Foto van Next Nature Network
Achtergrond

Wie is er bang voor kweekvlees?

Kweekvlees is uitgegroeid tot een product van mythische proporties. Terwijl sceptici de technische ontwikkeling demoniseren, zetten de wetenschappers en startups koers naar de realisatie van een  slachtvrije toekomst.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Wat ik interessant vind aan de technologie is dat mensen er hoopvol en angstig over zijn omdat ze er allerlei gevoelens op projecteren”, vertelt de zachte stem van de Amerikaanse historicus Benjamin Wurgaft, aan het begin van een aflevering van de Australische podcast ‘Sciencefriction’. Met mysterieuze muziek op de achtergrond reflecteert Wurgaft over onze vrees en fantasieën rond vlees uit laboratoria.

Kweekvlees heeft sinds de lancering van de eerste kweekhamburger in 2013 veel commotie veroorzaakt. Benamingen die in de media circuleren, zoals Frankenstein meat, ‘kunstvlees’ en ‘in-vitrovlees’, geven goed weer hoeveel emoties ‘het vlees uit het lab’ oproept. De eerste reactie van een potentiële consument is vaak ‘yuck!’. “Mensen hebben associaties met gerommel met vlees en genetische modificatie”, legt professor Cor van der Weele uit. Onze angst voor ‘onnatuurlijk eten’ zit volgens Wurgaft geworteld in een dystopische visie van de 19-eeuwse chemici, die met een chemisch dieet in fabrieken speculeren. Mensen waren toen – en zijn nog altijd – bang dat ze eten moeten eten dat niets met traditionele landbouw te maken heeft. De onnatuurlijkheid van kweekvlees is een van de misvattingen waar Koert van Mensvoort, kunstenaar, filosoof en creatief directeur van Next Nature Network, mee wil afrekenen. “De eerste persoon die koemelk dronk vond dat waarschijnlijk ook onnatuurlijk”, zegt hij tijdens een telefonisch gesprek.

Koert van Mensvoort verorbert knitted meat. Foto van Ivo van der Bent.
Van Mensvoort geeft net als Wurgaft aan dat de nieuwe technologieën vaak voor argwaan zorgen bij mensen die niet weten hoe een bepaald product in elkaar steekt. Daarom is een open discussie in de samenleving nodig om alles over kweekvlees op een rij te zetten, vindt hij. Er circuleert veel informatie die niet klopt of achterhaald is. Zoals het verhaal over een serum van ongeboren kalfjes dat gebruikt wordt als groeimiddel voor de cellen. Er is intussen al een plantaardig alternatief beschikbaar, zegt Van Mensvoort. Chorizoworstjes van de Amerikaanse startup Just zijn gekweekt op een diervrije bodem. Peter Verstrate van het Nederlandse Mosa Meat laat tijdens een telefonisch gesprek weten dat het bedrijf momenteel bezig is met het optimaliseren van hun fetal calf serum-free alternatief.

Er is een open discussie in de samenleving nodig om alles over kweekvlees op een rij te zetten

Van Mensvoort vertelt dat er veel gebeurd is om het kalfsserum te vervangen. Zo heeft het 3Rs Centre van de Universiteit Utrecht vorig jaar samen met een Britse ngo van proefdiercritici (Animal Free Research UK) een database met plantaardige alternatieven opgezet. Hoewel de zoektocht naar een diervrij groeimiddel doorgaat, duiken nog regelmatig berichten van sceptici op over de dieronvriendelijkheid van kweekvlees.

Transparante discussie

Van Mensvoort wil ‘samen met de samenleving uitzoeken of kweekvlees echt iets is’. De petitie die hij onlangs lanceerde, waarin hij geïnteresseerden oproept om zich op te geven als kweekvleesproevers, is de eerste stap. Deze actie is tegelijkertijd een signaal aan politici om ‘van Nederland een plek te maken waar duurzame innovaties (zoals kweekvlees) geïntroduceerd kunnen worden.’

Het initiatief kwam na een mislukte proeverij van kweekchorizoworstjes die Just eind vorig jaar aan een restaurant in Zaandam leverde. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit besloot het product te verzegelen. Kweekvlees moet volgens de NVWA als novel food eerst uitgebreid worden getest voor consumptie. Volgens Van Mensvoort hebben de kweekvlees-enthousiastelingen het recht om ervan te proeven. Intussen hebben 3087 personen via de petitie laten weten kweekvlees te willen uitproberen. “De petitie is vooral symbolisch”, laat van Mensvoort weten. “We willen voldoende kennisdeling en een transparante discussie rond kweekvlees bereiken. De volgende stap is politieke partijen vragen om een standpunt in te nemen. Zo krijgen we er zicht op wie tegen is, wie vóór kweekvlees is en wie er simpelweg geen zin in heeft. Dan weten de burgers ook op wie ze moeten stemmen.”

Er zijn bepaalde machten die de opkomst van kweekvlees afremmen

Op dit moment zijn er bepaalde machten die de opkomst van kweekvlees afremmen, vertelt Van Mensvoort. “Ik betwijfel of de vleesindustrie daar iets mee te maken heeft. Het lijkt me waarschijnlijker dat het gedeeltelijk door de motieven van de christelijke partij komt. We hebben momenteel een christelijke minister van landbouw. Misschien speelt het idee dat kweekvlees nieuw en vreemd is en dat God voor ons niet bedoeld had om vlees te kweken. Maar ik weet niet waar het probleem precies ligt. Kweekvlees is namelijk al halal en koosjer verklaard. Daarnaast moet je in die discussie de ethiek van kweekvlees naast die van vee-industrie plaatsen. Dat laatste is toch veel dieronvriendelijker.”
In zijn opiniestuk van 21 mei in NRC Handelsblad eist Van Mensvoort Kamervragen op. Deze zijn ondertussen gesteld door Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) en beantwoord door Bruno Bruins, minister van Medische Zorg en Sport. Bruins stelt vast dat er ‘op dit moment nog geen aanvraag werd gedaan voor toelating van kweekvlees in het kader van de nieuwe voedingsmiddelenverordening’. De aanvraag moet komen van de producent. Verstrate laat weten dat Mosa Meat daarmee bezig is. Hij geeft aan dat de voorbereiding van het dossier enkele maanden in beslag kan nemen omwille van de onderzoeken die moeten plaatsvinden, zoals toxicologische testen. Bovendien vraagt de procedure een gedetailleerde beschrijving van alle ingrediënten. Die kan nog niet worden opgesteld aangezien het proces zich in een ontwikkelingsfase bevindt.

Hoewel we er nog even op zullen moeten wachten, zal kweekvlees broodnodig zijn. We kunnen er namelijk niet op rekenen dat iedereen vegetariër wordt, stelt Van Mensvoort. In afwachting hiervan kun je alvast een kweekvleesdiner reserveren in het fictieve restaurant Bistro In Vitro, waar je in 2029 van  friendly foeie gras, magic meatballs en in vitro ice cream zal kunnen genieten.

Rustic in vitro van het virtueel restaurant Bistro In Vitro.

Waarom mogen we nog geen kweekvlees uitproberen?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons