"We maken ons als Nederland alleen geloofwaardig wanneer wij ons als de wiedeweerga inzetten voor Europese opvang èn een toename van beschikbare plekken in Nederland zelf", zegt Reinier Vriend van stichting Volunteer Correct.
De bus stopt, ik schrik wakker. Een man in uniform loopt door het gangpad en verzamelt reisdocumenten. Terwijl ik nog met mijn ogen knipper tegen het felle augustuslicht, heeft hij in één tel mijn bordeauxrode paspoort goed bevonden. Terwijl ik mij uitrek zet te bus zich weer in beweging en passeer ik het bord met daarop de tekst 'Welkom in Hongarije' en 'EU'.
Hypocriet
Hongarije is al weken in het nieuws vanwege de slechte behandeling die vluchtelingen er ontvangen. Het land, onder conservatieve premier Viktor Orbán, besloot eerder zonder overleg de gehele grens met Servië van een 4-meter hoog hek te voorzien. Vluchtelingen worden er gedwongen in kampen te verblijven, de politie treedt hard op tegen hen die niet meewerken en de premier heeft laten weten dat er in zijn land geen plaats is voor moslims. Toch is de Nederlandse verontwaardiging over de houding van Hongarije op z'n minst hypocriet.
Voor mensen van mijn generatie zijn grenzen een abstract begrip, zeker binnen Europa. Een denkbeeldige lijn door een landschap. Zelfs op die paar plekken waar we onze documenten moeten tonen, heeft de kleur van de kaft een rustgevende werking op de grenswacht. De terloopsheid waarmee de inspectie wordt uitgevoerd, stelt gerust. De grens als symbool voor een verdeeld verleden. We zouden zo vergeten dat de grens niet voor iedereen slechts symbolisch aanvoelt, en dat de het juist verdeeldheid is die onze mobiliteit mogelijk maakt.
In de hitte is een duidelijk verschil te zien tussen hen die ergens heen kunnen en hen die gedoemd zijn hun tijd te verdoen
Op het Keleti-station in Boedapest is het drukker dan tijdens voorgaande zomers, toen backpackende Nederlanders en Fransen op weg naar het Szigetfestival het beeld bepaalden. Nu hangt er een hele andere sfeer, de drukte heeft een andere aard. Het verschil zit hem in het onbestemde wachten. In de hitte is een duidelijk verschil te zien tussen hen die ergens heen kunnen en hen die gedoemd zijn hun tijd te verdoen. Tussen hen bevinden zich veel jonge mannen, een enkel compleet gezin. Hier is de grens voelbaar. Ondertussen zijn de internationale treinen naar het Westen opgeschort: ze mijden Keleti. De vluchtelingen zitten, net als eerder bij de Macedonsiche grens, tussen de wal en het schip.
Halve barbaren
De wal, dat zijn de grenslanden en hun politiediensten. Met afschuw beschrijft de Nederlandse pers de methoden van die halve barbaren. Maar het schip, dat zijn wij. Want Orbán mag dan officieel geen trek hebben in de vluchtelingen, diezelfde vluchtelingen doen er alles aan om niet in Hongarije te hoeven blijven. Het einddoel is West-Europa. Maar waar Duitsland moreel leiderschap toont en vluchtelingen uit conflicten uitnodigt, blijft het in Nederland ijzig stil over het toelaten van meer vluchtelingen. En dat terwijl grensland Hongarije de hete kolen voor ons uit het vuur haalt.
Die grens in Hongarije is ook onze grens
De PvdA sputtert gelaten tegen, stevig aan de halsband van de VVD, die verwijst naar 'de wet'. Een wet die het ook gebiedt om twee in Nederland opgegroeide tieners met een enkeltje naar Angola te sturen. Hongarije neemt ondertussen gemakkelijk meer dan vijf keer zoveel vluchtelingen op per inwoner dan Nederland. En dat terwijl we in Nederland per persoon vier keer zoveel te besteden hebben. En waar Hongarije een land is dat tot 20 jaar geleden in de klem zat van de Sovjet Unie, beroept Nederland zich al decennia op haar vrije karakter en internationale solidariteit.
Het zijn de grenzen van de EU die Nederland nu uit de wind houden. Maar wij Nederlanders moeten de werkelijkheid onder ogen komen: die grens in Hongarije is ook onze grens. Het zijn landen als Hongarije die nu het vuile werk op mogen knappen. Kritiek op de methoden zijn terecht. Maar afkomstig van ons, zijn deze alleen geloofwaardig wanneer wij ons als de wiedeweerga inzetten voor Europese opvang èn een toename van beschikbare plekken in Nederland zelf.
Stichting Volunteer Correct zet zich in voor transparantie en accountability in internationaal vrijwilligerswerk. Na het maken van vrijwilligerswerkreportages tijdens 'Project Kaapstad', verzorgen ze voorlichtingsworkshops over vrijwilligerswerk op maat. De documentaire “Making a Difference” over hun Zuid-Afrikaanse zal aan het eind van het jaar in première gaan. Like hun Facebookpagina om op de hoogte te blijven van hun activiteiten.
