De belastingdienst bedacht een regel die (buitenlandse) bedrijven die in Nederland geregistreerd zijn, verplicht om een kamerplant op kantoor hebben. Dat staat in het boek Het Euro Evangelie van Arno Wellens. Omdat er af en toe iemand op kantoor moet zijn om de plant water te geven, vormen de planten het ‘bewijs’ dat bedrijven die op papier in Nederland zijn gevestigd, hier ook metterdaad kantoor houden. “Daarom mag het specifiek geen plastic plant zijn”, zegt TINKEBELL in een interview met OneWorld. De regel is bedacht om belastingontwijking tegen te gaan van zogenaamde brievenbusfirma’s die alleen een postadres in Nederland aanhouden om gebruik te maken van het voordelige belastingklimaat.
Om zo min mogelijk op te vallen tussen de zakenlui, hebben de deelnemers zich netjes aangekleed. Wellens leidt ze langs de Amsterdamse brievenbus van de president van Oekraïne in Amsterdam Zuid en het leegstaande kantoor van “Moldavisch maffiabankier” Vladimir Plahotniuc in de binnenstad. Vlakbij het Amstelstation staat een gebouw met de meeste brievenbussen op één adres; op papier zouden hier twaalfduizend bedrijven gevestigd zijn. Wellens maakt een rekensom: “Het is onmogelijk dat daar zoveel bedrijven zitten. Als ze allemaal een klein kantoor zouden hebben en je zou al die kantoortjes opstapelen, dan heb je een Amsterdam Arena van honderd meter hoog.”
Op zijn website 925.nl schrijft Wellens regelmatig over de wantoestanden rond belastingontwijkers uit het buitenland. Hij verrichtte diepgaand onderzoek naar dit fenomeen en ontvangt regelmatig anonieme tips van zijn lezers over waar hij moet zoeken. Daarnaast heeft hij veel contacten op de Zuidas. Zijn bevindingen schreef hij op Het Euro Evangelie, waar ook de kamerplantregel in beschreven staat.
Over het belastingontwijkend gedrag van buitenlandse bedrijven zijn onlangs kamervragen gesteld door de SP. “Ministers konden de vragen niet beantwoorden, want vanwege schending van privacy kan de belastingdienst niet zomaar informatie vrijgeven”, zegt Wellens. Dat is zorgelijk, vindt Van de Leest: “Als er redelijke verdenking is dat een bedrijf bewust belasting ontwijkt, lijkt het me niet meer dan normaal dat daar onderzoek naar gedaan wordt.”
Bonnetjesaffaire
Hoe dat kan? Chemezov heeft zijn trucjes om belasting te ontwijken tot in de puntjes geregeld. “Naast de kamerplant moeten bedrijven als het zijne aantonen dat ze minstens vier keer per jaar een bestuursvergadering in Nederland houden. Je kunt dat bewijzen met documenten die je hier hebt ondertekent of bonnetjes van dingen die je kocht.” Chemezov doet dat ook. Vlakbij het leegstaande kantoorgebouw zit namelijk een broodjeszaak waar hij – ondanks dat hij het land niet in mag – vier keer per jaar een broodje schijnt te halen. “Daarvan vraagt hij het bonnetje dat hij opstuurt als bewijs dat hij hier was. Dit betekent dus dat hij ofwel Nederland gewoon in komt, of dat hij zich niet houdt aan de eisen van de belastingdienst en daarmee wegkomt.”
Via kamerplantconstructies gaat er maar liefst dertien keer meer geld door Nederland heen dan we als land binnenhouden. Daarnaast komt het vaak voor dat ontwikkelingslanden door deze constructies belastinggeld mislopen, omdat bedrijven actief zijn in die landen maar daar geen belasting hoeven te betalen. “Dat geld ontbreekt nu op plekken om instituten te bouwen voor een fatsoenlijke rechtstaat”, zegt Wellens. “De gewone Nederlandse burger heeft daar niet direct last van, maar ondertussen loopt Nederland belastinginkomsten mis en gaan er landen kapot aan dit systeem.”
Los in de jungle
In dezelfde gang zitten bedrijven die wel daadwerkelijk in Nederland gevestigd zijn. “Het bedrijf dat een verdieping deelt met Metinvest vraagt zich al tijden af wat er aan de overkant van de gang zit”, zegt Wellens. Op dit moment is dat voornamelijk een leeg en donker kantoor met smerige ramen. De deelnemers gluren naar binnen en maken ongestoord selfies met de kamerplant. In het andere gebouw bij Dtek gaat het er ietsje anders aan toe; ze worden verrast door een secretaresse die daar plotseling blijkt te zitten. “I will call security”, roept ze boos. De aanvaring blijft zonder gevolgen; alle deelnemers keren probleemloos terug van hun uitstapje.
Met deze spanning en sensatie eindigt de kamerplanttour. Wellens kijkt vol goede moed naar de toekomst: “Dit soort dingen hebben tijd nodig, maar over een paar jaar kijken we terug op het kamerplantsysteem en vinden we het maar bizar dat dit ooit kon.”
Kaartjes winnen?
Wie na het lezen van dit artikel niet kan wachten om mee te gaan met de volgende kamerplanttour, kan een mail sturen naar redactie@oneworld.nl. TINKEBELL geeft twee keer twee gratis kaartjes weg. 24 mei en 21 juni zijn de laatste twee tours. Geef je voorkeur dus door!
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
