat zijn compleet andere getallen dan de twee miljoen euro die momenteel wordt gestoken in een nieuw stuwmeer dat naast het dorp wordt aangelegd.

Bovendien verwacht CONDESAN op deze manier ook de vicieuze cirkel van het dorp te doorbreken, zodat jonge dorpelingen terugkeren vanuit overbevolkt Lima. Daardoor zal er ook weer mankracht zijn om het kanalensysteem te onderhouden.“Want waar water is, is leven,” zegt Rojas. “En waar leven is, komt vanzelf ook werk.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons