Achtergrond

Mosul verdient een nieuw symbool van eenheid

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

'Elk nadeel heb z'n voordeel', was een gevleugelde uitspraak van onze grootste nationale voetballer ooit, Johan Cruijff. De wijze meester heeft zelfs in Irak gelijk. Want het wrede regime van de islamitische groep ISIS, dat duizenden het leven kostte, steden verwoestte en de samenleving uit elkaar rukte, blijkt toch ook een positief effect te hebben gehad.

In de tweede stad van Irak, Mosul, de hoofdstad van het kalifaat, blijkt ISIS een archeologische schat te hebben blootgelegd, die je nu al kunt bestempelen tot de ontdekking van het decennium. Onder een islamitisch heiligdom, de moskee van Nabi Younes, groeven archeologen van de groep een aantal tunnels, met een totale lengte van een kilometer, op zoek naar de resten van een bijna drieduizend jaar oud Assyrisch koningspaleis dat daar wellicht te vinden zou zijn.

Tunnelbouw

De groep heeft veel ervaring met tunnelbouw; overal in het gebied dat tot haar kalifaat behoorde en dat nu weer in handen is van het Iraakse leger, liggen tunnels die de strijders de kans moesten geven zich ongezien te bewegen. Sommige daarvan zijn voorzien van woon- en zelfs vergaderruimtes, en tijdens de strijd hebben strijders er langere tijd ondergedoken gezeten.

Maar niet in die bij Nabi Younes, ooit een (vele malen herbouwd) bedevaartsoord op een heuvel op de oostelijke rivieroever van Mosul, waar het graf zou zijn van Jonas, of wel de profeet Younes in de Koran, die wij uit de bijbel kennen als de man die door een walvis werd opgegeten en weer uitgespuugd. Vanwege het belang van de moskee kon er echter nooit onder het gebouw worden gegraven: stel je voor dat het heiligdom daardoor zou instorten.

De tunnels

De tunnels

ISIS archeologen

Maar ISIS had de moskee vernield, omdat een graf in een moskee voor hen gelijk staat aan heiligschennis, waardoor wat eronder ligt nu voor het eerst kon worden onderzocht. Aangezien de tunnels op die plek geen functie hadden voor de strijd, mag je aannemen dat ISIS archeologen in haar gelederen heeft die hadden gehoord dat er kostbaar erfgoed onder de moskee verborgen kon liggen, en daar gericht naar zijn gaan zoeken.

Ik liep er met een Iraakse archeologe doorheen, die haar vreugde over wat er was ontdekt niet kon verbergen, zelfs al heeft ISIS vermoedelijk de meest kostbare stukken al geroofd om die duur te verkopen. Een ander deel is in een huis in Mosul teruggevonden, en de grote stukken zijn achtergebleven omdat die niet konden worden verwijderd zonder dat de tunnels, die op drie niveaus in de heuvel zijn gegraven, zouden instorten.

Bijzonder

En ondanks het feit dat een deel verdwenen is, voelde de wandeling door de tunnels als een overwinning. Allereerst is het geroofde materiaal zo bijzonder, dat het bijna niet ongemerkt op de markt kan komen, en dus vermoedelijk niet verloren is. Dan is een nieuwe, en veelbelovende archeologische vindplaats geopend, waar nog veel waardevols gevonden kan worden. En ten derde liep daar een vrouw, met gekleurde hoofddoek en in lange broek, zich professioneel te verkneukelen – een vrouw die onder ISIS veroordeeld zou zijn tot de niqaab en het aanrecht.

In Mosul kunnen de verwoeste gebouwen worden hersteld, de economie weer worden opgebouwd en ook het heiligdom zal gereconstrueerd worden. Belangrijk is echter dat daarmee nog even wordt gewacht, zodat internationale archeologen de heuvel kunnen uitkammen. Maar de vraag is of zij daartoe de kans krijgen.

Koningspaleis

Want al is er geen politiek plan voor het post-ISIS tijdperk noch een bijstandsplan voor mensen die hun huizen willen herbouwen, en het onzeker is of minderheden durven terug te keren naar Mosul, en of het vertrouwen tussen de mensen kan worden hersteld – toch is er al wel geld beschikbaar gesteld om een islamitisch heiligdom te herstellen.

Terwijl de radicale islam van ISIS zoveel schade heeft aangericht, kan de vondst onder de moskee de bewoners van Mosul juist verbinden. Omdat die oude schatten het verleden van allen belichamen en het koningspaleis daarvan een symbool kan zijn. En omdat het ’t enige positieve resultaat is van een zwarte tijd. Wie werkt aan een toekomst voor deze beschadigde stad, eert haar verleden, en geeft ruim baan aan de archeologen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons