Achtergrond

‘Hulp voedt corruptie’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Maar liefst 82% van de Oegandese bevolking steunt de Nederlandse bezuinigingen op Oegandese ontwikkelingshulp, blijkt uit een poll van TRAC FM

Het nieuws van afgelopen week dat Nederland minder hulp aan Oegandees onderwijs gaat geven, maakte in Oeganda een debat los over ontwikkelingshulp. Uit dat debat blijkt onder meer dat maar liefs 82% van de respondenten van een op de radio gehouden poll, het eens is met het besluit van Nederland om minder hulp te geven aan Oeganda, omdat veel Oegandezen denken dat financiële ontwikkelingshulp aan hun overheid corruptie in de hand werkt.

De Daily Monitor, een van Oeganda’s meest gelezen kranten, opende afgelopen woensdag op de voorpagina met de kop; ‘Donors slash government aid over corruption’. De Nederlandse ambassadeur van Oeganda Jeroen Verheul prijkt met foto onder de kop. Nederland gaat bezuinigen op budget support aan het gratis onderwijssysteem van Oeganda, omdat het volgens Jeroen Verheul slechts ‘teleurstellende resultaten’ heeft opgeleverd.

Poll op de radio
Oeganda telt een enorme hoeveelheid radiostations waarop levendige debatten over politiek en de samenleving de boventoon voeren. Op Sanya FM, de populairste zender van Kampala, praatte men ook over de hulp, en de Nederlandse bezuinigen. Via een poll gehouden door TRAC FM, een interactief programma dat de mening van luisteraars via sms’jes kan bijhouden, bleek dat maar liefst 82% van de Oegandezen de Nederlandse bezuinigen steunt (er reageerde 94 mensen op de poll).

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_original”,”fid”:”239″,”attributes”:{“alt”:””,”class”:”media-image”,”style”:”float: left;”}}]]De mening van de luisteraars (merendeel jong, hoogopgeleid en wonend in de hoofdstad), is dat zolang politiek leiders ontwikkelingshulp ontvangen, het beter afgeschaft kan worden, omdat het alleen maar corruptie voedt. Of zoals Godber, een jonge Oegandees die werkt bij the Leadership Centre het verwoord; “Een corrupte elite moet niet beloond worden met ontwikkelingsgeld. Dat geld zorgt er namelijk voor dat de overheid geen verantwoording meer aan haar burgers hoeft af te leggen”.

Een beladen onderwerp?
In eerste instantie vond ik het verrassend. Zoveel Oegandezen zijn tegen ontwikkelingshulp? Op de radio en tijdens interviews viel het me op hoe open en ontspannen Oegandezen praten over de hulp. In ‘het Westen’ blijft het onderwerp zo beladen, zo gevangen in de geschiedenis van een ongelijke machtsverdeling.

Maar de verrassing die ik in eerste instantie voelde maakte al snel plaats voor een ander gevoel. Een combinatie van triestheid en schaamte (daar kwam die beladenheid weer om de hoe kijken). Immers, hoe treurig is het dat de ontvangers van ontwikkelingshulp nooit naar hun mening wordt gevraagd? Waarom blijven we in het Westen eindeloze discussies voeren over hoeveel procent van de Nederlandse familie met kinderen wel of niet draagvlakversterkende activiteiten in ontwikkelingslanden steunt, terwijl niemand Oegandezen, of andere inwoners van Afrika, iets vraagt?

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_original”,”fid”:”237″,”attributes”:{“alt”:””,”class”:”media-image”,”style”:”float: right;”}}]]Oegandezen zijn up-to-date
Juist de mensen die wonen in landen die hulp ontvangen weten, zien en horen waar het geld heengaat. Oegandezen zijn prima op de hoogte van ontwikkelings- hulp. De budget support van de Nederlandse overheid aan het Oegandese educatiesysteem kan hier op weinig steun rekenen, omdat, zoals blijkt uit de cijfers van TRAC FM, de meerderheid van de Oegandezen van mening is dat het steunen van een bepaalde sector door geld te geven aan de overheid, niet werkt in een land waar veel corruptie is.

“Het is beter voor ons land om ontwikkelingshulp te geven dat op een directe manier de leefwereld van de inwoners van Oeganda verandert. Zoals bijvoorbeeld door het financieren van microkrediet of het helpen opstarten van bedrijven”, vertelden twee Oegandezen me. “Uiteindelijk komt verandering niet van buiten, maar van binnenin”.

Nederland verschuift focus

De persofficier van het Ministerie van Buitenlandse Zaken vertelde in een interview dat Nederland nog steeds een belangrijke ontwikkelingspartner van Oeganda blijft. “Vanwege een corruptieniveau dat niet naar tevredenheid is wordt de budget support aan het land flink ingekort. De focus van Nederland verschuift van educatie naar andere sectoren.”

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_original”,”fid”:”238″,”attributes”:{“alt”:””,”class”:”media-image”,”style”:”float: right;”}}]]Het educatiesysteem van Oeganda beloofde zoveel goeds. Westerse donoren stonden in de jaren ’90 in de rij om het idee van gratis onderwijs voor elk kind te steunen. Maar na 14 jaar zijn de statistieken belabberd. Veertig procent van de kinderen in de leeftijd van 6 tot 8 jaar is analfabeet. Leraren krijgen zo’n karig loon dat ze vaak verstek laten gaan. Als ze wel komen opdagen, staan ze voor 100 leerlingen, zonder boeken. Mary Namale, een moeder van zes kinderen, zegt hierover; Ik begrijp dat donoren dit systeem niet meer willen financieren. Als het systeem verrot is, maakt het niet uit hoeveel geld je erin steekt, het komt niet aan bij degene die het nodig hebben.”

Ook Nederland heeft schuld
Oegandezen zijn ook kritisch over het beleid van  de Nederlandse overheid. “De Nederlanders weten dat er corruptie is in Oeganda, en jullie blijven maar geld geven aan onze leiders. Het is te makkelijk om nu de schuld bij de Oegandeze overheid alleen te leggen. Immers, jullie hebben meegeholpen met het in stand houden van de corruptie, dankzij jullie kon dat systeem  floreren”, vertelden twee Oegandezen mij.

Als er uit dit droevige nieuws een les te leren is, is het dat het belangrijk is om een duidelijker beeld te geven van de manier waarop ‘Afrikanen’ reflecteren op ontwikkelingshulp. Zij weten, veel beter dan anderen, wat hun continent nodig heeft. En voor de duidelijkheid; de Oegandezen die ik sprak zijn niet tegen ontwikkelingshulp. Ze zien liever andere vormen van hulp, die het corruptieprobleem omzeilen. Een belangrijk verschil!

Dit is een gewijzigde versie van een Engelstalig artikel van ondergetekende dat op 18 november 2011 verscheen bij de Africa Desk van Radio Netherlands Worldwide. Het artikel is ook overgenomen door AllAfrica.

Foto bovenaan; Een Oegandese jongeman in Kampala leest in de krant over de Nederlandse bezuinigingen op de Oegandese ontwikkelingshulp. Foto: Marlies Pilon

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons