Regen met fatale gevolgen

Lucia Kula (30) kwam als jong meisje naar Nederland met haar ouders. Nu is ze voor het eerst terug in haar geboorteland en gaat ze onderzoek doen naar seksueel geweld tegen vluchtelingen. Voor OneWorld blogt ze de komende acht maanden over haar ervaringen. Vandaag deel 3.

Als je in Londen hebt gewoond ben je natuurlijk niet vies van een beetje regen. Zelfs in Nederland zijn we wel gewend aan een buitje en denk je bij een regenachtige dag al gauw aan lekker kroelen op de bank met een kopje thee en een goed boek. In Angola is dit anders, hier kan een beetje regen al fatale gevolgen hebben.

Het regenseizoen in Angola – tussen november en april – brengt vaak veel ellende met zich mee en met de huidige klimaatveranderingen is het seizoen heviger en van langere duur. Wanneer het regent in Luanda kan het water bijna nergens heen. Huizen raken overstroomd, wijken totaal ontoegankelijk en de medische posten hebben het druk.

Bij mijn aankomst in Angola werd ik al in de eerste paar dagen geconfronteerd met de gevolgen van de regen. De bedoeling was om mijn oma de dag na mijn aankomst te gaan bezoeken, Luanda liet mij echter al snel zien dat je aan een planning niet zoveel hebt. Het regende die ochtend en mijn oom gaf aan dat we thuis zouden blijven. Ik vroeg me natuurlijk af waarom, tot ik naar buiten keek en zag hoe verlaten en vol met water de straat was. Geen ontkomen aan en zelfs met regenlaarzen een bijna onmogelijke taak om een droge plek te vinden. Het duurt vaak een dag of twee voor het water door de hitte van de zon kan opdrogen. Tenzij er een flinke overstroming is, waardoor hele straten leeggepompt moeten worden, waar de brandweer helaas niet altijd genoeg mankracht en materiaal voor heeft. 

Water betekent vaak ziektes

Waarom is een beetje, of juist veel water nou zo erg? Vooral in een land waar het zuidelijk deel al lange tijd te maken heeft met extreme droogtes? Omdat regen in combinatie met slechte sanitaire voorzieningen, een beperkt rioleringssysteem en vuilnis dat al maanden (volgens sommigen al bijna een jaar) niet meer wordt opgehaald vaak ziektes betekent.

Ziektes die moeilijk te bestrijden zijn omdat de aangewezen organisaties vaak niet de financiële steun krijgen die ze nodig hebben. Ziektes die voorkomen konden worden als rottend vuilnis opgehaald zou worden, maar dit gebeurt niet omdat het land zich in een financiële crisis bevindt en moeilijk aan dollars kan komen. 

Gele koorts en malaria

In december werd er melding gemaakt van een gele koortsepidemie in Angola. Het ministerie van Gezondheid meldt dat er sinds december 125 doden zijn gevallen met tot nu toe 665 verdachte gevallen. Het epicentrum van de uitbraak ligt in Luanda waar meer dan 90 doden zijn gevallen. Omdat er geen behandeling bestaat voor gele koorts is de overheid een 'grootschalig' vaccinatieprogramma begonnen en dat blijkt een bijna onmogelijke taak. Met ruim 2,9 miljoen inwoners alleen al in Luanda is het bijna onmogelijk om iedereen te vaccineren en de risico's zijn in elke wijk bijna even groot. En dan is er ook nog malaria, waar duizenden mensen per jaar aan sterven. 

Vaccinatieprogramma's zijn er wel, maar lopen niet soepel. Men kan niet iedereen bereiken omdat de mankracht er niet is of omdat er een tekort aan medicijnen is. Ouders brengen hun kinderen vaak niet omdat ze anders vaak een hele dag dag kwijt zijn aan de reis en het wachten en dan niet kunnen gaan werken, waardoor er dus geen brood op tafel komt. 

De woede, het ongeloof, onbegrip en vooral frustratie is er en ik moet het een plek kunnen geven. Ik wil heel graag begrijpen hoe overheden en de instituten die ermee zaken doen en/of projecten steunen de ontwikkelingen op het gebied gezondheid, sanitaire voorziening en educatie in landen zoals Angola kunnen rechtvaardigen, of beter gezegd negeren. Alle goede intenties en programma's vallen in het niet wanneer men in een vicieuze cirkel terecht komt.

Geen riolering 

De infrastructuur is er niet op gemaakt om snelle verandering teweeg te brengen. De meeste wegen (geasfalteerd of niet) hebben geen afvoerputten en als ze al afvoerputten hebben worden deze geblokkeerd door afval of zand. De meeste buurten zijn onofficieel ontstaan waardoor er vaak geen riolering en stromend water aanwezig is. Water komt uit grote tanks, wat de voortplanting van muggen alleen maar stimuleert. Voor de mensen die zelfs geen wateropslag kunnen veroorloven zit er niets anders op dan dagelijks water te kopen (wat ontzettend duur is) of bij de buren te vragen. Daarnaast gaat de stad ten onder aan vuilnis. Overal ligt troep dat niet opgehaald wordt. 

Meer dan eens zeg ik tegen mensen hier: waarom pakken jullie het niet zo aan, waarom niet zus? Hoe zit het met? Dat meen je niet! Ik ben het zat… Woorden die maar al te vaak uit mijn mond komen en waar ik mij voor schaam. 

Checking my privilege

Het is een geheel onverwacht gevoel wanneer je wordt geconfronteerd met je eigen voorrechten. Het betekent niet dat ik het nooit eerder heb beseft, maar dat het nu wel aankomt. Het begrip 'voorrecht' in deze zin wordt vaak geassocieerd met white privilige.

Geconfronteerd worden met een begrip dat zijn oorsprong heeft in een patriarchisch kapitalistisch systeem is simpel gezegd niet zo fijn. Ik moet niet de illusie hebben dat de mensen hun eigen realiteit niet kennen. Mijn buren hebben twee familieleden aan gele koorts verloren, de koopvrouw die elke dag gebakjes in de straat verkoopt is niet haar vrolijke zelve omdat haar achttienjarige zoon al weken aan malaria lijdt. Ze vertelt hoe moeilijk het is om haar actieve jongen zo hopeloos te zien en het dringt nog eens tot me door dat dit de realiteit is van veel families en dat mijn frustraties in het niet vallen bij de realiteit dat ik aan het eind van mijn onderzoek de keuze heb om te vertrekken. Tijdelijk of niet, mijn Europees burgerschap biedt mij de mogelijkheid om eventueel een nieuwe realiteit op te zoeken in landen waar de kwaliteit van basisvoorzieningen een stuk hoger ligt.

In Nederland zou ik mijzelf niet zo snel als 'privileged' omschrijven. Ik ben een voormalig asielzoekster van Afrikaanse afkomst die het een en ander tegen zich heeft: een minderheid (allochtoon), negroïde, financiële achterstand, vrouw en niet geassimileerd, wat je kansen in de maatschappij bijzonder doet krimpen. Echter, in Angola ben ik de meeste van deze dingen en heb ik nog steeds een voorsprong op de gemiddelde Angolees. Ik heb een internationale studie genoten, heb wat van de wereld mogen zien, wat werkervaring en kan tot op zekere hoogte mijn eigen realiteit beïnvloeden. Dus ja, Lúcia, your privilege is showing.

Mijn angst voor insecten en ongedierte is (nog) niet verdwenen. Dat zulke kleine beestjes in combinatie met andere elementen zoveel ellende kunnen veroorzaken is frustrerend. Muggen spray ik zoveel mogelijk dood, van muizen ga ik nog heel stereotyperend gillen van angst en de regen? Wellicht wekt het snel ook nostalgische gedachtes bij me op.   

Op mijn bek gaan

Terwijl ik de laatste paar zinnen van deze blog typ, begint het te regenen en mijn humeur slaat gelijk om. Ik weet dat het morgenochtend een ware hoe-vermijd-ik-een-microben-voetenbad-dansje wordt. Eén van mijn grootste angsten die vast voor veel leedvermaak en oneindig gelach zal zorgen, is dat ik struikel of uitglijd en dus kort door de bocht op mijn bek ga en een duik neem in een modderbad (knock on wood). Want ook wanneer het niet geregend heeft, is stilstaand water niet weg te denken uit het straatbeeld…