Wat staat er op het menu van de wereldburger? En hoeveel eten gezinnen per week? Fotograaf Peter Menzel at samen met zijn vrouw en journaliste Faith D’Aluisio bij families over de hele wereld. Hun ervaringen documenteerden ze in woord en beeld. “Als de welvaart zijn intrede doet, verschijnen de suikers op tafel.”
Onderschrift foto boven: De Ayme familie in hun keuken in Tingo, Ecuador een dorp gelegen in het centrale deel van de Andes met eten ter waarde van een week. Ermelinda Ayme Sichigalo, 37, en Orlando Ayme, 35, zitten bij hun kinderen (v.l.n.r.): Livia, 15, Natalie, 8, Moises, 11, Alvarito, 4, Jessica, 10, Orlando zoon (Junior, vastgehouden door Ermelinda), 9 months, en Mauricio, 30 months. Niet op de foto: Lucia, 5, die bij haar grootouders woont om hen te helpen. Kookmethode: houtvuur. Bewaarmethode: natuurlijk drogen. /// De Ayme familie is een van de dertig families uit het boek Hungry Planet: What the World Eats (p. 106, 107). Uitgaven eten voor een week: 31.55 US dollars (28 euro).
Dat wat we eten sterk wordt beïnvloed door onze omgeving en cultuur, mag zo klaar zijn als een klontje. Maar wat eten we precies? Hoeveel? En hoeveel geven we daaraan uit? Daar kun je een boek over maken.
Dat deden Menzel en D'Aluisio dan ook. Ze reisden de hele wereld rond en zagen bijzondere gerechten en gewoontes voorbijkomen. Voor Hungry Planet. What the world eats documenteerde het koppel 30 families in 24 landen. De avond voorafgaande Wereldvoedseldag spreekt het uit Nopa, Californië afkomstige echtpaar in Pakhuis de Zwijger over hun antropologische food expeditie. OneWorld nam alvast een voorproefje.
Waarom kozen jullie voor het onderwerp eten?
“Eten is van iedereen. En iedereen eet. Maar voor veel mensen is dat niet alleen om te voorzien in de eerste levensbehoefte. We eten teveel. 50 procent van de chronische ziektes zijn voedsel gerelateerd. Pas als mensen begrijpen wat ze eten, kunnen ze hun eetpatroon verbeteren. Als ze dat willen natuurlijk. Dat is aan hen. Maar stel dat ze dat doen, dan worden we gezonder, gelukkiger en het scheelt de overheid een heleboel geld aan ziektekosten.”
Op naar een goedkoper systeem en gelukkigere mensen. Is dat jullie streven?
“We willen mensen bewust maken van wat ze eten. Van hun eetgewoonten en de voedingswaarde. We rapporteren en geven voorbeelden. Maar we willen niet preken. We gaan mensen dus niet vertellen wat ze wel en niet moeten eten. Door mensen bewust te maken, kunnen ze zelf beslissen of ze iets aan hun eetpatroon willen veranderen of niet.”
Onderschrift foto: De familie Casalas in hun openlucht woonruimte in Cuernavaca, Mexico met een voorraad eten voor een week.
Marco Antonio, 29, en Alma Casales Gutierrez, 30, staan samen met hun baby Arath, 1 tussen hem in. Aan tafel hun oudere kinderen, Emmanuel, 7, en Bryan, 5. Kookmethode: gasstoof. Voedsel preservation: koelkast en vriezer. Favoriet eten: Marco Antonio: pizza. Alma: krab. Emmanuel: pasta. Bryan: krab en snoep. Arath: kip. /// De famile Casales is een van de dertig families uit het boek Hungry Planet: What the World Eats (p. 218, 219). Uitgaven eten voor een week: 189.09 US dollars (167,81 euro). © Peter Menzel / www.menzelphoto.com
Jullie documenteren, maar beogen niet om te mensen te overtuigen om gezonder te eten?
“Er is tijd nodig om tot inzichten te komen. In het westen hebben we er ook decennia over gedaan om in bepaalde eetgewoonten aan te passen. Ik herinner me dat we in een heel afgelegen deel van Papoea Nieuw-Guinea waren. Inwoners van dat gebied leefden duizenden jaren lang afgezonderd van de buitenwereld. Daar waar ze eerst gewend waren insecten te eten, werden nu de eerste winkels geopend. Je kon er instant noedels kopen met poederzakjes in diverse soorten smaken. Die mensen die noedels en poeders vol kleurstoffen en andere toevoegingen, zo droog en rauw op. Net zoals ze die insecten aten. ”
We helpen mensen niet als we hen vertellen wat ze wel en niet moeten eten. Daar moeten ze zelf achter komen. En dat kost tijd
En daar zeiden jullie niks van?
“Nee. Ze wisten niet beter. Maar we helpen mensen niet als we hen vertellen wat ze wel en niet moeten eten. Daar moeten ze zelf achter komen. En dat kost tijd. Bij ons heeft het ook jaren geduurd.”
Nu jullie in Nederland zijn, wat valt je op?
“Brood met boter of margarine en hagelslag, dat eten jullie hier, hè? Dat heb ik nog niet veel eerder gezien. Verder doen velen hun boodschappen bij de Albert Heijn en Jumbo. Melk, kaas en andere zuivelproducten zijn relatief goedkoop vergeleken met de prijzen van die levensmiddelen in de Verenigde Staten. Ook opvallend voor een land dat zo goed als ‘onder water’ staat: jullie eten vrij weinig vis.”
Welke mondiale food trends zien jullie terug?
“De globalisering van eten. Als de welvaart stijgt, mensen meer gaan verdienen verandert ook hun eetpatroon. Meer vlees, meer zuivel en meer bewerkt voedsel met suiker. Dat willen mensen eten. Maar ze hebben het niet nodig.
Nu in China eten ze per persoon meer vlees dan in Europa. Dat heeft enorme consequenties voor het milieu. Want die dieren moeten ook gevoerd worden. Met graan, soja of mais bijvoorbeeld. Voor het verbouwen van dat diervoer, is weer veel water, land en energie nodig.”
Toch is er ook een groeiende groep mensen in de wereld die vraagt om eerlijk en duurzaam eten.
“Wanneer een bevolkingsgroep meer te weten komt over zijn eten, zie je dat het eetpatroon verandert. Ze gaan dan bijvoorbeeld minder vlees eten. Maar je kunt mensen niet dwingen gezonder of duurzamer te eten, je kunt ze alleen de hulpmiddelen geven.”
Gaat die bewustwording wel snel genoeg? Volgens VN-calculaties hebben we binnenkort minstens twee aardbollen nodig om de wereldbevolking te voeden.
“De overheid kan een handje helpen om het proces te versnellen. Zo’n dertig tot veertig jaar terug deed de overheid ook weinig om de verkoop van bijvoorbeeld tabak in te perken. Nu zie je labels op sigarettenpakjes met foto’s en waarschuwingen dat roken schadelijk is voor de gezondheid. Dergelijke waarschuwingen kun je ook op levensmiddelen zetten. In Mexico gebruikten ze het taxeren van suikerrijke soda als strategie. Dit Latijns-Amerikaanse land kampte met de meeste inname van cola per persoon. Ook is obesitas een groot probleem onder de Mexicanen. Door de frisdrank duurder te maken, verminderde ze de consumptie ervan.”
Waarom heet jullie boek eigenlijk Hungry Planet?
“De titel is voor meerdere interpretaties vatbaar. Dat is aan de lezer zelf om te bepalen. In het jaar 2000 kwam het World Watch Institute met het bericht naar buiten dat er evenveel mensen in de wereld lijden aan overgewicht dan aan honger. Het was een kantelpunt in de geschiedenis. Niet genoeg te eten hebben is vaak geen keuze, dat is je lot. Maar te veel eten, dat is wél een keuze.
Vier maanden per jaar zijn we op reis voor ons werk. Als we dan weer thuiskomen, is het eerste wat we doen: boodschappen in huis halen. In de supermarkt viel het ons op hoe dik de mensen waren geworden, en dat er allemaal koekjes en snoepgoed in hun kar lagen."
