Land in puin
Maar liefst 7,5 miljoen tickets zijn verkocht voor de Olympische Spelen. De uitgedoste toeschouwers gaan kijken naar 17.000 atleten en officials, geflankeerd door nog eens 25,000 journalisten. Voor het eerst worden de Olympische Spelen in Zuid-Amerika gehouden. Brazilië is natuurlijk in extase, maar het land maakt ook een heftige crisis door. De staat Rio de Janeiro riep de ‘financiële noodtoestand’ uit, presidente Dilma Rousseff is op non-actief gezet en er zijn protesten omdat ambtenaren al maanden geen salarissen hebben ontvangen en er niet wordt geïnvesteerd in gezondheidszorg. Tel daarbij de problemen met watervervuiling en onaffe hotels op, en de zin in de Spelen lijkt ver weg.
Ongelijkheid: de GINI-coëfficient
Voor het meten van inkomensongelijkheid wordt vaak gebruik gemaakt van de
GINI-coëfficiënt, waarbij een score van 0 staat voor volledige gelijkheid en een
score van 100 voor volledige ongelijkheid. Brazilië is een land dat relatief hoog
scoort op deze ongelijkheids-indicator:
| Land | GINI | Gemeten in |
|---|---|---|
| Zuid-Afrika | 63,38 | 2011 |
| Brazilië | 52,87 | 2013 |
| Verenigde Staten | 41,06 | 2013 |
| Nederland | 27,99 | 2012 |
| Noorwegen | 25,9 | 2012 |
Profijt niet voor ‘gewone’ Braziliaan
Sporttoernooien lijken een ideaal moment om een land uit het slop te halen. De toestroom aan toeristen zorgt voor economische kansen en het land krijgt een imago-boost als de Spelen zonder criminaliteit verlopen. Consultants voorspellen dan ook vaak positieve economische gevolgen van de organisatie van sportevenementen, maar dit blijkt wat te rooskleurig. Bovendien wordt in dit soort prognoses amper gekeken naar de sociale en ecologische situatie van landen. Het WK voetbal in Zuid-Afrika (2010) zorgde bijvoorbeeld voor ‘economische groei zonder extra banen’, bij de Olympische Spelen in Peking (2008) werden mensen uit hun huizen verdreven voor bouwprojecten en zelfs een welvarend land als Duitsland (WK 2006) zag de winsten vooral bij de sportkoepels en de multinationals belanden en de ecologische impact was enorm. In Brazilië, waar veel ongelijkheid is, (zie box) ziet de bevolking de bui al hangen.
Wat vinden Nederlanders?
In 2014 deed Kaleidos Research onderzoek naar aanleiding van de sporttoernooien in Brazilië (WK) en Rusland (Olympische Spelen) onder representatieve groepen van 999 en 1,035 Nederlanders. Daar bleek dat maar liefst 59 procent een groot sporttoernooi een goed moment vindt om aandacht te vragen voor de situatie van armoede in Brazilië. Ruim de helft van de Nederlanders gelooft namelijk dat de organisatie van het grote sporttoernooi niet bijdraagt aan de ontwikkeling van mensen in het gastland. Ruim twee derde denkt dat Brazilië dan ook beter geld uit kan geven aan het bestrijden van armoede dan aan het bouwen van stadions. Bovendien komt het geld nu al niet goed terecht, vinden zij. Multinationals zouden gewoon belasting moeten betalen volgens 79 procent van de Nederlanders. Ook zou er meer ruimte moeten komen voor lokale ondernemers volgens 82 procent. Veel Nederlanders beperken hun gedachten over de Olympische Spelen dus niet alleen tot de sport, maar kijken verder.
Meer dan sport
Miljoenen Nederlanders volgen internationale sporttoernooien. Zij zullen juichen bij de sportprestaties van de olympische helden in Brazilië, maar zijn ook geïnteresseerd in verbetering van leefomstandigheden van de Brazilianen zelf. Het is te hopen dat de sporters, toeristen en journalisten niet vergeten om óók daar aandacht aan te besteden in de komende weken.
De onderzoeken van Kaleidos Research over sporttoernooien, mensenrechten en armoedebestrijding zijn hier te lezen.
