Monsanto beïnvloedde ook peer review onderzoek Roundup

Het beeld van hoe Monsanto aan de wetenschap omtrent onkruidbestrijder Roundup sleutelt wordt steeds completer. Nieuw onthulde stukken tonen nu ook invloed op de wetenschappelijke peer review.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Een rechtszaak in de Verenigde Staten die draait om de vraag of boeren door Roundup ernstig ziek zijn geworden, blijft nieuwe onthullingen opleveren over de manier waarop de Amerikaanse chemiegigant Monsanto jarenlang wetenschappelijke literatuur over de onkruidverdelger beïnvloedde. Eerder al bleek dat het bedrijf zelf meeschreef aan een studie die Roundup veilig verklaarde, en onderzoek ‘herontwierp‘ om zo de uitkomsten aan te passen. Nu blijkt uit documenten die OneWorld kan inzien dat het bedrijf ook op de achtergrond meeschreef aan een peer review.

Wetenschappelijke artikelen worden anoniem door collega-wetenschappers (‘peers’) getoetst om te zien of ze wetenschappelijk aan de maat zijn en geschikt voor publicatie. Het vormt dé gouden standaard en mechanisme tegen wetenschappelijk broddelwerk dat vandaag de dag door alle gerespecteerde wetenschappelijke tijdschriften wordt gehanteerd.

‘Oxidatieve stress’ proefdieren

De e-mails onthullen dat Monsanto in 2008 betrokken was bij de beoordeling van een studie die concludeerde dat onkruidverdelger Roundup mogelijk gezondheidsgevaar oplevert voor zoogdieren. Het betreft een dierstudie die volgens een samenvatting die in de e-mails te vinden is concludeert dat Roundup ‘oxidatieve stress‘ in het weefsel bij albinoratten teweegbracht. Dat kan betekenen dat een stof kankerverwekkend is, al veroorzaken veel chemische stoffen oxidatieve stress bij hoge dosering.

Medewerker Charles Healy van Monsanto blijkt door het tijdschrift Cell Biology and Toxicology gevraagd te zijn om deel te nemen aan de peer review: “Gezien uw expertise zou ik zeer dankbaar zijn wanneer u het volgende manuscript zou willen evalueren”, schrijft hoofdredacteur John Masters aan Charles Healy op 19 augustus 2008.

Monsanto boekte in 2015 bijna 2 miljard dollar winst met de verkoop van onkruidverdelgers

Het feit dat een medewerker van Monsanto werd gevraagd voor deze peer review is op zichzelf al opmerkelijk te noemen. Het bedrijf heeft een groot financieel belang bij positieve beoordeling van het middel. Monsanto boekte in 2015 bijna 2 miljard dollar winst met de verkoop van onkruidverdelgers, met name dankzij bestseller Roundup.

‘Ghostwriter’

De e-mails tonen echter nog diepere betrokkenheid van het bedrijf, wanneer Healy twee van zijn collega’s bij Monsanto vraagt om als ‘ghostwriter’ op te treden bij de evaluatie:

“Donna en David, zoals we hebben besproken […], hieronder vinden jullie het artikel waarvoor ik ben gevraagd de beoordeling te doen”, schrijft Charles Healy aan collega’s Donna Farmer en David Saltmiras. “Jullie twee zullen de beoordeling uitvoeren, en ik zal het dan samenvoegen tot één geheel, en als officiële beoordelaar fungeren.”

De evaluatie van de studie, die onder Healy’s naam uiteindelijk naar Cell Biology and Toxicology wordt gestuurd, raadt aan de studie te ‘verwerpen’ en dus niet te publiceren:

“De studie zoals deze is voorgelegd bevat fundamentele gebreken”, valt te lezen in de beoordeling van Charles Healy, “[…] en zou direct moeten worden afgewezen”.

Invloed Monsanto?

De studie wordt uiteindelijk ook niet gepubliceerd door het tijdschrift Cell Biology and Toxicology, zo krijgt OneWorld bevestigd. Dat was een besluit van de redactie. Maar hoe zwaar woog daarbij destijds de beoordeling van Healy en zijn Monsanto-collega’s?

Ik heb het commentaar van Healy afgewogen tegenover de andere beoordelingen

“Ik heb waarschijnlijk zijn [Healy’s, VH] commentaar afgewogen tegenover de andere beoordelingen”, zegt voormalig hoofdredacteur, de Britse professor John Masters, in een telefoongesprek met OneWorld. Masters kan zich de studie niet meer herinneren, maar na inzage van de e-mails zegt hij het eens te zijn met de beoordeling van Healy, en ook in retrospect het nog steeds een juiste beslissing te vinden om niet te publiceren:

“Deze betrokken wetenschappers gaven een solide […] en gebalanceerde beoordeling”, zegt hij over de peer review die Charles Healy opstuurde in 2008. “Zo goed als ik het kan beoordelen op basis van de samenvatting, zou ik deze studie inderdaad afwijzen”.

‘Beslissende stem’

De e-mails suggereren echter dat andere peer reviewers het daar destijds niet mee eens waren: “Ik heb compleet tegenovergestelde beoordelingen ontvangen over dit artikel”, schreef hoofdredacteur Masters namelijk op 9 september 2008 aan Healy. Die forward de e-mail naar Donna Farmer en David Saltmiras: “Het ziet er naar uit dat wij de beslissende stem zullen hebben over of de studie […] wel of niet wordt gepubliceerd”.

Volgens Masters wekt die laatste opmerking van Charles Healy echter een verkeerde indruk, en is er geen sprake geweest van dergelijke invloed: “De beoordelaars hebben geen ‘stem’ hierin”, zegt hij, “de beslissing wordt gemaakt door de hoofdredacteur”.

Maar waarom liet Masters überhaupt een medewerker van Monsanto meeschrijven aan de beoordeling? “Je wilt de mening hebben van iemand die er verstand van heeft”, zegt hij. “Het belangenconflict was bij mij bekend, dus daar hou je rekening mee.” John Masters zegt zich ‘niet meer te herinneren’ welke regels er precies bij Cell Biology and Toxicology destijds werden gehanteerd omtrent mogelijke belangenverstrengeling.

‘Had niet mogen gebeuren’

Maar volgens de Utrechtse hoogleraar toxicologie Martin van den Berg,  als redacteur betrokken bij meerdere vooraanstaande tijdschriften zoals Environmental Health Perspectives, is de hele gang van zaken rondom de studie uiterst opmerkelijk:

“Dit zou in het normale onafhankelijke peer review proces niet hebben mogen plaatsvinden”, antwoordt Van den Berg, verbonden aan de Universiteit Utrecht, per e-mail op vragen van OneWorld. “Hij [de hoofdredacteur, VH] kon ook verwachten dat het bedrijf mogelijk de studie als niet publiceerbaar zou evalueren vanwege mogelijke belangen.”

Ook moet volgens Van den Berg altijd netjes worden gemeld wie meeschrijft aan een review. Dat erkent ook John Masters wanneer gevraagd naar de ghostwriting die zou hebben plaatsgevonden. “Maar dat baart me niet al teveel zorgen”, zegt hij, “die dingen gebeuren regelmatig. Met name in academische kringen, waar wetenschappers heel veel studies voorgelegd krijgen, wordt werk vaak doorgespeeld naar studenten.”

Het tijdschrift Cell Biology and Toxicology heeft laten weten dat volgens haar administratie de studie door vier reviewers werd beoordeeld. Slechts één reviewer zou daarbij vóór publicatie hebben gepleit, in tegenstelling tot wat de e-mails suggereren.

De resultaten van de dierstudie zijn uiteindelijk in 2009 alsnog gepubliceerd, in het tijdschrift Environmental Toxicology and Pharmacology.

OneWorld heeft de auteur van het wetenschappelijk artikel niet kunnen bereiken. Monsanto heeft tot op heden niet gereageerd op vragen.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons