Als ik de beelden zie van de inspraakavonden over de opvang van vluchtelingen, blijf ik in verwarring achter. De mensen in Beverwaard bij Rotterdam die geen goed woord over hebben voor burgemeester Aboutaleb. Wijkbewoners vinden dat ze al genoeg problemen hebben. Ze hebben moeite om zich staande te houden in de wereld van vandaag en vragen zich af waarom hun wijk nu ook de opvang van deze vluchtelingen op zich moet nemen. Een mevrouw in Steenbergen die prominent op de foto haar woede uit op de inspraakavond, zegt later in een interview in Trouw: ‘Die schreeuw, dat is tien jaar ellende. Tien jaar schuldhulpverlening. Tien jaar met je bakkes tegen een betonnen muur aanlopen.'
Een paar dagen later las ik dat de Julianakazerne in de chique Haagse wijk Benoordenhout geen opvanglocatie wordt, omdat, zoals de Telegraaf bericht, de lokale VVD zich daar met zijn bestuurlijke netwerk effectief tegen verzet.
Wat op het eerste gezicht een discussie lijkt over solidariteit met de vluchtelingen die het oorlogsgebied in Syrië en Irak ontvluchten, wordt langzamerhand een solidariteitsvraag in eigen land. Wie draagt de last van de opvang en hoe vertalen we het principe van solidariteit dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Solidariteit wordt een concurrentie-vraagstuk en het lijkt erop dat de solidariteit met de vluchteling het wint van de solidariteit met de kwetsbare Nederlanders.
Het lijkt erop dat de solidariteit met de vluchteling het wint van de solidariteit met de kwetsbare Nederlanders.
Misschien is het alleen maar een bevestiging dat onze samenleving van succes en economisch rendement allang afscheid heeft genomen van de groep van kwetsbare Nederlanders. Ons meritocratisch denken en handelen en onze fixatie op rendement heeft vastgesteld dat deze groep niet bijdraagt aan onze welvaart. De kwetsbaarheid van deze groep is ‘collateral damage’ : het is onvermijdelijk dat er een groep is die niet mee kan en hoewel dat vervelend is, kunnen we er ook niet te lang bij stil staan want anders gaan we het afleggen tegen de Amerikanen, de Chinezen en de Indiërs.
De verzekeringen van politiek en bestuur komen niet aan. Mensen maken zich zorgen over huisvesting met een nieuwe groep die de toch al afkalvende sociale huisvesting onder druk zet. En het is mooi dat werkgevers zich willen inspannen om voor vluchtelingen banen te realiseren, maar veel mensen vragen zich af of dat niet ten koste gaat van hen. En die zorg is terecht. De afgelopen twintig jaar hebben ze niet de indruk gekregen dat zij werden ontzien. Met een beroep op de beroerde financieel economische omstandigheden zijn sociale voorzieningen ingeperkt en zijn sociale huurwoningen door corporaties verkocht. En de constatering van Piketty dat de kloof tussen rijk en arm groter wordt, geldt ook voor Nederland. Mensen in Beverwaard en Steenbergen hebben gelijk als ze weinig vertrouwen hebben in de verzekering dat het allemaal wel goed komt.
Mensen in Beverwaard en Steenbergen hebben gelijk als ze weinig vertrouwen hebben in de verzekering dat het allemaal wel goed komt.
Jeroen Dijselbloem zou een belasting voor de hogere inkomens en voor de vermogens moeten invoeren om daarmee de kosten van de opvang te dekken, ook voor de komende jaren. Zodat volstrekt duidelijk is dat we extra huizen, scholen, werk en andere voorzieningen realiseren voor vluchtelingen zonder dat het ten kosten gaat van de andere Nederlanders. Er is geen gebrek aan solidariteit met vluchtelingen en er is draagvlak voor opvang. Maar solidariteit is geen zero sum game en is alleen maar geloofwaardig als het groepen niet (ook onbedoeld) tegen elkaar uitspeelt. Ik zou geneigd zijn het ‘inclusieve solidariteit’ te willen noemen, als dat niet een tautologie is.
Zo’n ‘opvangtaks’ voor hogere inkomens en voor vermogens zou ook twee andere gunstige effecten hebben. Het zou voorkomen dat we opvang ten koste laten gaan van de armen in de rest van de wereld: eerste jaar opvang wordt betaald uit het potje van Ontwikkelingssamenwerking en dus is er dit en volgend jaar veel minder te besteden aan de armen elders in de wereld. Ook daar gaat solidariteit met de ene groep ten kosten van solidariteit met een andere.
En het biedt de inwoners van Benoordenhout van Wassenaar, Aerdenhout en Blaricum alle gelegenheid bij te dragen aan de solidariteit in deze vluchtelingencrisis. Ik (inwoner van Utrecht) meld mij bij deze alvast aan als belastingplichtige.
Deze bijdrage verscheen eerder op De Bezieling
