Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Katica en Franjo Sego hebben twee dochters. Mija (30) woont nog bij hen thuis in Sarajevo en Marijana (32) woont met haar man en vier kinderen sinds drie jaar in de kleine stad Kaiserslautern in Duitsland. “We missen hen wel erg, maar dan bellen we gewoon via WhatsApp”, zegt Katica. Ze laat foto’s zien van haar jongste kleindochter en belt ter illustratie even met ze. Haar ogen stralen wanneer er een peuter op haar scherm verschijnt. “Marijana werkt momenteel niet omdat ze voor haar kinderen zorgt en haar man is postbode. Toen ze nog in Bosnië woonden maakten we ons altijd zorgen of ze wel genoeg geld verdienden om voor de kinderen te zorgen. De lonen zijn hier erg laag en je weet nooit of je ineens ontslagen wordt. Nu heeft Marijana’s man een vaste baan, dat geeft hen zekerheid en stabiliteit.” Ook Mija heeft sinds kort een baan, op het ministerie van Cultuur en Sport. “Eindelijk”, zucht Katica. “Mija kan goed zingen en doet af en toe wat modellenwerk, maar het werd tijd dat ze een serieuze baan kreeg. Misschien kan ik dan binnenkort iets minder gaan werken.”
Leegloop
“In 2014 was Bosnië het land met de hoogste jeugdwerkloosheid (62,7 procent) ter wereld
Elk jaar verlaten zo’n 10.000 jongeren het land. Vooral jongeren met een Kroatisch paspoort kunnen Bosnië makkelijk verlaten, sinds Kroatië is aangesloten bij de Europese Unie. In Bosnië wonen nog slechts 3,5 miljoen mensen. Net na de oorlog in 1996 waren dat nog 3,9 miljoen mensen. Er komen nauwelijks immigranten binnen en er worden weinig kinderen geboren.
Ten opzichte van drie jaar geleden is de jeugdwerkloosheid al iets afgenomen. In 2014 was Bosnië het land met de hoogste jeugdwerkloosheid (62,7 procent) ter wereld. Door het complexe politieke systeem, waarin overheden op nationaal, federaal als kantonniveau naast elkaar bestaan, is de Bosnische overheid een grote werkgever. Zo zijn er bijvoorbeeld dertien ministeries van Onderwijs. De overheid staat er echter ook om bekend vooral mensen in dienst te nemen die bij de dominante, machthebbende partijen horen. Dit leidt tot frustratie bij veel werkzoekenden.
Jongerenplan
Lana Prlić (25) claimt de jongste persoon ooit met een politieke functie op de Balkan te zijn. Op haar 21e werd ze verkozen tot vicevoorzitter van de socialistisch-democratische partij (SDP) van Bosnië-Herzegovina en dat is ze nog steeds. Het is een van de weinige partijen in het land die multi-etnisch is. “Ik begrijp het heel goed dat jongeren weggaan. Er zijn weinig banen en de banen die er zijn, worden erg slecht betaald. Mensen zien hier gewoon geen toekomst. Ik zie dat veel politici hier alleen maar voor zichzelf zitten, maar ik wil graag het tegendeel bewijzen. Want ik houd van mijn land en ik ben wel hoopvol dat we er iets moois van kunnen maken.”
“Het wegnemen van etnische grenzen en bevorderen van samenwerking tussen Bosniakken, Kroaten en Serviërs is nodig om het land vooruit te helpen
Juist vanuit haar positie als jongere wil Lana graag iets aan de problemen rondom jeugdwerkloosheid doen. “We hebben een jongerenplan opgesteld, want eigenlijk is er nog nooit eerder serieus over nagedacht hoe we jongeren kunnen motiveren hier te blijven. Juist omdat de overheid zo’n grote werkgever is kunnen we hier iets in betekenen, maar daarnaast moet het ook makkelijker worden een eigen bedrijf op te starten.” Het plan staat vol met actiepunten, zoals investeren in de culturele sector, en jongeren meer mogelijkheden geven zich (politiek) te verenigen. Het gaat opvallend vaak over het wegnemen van etnische grenzen en het bevorderen van samenwerking tussen Bosniakken, Kroaten en Serviërs. “Dat is echt nodig om ons land vooruit te helpen.”
Tennissen in de oorlog
In het appartement van Milica Bešović staan overal foto’s, boeken en prijzen van haarzelf en haar dochters, die wijzen op een grote voorliefde voor sport. “Tijdens de oorlog, wanneer mensen binnen schuilden voor de snipers, bleef Helena tennissen. Altijd maar tennissen.” Zelf deed Milica onder andere aan gewichtheffen op nationaal niveau. Haar dochters Helena (33) en Mahdi (27) wonen beiden in de VS, in verschillende staten bovendien. “Het is heel goed dat ze daar naartoe gegaan zijn. Hier in Bosnië hebben ze niet genoeg kansen en ze hebben beiden veel talent voor de tennissport.” Milica laat prijzen zien uit onder andere Spanje, Italië en Australië. “Helena won alles wat er te winnen viel op tennisgebied. In Amerika kan zij zich meer ontwikkelen.” Helena is momenteel hoofd tenniscoach op de McNeese State University en Mahdi tennist nog altijd semiprofessioneel naast haar baan als security manager.
Terug naar Bosnië
Terwijl Bosnië letterlijk leegloopt, is Ademira Bešović (35) juist terug verhuisd naar Bosnië. “Het is een klassiek diasporaverhaal”, zegt ze. “Ik had een prima leven in Nederland, maar miste toch iets. Als ik hier ben voel ik me gewoon veel beter.” Ze kan van op afstand blijven werken voor haar Nederlandse werkgever. “Dat is echt mijn redding geweest en ik realiseer me ook wel ik daarmee veel geluk heb. Maar ik zie om me heen ook dat mensen een ideaalbeeld van westerse landen hebben. Natuurlijk verdien je daar meer, maar het leven is ook gewoon duurder. Vrienden van mij, beiden docent op een middelbare school, hadden plannen om naar Duitsland te gaan. Maar daar zouden ze ongeschoold werk moeten gaan doen. Onder de streep gaan ze er dan niet op vooruit en ze hebben nu besloten toch in Bosnië te blijven.”
Nešo Teodisić’ (40) broer Goran (32) is er wel flink op vooruit gegaan. Hij vertrok zo’n zes jaar geleden naar buurland Montenegro, om vanuit daar op een cruiseschip te gaan werken. “Kijk dan! Net een admiraal, toch?” zegt Nešo met een brede glimlach. Goran deed in Bosnië een opleiding in de catering en werkte ook als ober. “Maar hier verdien je dan ongeveer 500 euro per maand. Goran heeft pas weer promotie gemaakt en is nu assistent manager van de afdeling eten en drinken op een van de schepen. Nu verdient hij zeker tien keer zoveel dan wanneer hij in Bosnië was gebleven.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
