Wat gebeurt er met het geld dat wij Nederlanders op de bank zetten? Worden er geen zaken mee gefinancierd waarbij mensenrechten in het geding zijn of het milieu schade oploopt? Die vragen staan vandaag centraal, tijdens een rondetafelgesprek in Den Haag over duurzaam bankieren, naar aanleiding van een verzoek van Tweedekamerlid Arnold Merkies (SP). Een tiental organisaties waaronder de Eerlijke Bankwijzer, VBDO en Sustainable Finance Lab, geven hun visie op ontwikkelingen in de bankensector.
Groot gebrek aan transparantie
Banken zijn niet open over hun dochterondernemingen in belastingparadijzen, zoals Jersey, Luxemburg of Zwitserland. Zeven banken zijn vaag over de maatregelen die zij nemen om belastingontwijking te voorkomen als zij diensten verlenen in belastingparadijzen: ABN Amro, Aegon, Delta Lloyd, ING Bank, NIBC, Rabobank en Van Lanschot. Uit het praktijkonderzoek ‘Dutch Banks and Tax Avoidance’, dat niet toevallig tegelijk ‘s vandaag is verschenen, blijkt een groot gebrek aan transparantie.
Lijsten van dochterondernemingen, die banken moeten indienen bij de Kamer van Koophandel, kloppen vaak niet
Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau Profundo. Het onderzoek laat zien dat de lijsten van dochterondernemingen, die banken moeten indienen bij de Kamer van Koophandel, vaak niet kloppen. De Rabobank publiceerde nog geen gegevens over de omzet en het aantal werknemers per land, ook al schrijft de Europese kapitaalrichtlijn voor dat de bank dit vóór 1 juli 2014 had moeten doen. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat ASN Bank, SNS Bank en Triodos betrokken zijn bij internationale belastingontwijking. ABN Amro liet weten vanaf volgend jaar een overzicht te publiceren van de winsten en belastingbetalingen in alle landen waar de bank actief is.
Deelnemers rondetafelgesprek: Banken: ASN Bank (Piet Sprengers), Triodos Bank, Rabobank Nederland (Berry Marttin), NVB
(Chris Buijink)
Investeerders en ondernemers: VBDO, De Groene Zaak
Wetenschappers en experts: Bert Scholtens (Rijksuniversiteit Groningen), Irene van Staveren (Erasmus Universiteit Rotterdam), Herman Wijffels (Sustainable Finance Lab), Bart Jan Krouwel, Peter Ras (Oxfam Novib), Rens van Tilburg (SOMO)
Gevolgen voor ontwikkelingslanden
Peter Ras, projectleider van de Eerlijke Bankwijzer wijst de Tweede-Kamercommissie voor Financiën tijdens het rondetafelgesprek op de gevaren van belastingontwijking: “Daardoor lopen ontwikkelingslanden miljarden aan inkomsten mis, die zij dringend nodig hebben voor bijvoorbeeld gezondheidszorg, onderwijs en de stimulering van hun economie.” De Eerlijke Bankwijzer – een initiatief van Oxfam Novib, Amnesty International, FNV, Milieudefensie, Dierenbescherming en PAX – raadt de Nederlandse overheid dan ook aan om “scherpe” internationale afspraken te maken. Landen als Zwitserland en Luxemburg kunnen zo verplicht worden om automatisch gegevens over vermogens uit te wisselen, ook met belastingdiensten in ontwikkelingslanden.
Goede score op 'mensenrechten':
- ASN Bank
- SNS Bank
- Van Lanschot
(van genoemde banken scoort er geen erg laag)
Goede score op 'arbeidsrechten'
- ASN Bank
- ING Bank
- NIBC
- Rabobank
- Van Lanschot
(van genoemde banken scoort er geen erg laag)
Goede score op 'klimaatverandering'
- ASN Bank
(Delta Loyd en ING Bank scoren hierop juist erg laag)
Goede score op 'gezondheid'
- ASN Bank
- SNS Bank
- Triodos
(Delta Loyd en Rabobank scoren hierop juist erg laag)
Bron: Eerlijke Bankwijzer
Carbon bubble
Het Sustainable Finance Lab (SFL), een initiatief van de Universiteit Utrecht en Triodos Bank waarin wetenschappers uit verschillende disciplines zijn samengebracht, heeft als doel “daadwerkelijke verduurzaming” van de financiële sector. Rens van Tilburg van SFL vraagt in de Commissie aandacht voor het verschil tussen de reële waarde van bedrijven, en de beurswaarde, die is gebaseerd op toekomstverwachtingen. Als voorbeeld noemt hij de ‘carbon bubble’. Sommige bedrijven baseren hun waarde op fossiele brandstoffen, maar daarvan kan slechts 20-40% worden verbrand voordat de klimaatverandering de internationaal overeengekomen grens van 2 graden Celsius overschrijdt.
Onderzoek van SFL naar de grootste banken en pensioenfondsen van de EU, waaronder de grootste Nederlandse spelers, leerde dat deze overwaarde voor de hele sector meer dan 1000 miljard euro bedraagt.
Van Tilburg ziet een prisoner’s dilemma: Het is voor alle banken beter om duurzaam te bankieren, maar als de rest het niet doet, kan een individuele bank weinig veranderen. Overheidsbeleid kan dit patroon doorbreken, stelt hij, en zo zorgen voor een duurzamer en stabieler financieel systeem en economie.
Het is voor alle banken beter om duurzaam te bankieren, maar als de rest het niet doet, kan een individuele bank weinig veranderen
Giuseppe van der Helm van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), zou graag zien dat de overheid banken verplicht te rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid. Banken die maatschappelijke problemen aanpakken, bijvoorbeeld met groene innovaties, of duurzame energie, moeten worden ondersteund. De overheid zou onder meer de toepassing van internationale convenanten moeten stimuleren, en zo nodig moeten afdwingen. Denk bijvoorbeeld aan de OESO-richtlijnen over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
Meer lezen over de duurzaamheid van financiële instellingen:
- Eerlijke Bankwijzer en Eerlijke Verzekeringswijzer
- Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling
- Goed geld
- Duurzaam beleggen
- Fair fin
Lees ook Rens van Tilburgs artikel over hoe je schuldbewust uit de crisis kunt komen.
