Beeld: © Tammy van Nerum

‘Veel daders van seksueel geweld waren ooit zelf slachtoffer’

‘Hoe kan iemand die zijn eigen gevoelens niet begrijpt, die van een ander respecteren?’ Sara Alaoui-Dekker (33) richtte The Safe Space Club op, waar vrijwilligers slachtoffers van seksueel geweld bijstaan met op maat gemaakte hulp. Hun doel? Het doorbreken van vicieuze cirkels van seksueel geweld.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Voor slachtoffers van seksueel geweld is autonomie terugvinden het allerbelangrijkste, weet Sara Alaoui-Dekker (33) uit eigen ervaring. Slachtoffers krijgen allerlei opvattingen over hun eigenwaarde en zelfbeschikking door traumatische ervaringen. “Als iemand over je grens is gegaan, gaat je onderbewuste dingen geloven als: ik ben zwak en het is mijn schuld wat mij is overkomen.” In The Safe Space Club staat kracht en autonomie terugvinden daarom centraal, juist in de kwetsbare momenten na seksueel geweld.

De vrijwilligers bij The Safe Space Club hebben zelf ook seksueel geweld meegemaakt

Met The Safe Space Club hopen de initiatiefnemers vicieuze cirkels van geweld te doorbreken en slachtoffers te ondersteunen. “The Safe Space Club is zowel een fysieke als online veilige plek waar je terecht kunt voor hulp na het meemaken van seksueel geweld”, legt Alaoui-Dekker uit. “De fysieke plek is ons kantoor op de Zuidas in Amsterdam. The Safe Space Club is survivor-led: de tien vrijwilligers die bij ons werken hebben zelf ook seksueel geweld meegemaakt. Zij putten uit hun eigen ervaringen als ze research doen, schrijven aan de website, vragen van cliënten beantwoorden en slachtoffers begeleiden in hun herstel.”
Zo ook oprichter Alaoui-Dekker: “Ik heb in mijn jeugd seksueel en huiselijk geweld meegemaakt. De dader was in beide gevallen mijn vader. Hij sloot me op, gaf me als hij boos op me was geen eten en knipte me uit foto’s omdat ik er zogenaamd niet bij hoorde.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.

Compassie met jezelf

November is een drukke maand voor The Safe Space. Internationaal worden van 25 november tot 10 december de ‘16 days of activism’ gehouden, waarin belangenorganisaties, activisten, media, politici en NGO’s aandacht vragen voor gendergerelateerd geweld. Alaoui-Dekker: “Op 25 november (de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, red.) staat de hele wereld stil bij geweld tegen vrouwen. De statistieken over geweld tegen vrouwen zijn het hele jaar door deprimerend, maar structurele aandacht voor het probleem ontbreekt.”

In Nederland sterft elke 10 dagen een vrouw als gevolg van huiselijk geweld

Vijf van de tien ervaringsdeskundige vrijwilligers bij The Safe Space Club zijn twee tot drie dagen per week op het kantoor. Elk traject van hulpverlening en begeleiding ziet er anders uit. Alaoui-Dekker: “Bij verschillende fases van verwerking heb je andere tools en denkpatronen nodig. The Safe Space Club biedt trajecten, een-op-eenbegeleiding, soms met ouders en partners erbij. Soms zijn het maar korte gesprekken, als iemand gewoon even iets kwijt wil.”

En zo nu en dan komt een traject tot in de rechtszaal. “In een rechtszaaktraject ondersteunen we iemand emotioneel bij een zaak. We kunnen tijdens een gesprek mediaten met de politie, bijstaan tijdens de rechtzaak, contact leggen met slachtofferadvocaten, en slachtoffers wijzen op hun rechten. Ik zie ons als een brug naar meer psychologische hulp, een aangifte, of waar een slachtoffer dan ook behoefte aan heeft.”

Hulpverlening in Nederland is vaak gericht op witte slachtoffers en de Nederlandse cultuur

Instanties voor psychische hulp kampen met lange wachttijden en ook de politie is niet altijd een veilige haven voor slachtoffers. “Reguliere hulpverlening voor slachtoffers van seksueel geweld laat te wensen over,” zegt Alaoui-Dekker. Bovendien is niet elke soort hulpverlening voor elk slachtoffer geschikt: “Hulpverlening in Nederland is vaak gericht op witte slachtoffers en de Nederlandse cultuur.”

Zo past de individualistische aanpak van Nederlandse hulpverleners niet goed bij het collectivistische karakter van sommige culturen. Alaoui-Dekker: “Voor veel biculturele slachtoffers sluit dat gewoon niet goed aan bij hu behoeften. En bij religieuze slachtoffers merk ik vaak dat we eerst de angel van de religie eruit moeten halen. Je moet slachtoffers dan eerst geruststellen: dit is geen straf van God, het is niet jouw schuld. Dat doen wij niet zelf, daar schakelen wij geloofsleiders voor in. Het heeft immers meer impact als het vanuit hen komt.”

The Safe Space Club biedt behalve begeleiding en handvatten voor slachtoffers ook workshops. Sommige zijn educatief en open voor het publiek, bijvoorbeeld over thema’s als ‘consent’. Andere worden gegeven aan organisaties die meer willen weten over een safe space zijn, vertelt Alaoui-Dekker. “En sommige workshops geven we voor een besloten groep die meedoet aan een traject.”

Interview gaat verder onder de foto.

‘Bij The Safe Space Club zijn slachtoffers leidend, zij bepalen wat ze nodig hebben.’Beeld: Tammy van Nerum

Compassie met jezelf

Slachtoffers van gendergerelateerd geweld missen vaak een gevoel van zelfbeschikking of self-agency, zoals het Dekker-Aloui noemt. “Daarom zijn slachtoffers leidend, zij bepalen wat ze nodig hebben. We hebben veel aandacht voor hun persoonlijke context. Afgelopen jaar hebben we zo meer dan duizend cliënten ondersteund. Een aantal daarvan had enkel een paar vragen, maar ongeveer zestig vrouwen volgden een langer traject met ons.”

Het geweld dat Alaoui-Dekker in haar eigen jeugd ervoer had een lange nasleep. Ook toen het gevaar was geweken, bleef de angst in haar lichaam zitten. Zo werkte aanraking soms als een trigger voor angstige gevoelens en kreeg ze last van darmklachten. “Dat is wat trauma met je kan doen, het put je lichaam helemaal uit.” Alaoui-Dekker merkte dat ze de woorden van haar vader uit haar jeugd echt was gaan geloven: ze dacht niets waard te zijn en niet bij haar familie te horen.

Bij The Safe Space Club zijn slachtoffers leidend: zij bepalen wat ze nodig hebben

Ook knaagde er een schuldgevoel. Het geweld begon fysiek en mentaal, maar ging op den duur ook over in seksueel geweld. “Ik merkte al snel dat als ik ‘meewerkte’ tijdens het misbruik het geweld, de straffen en de buitensluiting afnamen. Daar heb ik me heel lang schuldig over gevoeld. Ik dacht: misschien vroeg ik er wel zelf om.”

Dat schuldgevoel verdween pas toen Alaoui-Dekker meer leerde over machtsverhoudingen en ze meer rekening hield met haar eigen context. “Dat moest ik eerst begrijpen voordat ik compassie voor mezelf kon hebben. Toch werd me door de politie en de dader verteld dat ik het allemaal had verzonnen. Ik heb dus moeten ervaren hoe ook de politie in geweldssituaties tekort kan schieten. Ik wist meteen: hier moet ik iets mee doen.”

Dat legde de basis voor The Safe Space Club. “Twee jaar geleden begon het heel klein, met een Instagram-account waarop een partner en ik mensen wilden onderwijzen over het herstel na gendergerelateerd geweld. De overgang van een educatie-Instagram naar een stichting die echt ondersteuning biedt ging heel natuurlijk. We kregen steeds meer berichten van mensen die vragen hadden en vroegen of we met ze konden afspreken.”

Aandacht voor geweldsplegers

Hoewel The Safe Space Club in de eerste plaats een plek wil zijn voor slachtoffers van seksueel geweld, wil Alaoui-Dekker deze maand voornamelijk aandacht vragen voor de rol van de plegers. We weten dat elke tien dagen in Nederland een vrouw wordt gedood, vertelt Alaoui-Dekker. “Maar waar zijn de daders? En wat zit er achter het geweld?” Op de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, 25 november, wil ze het in een panel in Pakhuis de Zwijger dan ook hebben over wat volgens haar de hoofdoorzaak van het geweld is: trauma.

Wereldwijd voeden we mannen op in culturen waarin machismo overheerst

Alaoui-Dekker: “43 procent van de daders van intiem geweld was zelf slachtoffer. Zij hebben geen adequate hulp gekregen. Wereldwijd voeden we mannen op in culturen waarin machismo overheerst, waarin ze zonder gevoelens door het leven moeten gaan. Dan is het niet verrassend dat zoveel van hen geweldplegers worden. Hoe kan iemand die niet heeft geleerd zijn eigen gevoelens te lezen, de gevoelens van iemand anders waarborgen en aanvoelen?”

Juist daarom gaan de vrijwilligers van The Safe Space Club zo zorgvuldig en nauwkeurig te werk: slachtoffers die het geweld een plekje weten te geven, gaan in de toekomst gezondere en veiligere relaties aan. Maar daar is volgens Alaoui-Dekker wel minder fragmentarische aandacht voor nodig. “25 november is een belangrijke dag om de maatschappij een spiegel voor te houden. Erkenning en herkenning zijn essentieel: bij slachtoffers, maar ook bij daders. Op zo’n dag wordt er veel gepraat over geweld, waardoor ik hoop dat ook potentiële daders wat informatie oppikken en denken: hé, misschien draag ik wel bij aan dit probleem. Dat is de eerste stap naar verandering.”

De 'safe space': veilige haven of echoput?

‘Een geestelijk coach moet vooral empathie hebben’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons