Noordoost-Nigeria: ‘We voelen ons verlaten’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De ooggetuigenverslagen van het bloedbad dat Boko Haram vlak na de jaarwisseling aanrichtte in Baga, kwamen maar langzaam onder de aandacht van de wereld. Pas toen wereldwijd de verontwaardiging losbrak, ging de Nigeriaanse president eens een kijkje nemen in de enige grote stad in het gebied die nog niet in handen is van de moslimterroristen. De Nigeriaanse burgers in het door geweld geteisterde noordoosten voelen zich er niet minder in de steek gelaten door.

“De afgezette wegen zijn het enige wat we van zijn bezoek hebben gemerkt. Bijna niemand hier heeft de president gezien.” Ballama Mustafa woont in Maiduguri, in het door Boko Haram geteisterde noordoosten van Nigeria. Toen de moslimterroristen vlak na de jaarwisseling een bloedbad aanrichtten in Baga, 200 kilometer noordwaarts, overspoelden de ontheemden zijn stad. Het duurde even voor de gruwelijke ooggetuigenverslagen uit Baga naar buiten kwamen en de verontwaardiging wereldwijd groeide. De Nigeriaanse president Goodluck Jonathan zweeg in alle talen – terwijl hij wel het Franse volk condoleerde na de aanslagen in Parijs. Pas afgelopen donderdag bracht de president eindelijk een bliksembezoek aan de enige stad in het gebied die nog niet in handen is van Boko Haram. Te weinig, en te laat, zegt Mustafa per telefoon: “Nu de hele wereld het heeft over Baga, komt hij eens kijken. Hij is vooral bezorgd over zijn imago, niet zijn bevolking.”

De Nigeriaanse president Goodluck Jonathan zweeg in alle talen – terwijl hij wel het Franse volk condoleerde na de aanslagen in Parijs.

Het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties ving sinds de jaarwisseling in buurland Tsjaad meer dan tienduizend vluchtelingen uit Baga en omgeving op, de Nigeriaanse crisisorganisatie NEMA registreerde de afgelopen weken 3200 ontheemden uit Baga. NEMA moest er in Maiduguri een nieuw opvangkamp voor opzetten, waarmee de stad nu elf van dit soort kampen telt. Het is een van de weinige plaatsen in Borno die nog niet in handen is van Boko Haram en velen zijn er de afgelopen jaren al gestrand op de vlucht voor het geweld.

De schattingen van dodentallen in Baga lopen uiteen. De voorlichter van het Nigeriaanse leger – dat bekend staat om het bagatelliseren van het aantal Boko Haram-slachtoffers – houdt het op niet meer dan 150, terwijl Amnesty International spreekt van 200 tot 2000. Omdat het gebied in handen is van Boko Haram, zijn er geen onafhankelijke bronnen die dit kunnen bevestigen. Zoals zo vaak in Nigeria, zullen we het precieze dodental wel nooit te weten komen.

Hij zag kilometers lang lijken in de berm van de weg

Uit de verhalen van ontheemden uit Baga over de verschrikkingen die plaatsvonden in het door Boko Haram onder de voet gelopen gebied, wordt in ieder geval overduidelijk dat er een bloedbad heeft plaatsgevonden. Nadat de moslimstrijders de militairen uit het stadje aan het Tsjaadmeer hadden gegooid, staken ze huizen en gebouwen in brand en schoten burgers neer. Mustafa sprak met sommige van de ontheemden uit Baga vlak nadat ze Maiduguri hadden bereikt. Een vertelde er hoe hij zich dood hield tussen zijn doodgeschoten familieleden en daarna wist te vluchten. De ander zag kilometers lang lijken in de berm van de weg.

Wat er gebeurt met de achterblijvers in deze gebieden, is de vraag. Bijna de helft van de gemeenten in Borno, een van de drie noordoostelijke deelstaten waar al meer dan anderhalf jaar de noodtoestand heerst, is inmiddels in handen van Boko Haram. Het is er te gevaarlijk voor journalisten of onafhankelijke waarnemers. Uit verhalen van Nigerianen die wisten te ontkomen uit door Boko Haram gecontroleerde gemeenten, weet Mustafa wel een beeld te schetsen: ‘Boko Haram scheidt vrouwen en kinderen, zet de vrouwen vast in een huis en gebruikt de kinderen als slaven. Jongemannen die eruit zien als militie, schieten ze dood. De rest stoppen ze in de gevangenissen. Die zitten overvol. En eens in de tijd halen ze daar iemand uit om standrechtelijk te executeren.’ Mustafa vreest dat dezelfde taferelen nu ook in Baga plaatsvinden.

Het is overigens niet voor het eerst dat Baga het toneel is van geweld. Vorig jaar april kwam het vissersstadje al in het nieuws. Ook toen vielen er bij schermutselingen tussen het leger en Boko Haram doden en werden vele gebouwen platgebrand. Het verschil: destijds hielden ooggetuigen militairen van het Nigeraanse leger verantwoordelijk. De soldaten zouden uit woede over de dood van een van hen huizen in brand hebben gestoken en burgers doodgeschoten – iets wat het leger ontkende.

Ze vrezen het leger vaak evenzeer als Boko Haram

Het is tekenend voor de benarde situatie van burgers in het belaagde noordoosten van Afrika’s drukst bevolkte land. Zij vrezen het leger vaak evenzeer als Boko Haram. De onderbetaalde, nauwelijks getrainde en slecht uitgeruste soldaten schieten over het algemeen voordat ze vragen stellen. Volgens Human Rights Watch maakt het leger zich in het noordoosten schuldig aan mensenrechtenschendingen zoals standrechtelijke executies en martelingen. Dat is ook de reden dat westerse landen terughoudend zijn met hulp aan het Nigeriaanse leger.

Ondertussen weten de inwoners en ontheemden in Maiduguri zich steeds meer omsingeld door Boko Haram. De moslimstrijders hebben alle gemeenten ten oosten en westen van de hoofdstad al in handen, en zelfs op de enige weg naar de stad die nog bereisbaar is, slaan ze geregeld toe. Met alle toegangswegen onder vuur, vreest Mustafa groeiende voedselschaarste: “De handelaars op de markt hebben bijna niets meer te verkopen. We voelen ons door alles en iedereen verlaten. Alleen God weet waar dit eindigt.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons