Achtergrond

Van zwarte cultuur houden, maar niet van zwarte mensen

Racistische incidenten gebeuren niet in een vacuüm. Het incident op Pukkelpop laat zien dat er in België een schrijnend gebrek aan kennis over het koloniale verleden heerst.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Handjes kappen, Congo is van ons! Diamanten rapen, Congo is van ons! Congo is van ons, Congo is van ons!” We zijn niet op een rubberplantage in Congo in 1895, maar op de wei van Pukkelpop anno 2018. De mensen aan het woord zijn geen Belgische soldaten, maar dronken jongemannen.

Op zaterdagavond baanden de Brusselse Sarah (19), haar zus en een vriend zich een weg door de massa op Pukkelpop om het optreden van Kendrick Lamar te zien. Onderweg werden ze getrakteerd op racistische grappen. Op Twitter doet Sarah daarna haar verhaal in een geëmotioneerde thread. “Mensen grepen mijn afro en wilden foto’s met ons nemen. Het aantal beledigingen en domme opmerkingen dat ik kreeg, was waanzinnig.”

Sommige mensen riepen ‘Congo Congo’ toen ze langsliepen (Sarah heeft overigens Rwandese roots). Anderen wezen naar haar haar en lichaam en riepen dat zij ‘The Get Down’ was (een muzikale dramaserie op Netflix ). “Ik voelde me als een dier in een kooi.”

Toen het drietal dichter naar het podium wilde gaan om beter zicht te hebben op Kendrick Lamar – nota bene een zwarte artiest die zich regelmatig uitspreekt tegen racisme – kwamen ze de mannen tegen die begonnen te zingen. Niemand greep in. Integendeel, de omstaanders lachten mee of reageerden agressief naar de twee jonge vrouwen. Iemand gooide zelfs een bekertje drank over het jongste meisje heen. Het optreden begon, maar Sarah kon er niet van genieten. “Ik huilde de hele set lang. Ik voelde overal om me heen slechte energie en wilde gewoon verdwijnen.”

Incident op film

Helaas zijn er in Vlaanderen nog steeds veel racistische mensen die nog nooit met zwarte mensen gepraat hebben

Jonathan Z., (die niet met zijn volledige naam in de media wil), de vriend die erbij was en het filmpje maakte, is teleurgesteld maar niet verrast door het incident. “Helaas zijn er in Vlaanderen nog steeds veel racistische mensen die nog nooit met zwarte mensen gepraat hebben. Je moet je daarop voorbereiden als je naar een festival gaat, vooral omdat je in contact komt met zo veel mensen die onwetend zijn en in een bubbel leven.” Jonathan bleef kalm en filmde het incident. “Als ik ter plekke een drama had gemaakt dan was ik ‘de boze zwarte man’ geweest.”

Het verhaal van Sarah en het bijhorende filmpje van de zingende mannen werd de afgelopen dagen uitgebreid gedeeld op sociale media en het duurde niet lang voor de mannen in kwestie herkend werden. Een van de jongens verwijderde alvast al zijn sociale mediaprofielen. De organisatie van Pukkelpop werd ingelicht en er werd om verontschuldigingen gevraagd. Ook bij UNIA (een Belgisch centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding, red.) kwam er een melding binnen.

Weinig kennis over koloniaal verleden

Racistische incidenten gebeuren niet in een vacuüm

En inderdaad: festivalorganisaties mogen niet onderschatten hoe onveilig mensen uit minderheidsgroepen zich vaak voelen in een setting waar anderen zich zorgeloos kunnen amuseren. Pukkelpop zou er meer werk van moeten maken om alle mensen een fijne festivalervaring te geven. Er kwamen dit weekend ook meldingen binnen van jonge vrouwen die werden aangerand op de festivalweide. Bij een meisje werd drugs in haar drankje gedaan, zij spendeerde de rest van het festival op de EHBO-dienst.

Maar helaas kun je met meer toezicht en veiligheidsmaatregelen niet al het grensoverschrijdend gedrag voorkomen. Het probleem is structureel en diepgaander. Racistische incidenten gebeuren niet in een vacuüm. In België is er immers een schrijnend gebrek aan kennis over ons koloniaal verleden. De gruwel die koning Leopold II heeft aangericht in Congo en de miljoenen doden die zijn soldaten op hun geweten hebben, vormt nog steeds geen verplicht onderdeel in de lessen geschiedenis in onze scholen.

“België is uniek in zijn eenzijdigheid in de publieke herinnering aan het koloniale verleden”, zegt Idesbald Goddeeris, professor koloniale geschiedenis (KU Leuven) in De Standaard. “In andere voormalige koloniale machten zijn ook eerbetuigingen te vinden voor gekoloniseerden. De geesten rijpen, maar bijzonder traag.”

In België is er immers een schrijnend gebrek aan kennis over ons koloniaal verleden

Nog steeds staan er op onze straten en pleinen standbeelden van Leopold II, een doorn in het oog van veel mensen wier overgrootouders de gruwel aan den lijve hebben ondervonden. De voorbije maanden werden ‘duidende opschriften’ toegevoegd aan de standbeelden om het volledige plaatje te tonen. Maar kunnen we echt van inzicht spreken als op een van de plakkaten bij een standbeeld staat dat de koloniale politiek ‘positieve en negatieve facetten’ had?

“Racisme is overal en je kan het gewoon niet tegenhouden”, zegt Sarah in een telefoongesprek met Charlie Magazine. “Het enige wat je kan doen is je kinderen onderwijzen zodat de komende generaties meer kennis hebben van andere culturen.”

Als we willen dat dit soort dingen niet meer gebeuren, zijn we allemaal verantwoordelijk. De omstaanders die niet ingrepen en de vrouwen aan hun lot overlieten, maar ook onze media hebben boter op het hoofd. Want als je als populair magazine met een zo goed als volledig witte redactie regelmatig ‘grapjes’ publiceert over afgehakte handen van Congolezen (we kijken naar jullie, Humo), dan ben je je niet bewust van het effect dat dit heeft op zwarte mensen. Bovendien werk je met dit soort ongein het idee in de hand dat witte mensen de genocide probleemloos als een running gag kunnen gebruiken.

Geen klopjacht

Sarah zou willen dat iedereen wat meer zou nadenken over racisme en zichzelf wat zou bijscholen

“Zowel de line-up als het publiek van Pukkelpop was dit jaar ontzettend divers. Het leek alsof we echt vooruitgang aan het boeken zijn, maar dan hoor je achteraf over een incident als dit. Dat is ontzettend teleurstellend”, zegt redactrice Renaldi, die zelf Congolese roots heeft en op het festival aanwezig was. “Ik had geen slechte ervaringen, maar dat kwam misschien omdat ik omringd was door witte vrienden. Het kan niet zo zijn dat zwarte mensen zich mentaal moeten voorbereiden op een hoop racistische bagger of zich moeten omringen met witte vrienden wanneer ze ongestoord naar een festival willen gaan.”

Sarah laat weten dat ze dankbaar is voor de steun die ze heeft gekregen, maar ook geschrokken van het feit dat nieuwsredacties haar social media-posts hebben overgenomen zonder haar toestemming. Ze wil niet dat er nu een klopjacht volgt op de jonge mannen. Ze zou liever willen dat iedereen wat meer zou nadenken over racisme en zichzelf wat zou bijscholen.

“Het is oké”, antwoordt ze op Twitter op iemand die een van de mannen kent. “Alsjeblieft, ik maak je wat geld over, zodat je een dik boek kan kopen over de oorsprong van wat hij aan het zingen was. Stop er ook een kaart van Afrika bij en leer hem dat niet alle zwarte mensen uit Congo komen.”

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Renaldi Diombo en verscheen eerder op Charliemag.be.

Racisme op Pukkelpop: mag ik ook zorgeloos dansen?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons