Achtergrond

De vier Richie Richs van Indonesie bezitten 50% van alle rijkdommen

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De vier rijkste biljonairs in Indonesië bezitten meer  dan 100 miljoen armen in de Archipel, bijna de helft van de bevolking. Van de rente die zij jaarlijks over hun spaartegoeden beuren, zouden zij 20 miljoen Indonesiërs uit de ergste armoede kunnen halen.

En als al die rijken nu eens netjes hun belasting zouden betalen, wordt het groeiende gat tussen arm en rijk al meteen kleiner. Enkele conclusies en aanbevelingen uit een recent onderzoek van de internationale hulporganisatie Oxfam.

Rijkdom mag je laten zien

Zal een rijke Indonesiër na het lezen van het rapport van Oxfam er een tas minder om kopen? Ik geloof van niet. Wie geld heeft, wil dat laten zien. In de luxe shoppingpaleizen van Jakarta zijn alle dure merken van de wereld vertegenwoordigd. Rijke Indonesiërs draaien hun hand niet om voor de Chanel “Diamond Forever” handbag. Prijs: 261.000 dollar.

Rijken worden schaamteloos rijker, armen boos armer.

Thuis  in hun luxieuze villa zou je verwachten dat deze Richie Richs die zo makkelijk met geld smijten, hun dienstbodes redelijk betalen. Vergeet het. “Krenten zijn het”, hoor ik vaak. Een van mijn vriendinnen is een Chinees-Indonesische zakenvrouw. Ze vertelt hoe de rijken van haar land hun schoonmakers, koks, tuinmannen, chauffeurs en kindermeiden met een fooi naar huis sturen. Vaak verdienen die nog geen 100 dollar per maand. Ze krijgen zelfs niet eens een volledige maaltijd. Ze wachten op de restjes na een lange dag. Ze staan op voordat de familie ontwaakt en mogen pas naar bed als die aweer slaapt.  

Kloof tussen arm en rijk

Hoe het personeel van die 100 dollar denkt de huur en het schoolgeld van hun kinderen te kunnen betalen, zal ze een zorg wezen.  Je hoeft Indonesië niet eens te kennen.  Iedere buitenstaander ziet na een kort verblijf in de metropool het grote, groeiende en gapende gat tussen arm en rijk.

Zoals de vuilnismannen in hun lompen die op blote voeten alles wat nog verkoopbaar is met hun handen uit de afvalbakken halen. Intussen scheuren de zwart geblindeerde jaguars met grote vaart langs ze heen.  

De meest schrijnende armoede is volgens Oxfam gedaald van 40 % in 2000 tot 8 % in 2016. De wereldbank hanteert de norm van 3,10 dollar per dag als armoedegrens, en nog steeds moet 36 % het met minder doen. Hoe kun je in een dure stad als Jakarta van 3 dollar per dag leven?

De idealen van Widodo

Ik woonde er nog toen Joko Widodo, zoon van een arme timmerman en de voormalige gouverneur van Jakarta, tot president van het land werd gekozen. Zijn ideaal was het land van onderaf aan te ontwikkelen. Een beter inkomen en een nationale gezondsheidsverzekering voor iedereen waren zijn beloften aan de armen van Indonesië. Als je het positief bekijkt is die verzekering er gekomen. Alhoewel de minderbedeelden nog te vaak in het ziekenhuis worden afgezet: ze moeten tegen alle regels in alsnog betalen.

Onder druk van multinationals blijft het minimuminkomen echt minimaal.  Toen de gouverneur van Jakarta Basuki ‘Ahok’ Tjahaja Purnama het basisinkomen voor een fabrieksarbeider vaststelde op 257 dollar per maand, vertrokken heel wat bedrijven boos en mokkend richting het oosten, waar ze nog niet eens de helft van dat salaris hoefden te betalen. En Ahok mag dan een grens hebben gesteld, de klacht van veel werknemers is dat ze het minimum na lange na niet beuren. Waar kunnen ze een klacht indienen? Vakbonden worden steeds verder gemuilkorfd.

Belastingontduiking

Als al die rijken nu eens braaf belasting zouden betalen, had de regering geld om armoede grondig te bestrijden. Maar de rijken, die miljarden dollars verdienen, zoeken alle mazen van de wet op. Jaarlijks verdwijnt 100 miljard dollar naar de belastingparadijzen. Of ze betalen geen belasting. De inspecteur die op de stoep staat, kopen ze met steekpenningen af.

Gouverneur Ahok van Jakarta weet raad met al die belastingontduikers. Diezelfde Chinese vriendin vertelde onlangs, met het schaamrood op haar kaken, dat ze ’s ochtends bij aankomst op haar kantoor grote witte pamfletten op de ramen en deuren aantrof. Daar stond met vette letters op dat zij de staat nog een X bedrag aan belasting schuldig was. De papieren werden pas verwijderd nadat ze het verschuldigde bedrag aan de regering in de hoofdstad had overgemaakt. Ze vertelde dat ze al jaren geen belasting had betaald. Geen wonder dat Indonesiërs behoren tot de slechtste belastingbetalers van Azië.

Maak de armen niet wijzer

Ik zie het groeiende gat tussen arm en rijk niet alleen in Indonesië. Ik zie het overal in Zuid-Oost en Zuid-Azië. Rijken worden schaamteloos rijker, armen boos armer. Die ongelijkheid kan tot een sociale revolutie leiden. “Waarom denk je dat we zo weing scholen in Pakistan hebben. Op die manier houden we de armen dom”, vertelt een vriend. “Met opleiding maak je ze wijs.” Maar onderschat zelfs de ‘onderontwikkelden’ in de ver afgelegen regio’s in landen als Indonesië en Pakistan vooral niet. De mobiele telefoon – want hoe arm ze ook zijn, een mobieltje hebben ze in veel gevallen wel – heeft ze wijzer gemaakt.  

Jaarlijks verdwijnt 100 miljard dollar naar de belastingparadijzen.

Ze zijn niet dom. Op het platteland zien ze heus wel dat de kinderen van een feodale landheer naar universiteiten in Amerika trekken en er voor hun kinderen niet eens een lagere school is. Bij de laatste verkiezingen in Pakistan werd voor het eerst een zittende feodaal niet herkozen en won de landloze arbeider ‘Romeo’ een zetel in het lokale parlement. Er is vooruitgang.

Het is tijd voor een eerlijke verdeling. In Pakistan betaalt nog geen zeven procent van de rijkeren belasting. In India ontloop je je straf wanneer je alsnog een klein deel van je belasting betaalt. Bovendien: zowel in Indonesië, India als Pakistan klagen de ‘rijkeren’ over de armoedige beelden van hun land in de internationale media. Een beter imago ontstaat pas wanneer iedereen een rechtvaardig bestaan heeft, niet alleen toegang tot lager maar ook hoger onderwijs krijgt en moeders hun kinderen niet meer op het gras voor het ziekenhuis hoeven te baren omdat ze geen geld voor de dokter hebben. “Wat heb je aan al die miljoenen”, vindt toch ook mijn Chinese vriendin. Onlangs overleed haar vader. In zijn kist kon hij geen waardevolle spullen naar boven meenemen.    

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons