Zeep uit de boom is geen zeepbel

UPDATE 26 april 2015: “We are facing big problems here, we had to leave many relatives, friends and family members which is difficult to bear right now”, vertelt schillenexporteur Hari een dag na de aardbeving in Nepal, waarbij zeker 2000 mensen om het leven kwamen. Seepje is een 'Wassen voor Nepal'-actie gestart voor de slachtoffers.

Hoe gaat het intussen met het biologische zeepbedrijf Seepje? OneWorld was in Nepal op bezoek bij de producent van Seepje en sprak de initiatiefnemers over hun eerste jaar als duurzaam ondernemer. Van Nepalese corruptie tot Europese wetgeving: duurzaam ondernemen blijkt niet eenvoudig. 

"Ik hou van Nepal, maar hoe kan je de toekomst van een land verbeteren als je door bureaucratie continu wordt tegengewerkt?" Ondernemen in Nepal is niet makkelijk. Laat staan duurzaam ondernemen. Toch straalt de gedrevenheid – en frustratie – er van af bij Hari Chandra Poudyal. Deze 32-jarige Nepalees exporteert met zijn bedrijf Discover Nepal Exports, gevestigd in Kathmandu, de Sapindus mukorossi, oftewel zeepnoot. Een vrucht met unieke reinigende eigenschappen. En als je denkt ‘dat komt me bekend voor’, dan kan dat kloppen, want sinds vorig jaar is in Nederland Seepje verkrijgbaar. Een natuurlijk wasmiddel gemaakt van zeepnoot, gelanceerd door twee jonge Nederlandse ondernemers.

Nepalese roepies
Sinds 2007 is Poudyal dag en nacht bezig met zijn biologische zeepnoten. De gedroogde schillen van de Sapindus worden in Nepal al eeuwen gebruikt als natuurlijk wasmiddel".  Hij maakt prima schoon, maar is in het dagelijks gebruik verdrongen door synthetische zeep", vertelt Poudyal vanaf zijn fabriek in Kathmandu. "Er is volgens mij een enorm potentieel voor de productie en export van soapnut." Maar dat gaat niet altijd even gemakkelijk.
De zeepnoot wordt jaarlijks tussen september en december in het westelijke Darchula-district geoogst uit bomen die verspreid door het gebied tussen 800 en 1500 meter hoogte groeien. Ruim vijftig families zijn betrokken bij het plukken en verwerken van de vrucht. "We oogsten per jaar nu ongeveer 200 ton verse vruchten. Als die zijn gedroogd houden we ongeveer 100 ton soapnuts over." Per kilo ontvangen de boeren tussen de 30 en 40 Nepalese roepies (27 tot 36 eurocent, red.). De vruchten worden geplukt, of met stokken uit de boom geslagen. Geen ongevaarlijk werk, zegt Poudyal. "Laaghangend fruit is geen probleem, maar soms moet je de boom inklimmen om al het fruit er uit te krijgen."

Geld onder tafel
Vervolgens moeten ze de de gedroogde vruchten in Kathmandu zien te krijgen. En daar beginnen voor Poudyal vaak de problemen. "Je wordt door Nepalese bureaucratie en corrupte ambenaren vaak tegengewerkt. De Forest Department wil één tot twee roepie per kilo zien omdat je fruit uit bomen haalt, de Transportation Department omdat je biologische producten vervoert. Zonder vergunning mag ik niks uit het district exporteren", zegt Poudyal. "En die vergunning krijg je alleen als er wat geld onder tafel door gaat."
Hij wordt er soms wanhopig van. "Zo vechten we al jaren om het beheer van de soapnut bomen in ons district van het Forest Department naar het Agriculture Department over te plaatsen. We doen namelijk niet aan bosbouw, maar fruitteelt, waar andere regels voor gelden. Het ministerie van Landbouw belooft me dit al jaren, maar er verandert helemaal niks."

Ontpitmachine
Eenmaal in Kathmandu werd voorheen door lokale oproepkrachten de pit uit de vruchten verwijderd, maar met de komst van een speciale ontpitmachine is ook hier de automatisering in opkomst. Er is vanuit de VS een groeiende vraag naar het poederextract van de zeepnoot dat wordt verwerkt in verschillende schoonmaakproducten. "We kunnen nu de productie voor onze Amerikaanse klanten opschroeven." De machines betekenen een verlies aan werkgelegenheid in Kathmandu, maar een groeiende omzet voor de boeren in West-Nepal. Het mes snijdt dus aan twee kanten. "Ik schat dat we nu maar 10 procent van de beschikbare bomen oogsten, en dit de komende vijf jaar kunnen verdubbelen", zegt Poudyal.

Gember en koffie
Naast een stijgende export van de Sapindus-vrucht heeft Poudyal zijn vizier op enkele nieuwe afzetmarkten. "Om de levensstandaard in achtergestelde gebieden te verhogen zijn we recentelijk ook begonnen met het planten van de Sapindus in Nuwakot (centraal Nepal, red.) en de export van biologische gember en koffie. Misschien moet ik daar ook eens met Jasper (Gabriëlse, red.) over gaan praten!"

Of de jongens achter Seepje zich op de import van koffie zullen storten valt te betwijfelen, maar ook zij lanceren binnenkort een nieuw product: Seepje vloeibaar, met de pakkende slogan ‘Wat was wassen voordat wassen wassen was’. Over hun eerste jaar als ondernemer zijn Melvin Loggies (23) en Jasper Gabriëlse (23) positief gestemd. Ze verkochten in 2014 zo’n 30.000 pakken Seepje, waarmee ze een omzet draaiden van € 120.000,-. "Dat zijn 900.000 natuurlijke wasjes", aldus een opgetogen Gabriëlse. Vanaf de lancering van Seepje vloeibaar op 16 april zijn er zeven productenvarianten verkrijgbaar op zo’n 250 verkooppunten in Nederland.

Crowdfunding
De twee studenten bedrijfskunde haalden de landelijke pers met hun opvallende product en crowdfundingcampagne voor de ontwikkeling van vloeibaar wasmiddel. "Mede dankzij crowdfunding hebben we de machines kunnen kopen om vloeibaar wasmiddel te produceren." Een deel van de productie vindt plaats bij een sociale werkplaats waar Seepje mee samenwerkt. Het winnen van het extract vanuit de verpoederde schillen, om precies te zijn. Seepje ‘vers geperste lente geur’ en Seepje ‘vrij en blij geur’ bestaan voor 70 procent uit dit extract.

Ondanks hun geslaagde eerste jaar hebben ze nog niet eigenhandig kunnen ervaren hoe hun product wordt geplukt. "We zijn nog steeds niet in Nepal geweest. Heel vervelend, maar in november gaan we eindelijk die kant op om de oogst mee te maken", zegt Gabriëlse. "Ik wil met eigen ogen zien hoe ze de vruchten uit de bomen halen. Ik heb het daar met Poudyal uitgebreid over gehad, maar als ik nu hoor dat er in bomen geklommen wordt, is dat iets waar we het wel over moeten hebben. Het werk mag zeker niet gevaarlijk zijn."

Fairtradecertificaten
Het tekent het soms lastige proces van sociaal en duurzaam ondernemen op afstand. "Onze partner Eco Collection, een importeur van fairtrade-producten,  is voor ons in Nepal op bezoek geweest om alles te controleren, zoals een overzicht van alle werknemers, maar je wil het liefst alles zelf zien", zegt Gabriëlse. Naast hun eigen visie en alle eisen voor fairtradecertificaten in Nepal, heeft Seepje in Nederland vanaf juni 2015 te maken met veranderende wetgeving voor de productie van detergenten. ‘Je moet met allerlei toekomstige regels rekening houden.’
De verpakking, een kartonnen fles met verwijderbare plastic binnenkant voor gescheiden afvalverwerking, is een gevolg van de betrokkenheid van de ‘Seepje fans’. “Zij wezen ons er tijdens onze crowdfundingcampagne op dat een ‘gewone’ plastic fles niet bij ons merk past.”

Het komende jaar staat in het teken van Seepje als merknaam vast in de markt zetten. "Dit willen we zodat we meer kunnen betekenen voor mens en milieu, zowel in Nederland als Nepal. Het is de bedoeling dat fans van Seepje structurele gebruikers worden en het als hip merk uit de ‘donkergroene’ hoek komt. Dat hopen we met de vloeibare variant te doen."

Seepje vloeibaar wordt donderdag 16 april gelanceerd op het Seepje Super Feestje in de Ballroom van het Rockstart gebouw in Amsterdam. Kaartjes zijn binnenkort verkrijgbaar via Seepjes Facebookpagina.