Voor Barrie is het weliswaar een logische conclusie, maar lang niet iedereen ziet dat verband. In de publieke opinie wordt de islam aan van alles gelinkt – radicalisme, vrouwenonderdrukking. Maar een vegetarisch dieet? Niet echt. Ook binnen de moslimgemeenschap zelf is het niet gangbaar om geen vlees te eten. Bij tradities als het offerfeest, dat vandaag gevierd wordt, speelt het slachten van een dier zelfs een hoofdrol.
Offerfeest, of Eid Al-Adha, wordt elk jaar drie dagen lang gevierd als afsluiting van de maand dat moslims als pelgrims op hadj gaan. Met het feest wordt het offer van profeet Ibrahim herdacht, een verhaal dat ook in de bijbel staat. Ibrahim vroeg Allah om een zoon. Hij wilde die zo graag, dat hij zei dat hij zelfs bereid was om die zoon ooit weer te offeren. Zo werd Ismaël geboren. Maar Allah herinnerde Ibrahim aan zijn belofte. Om zijn dankbaarheid aan Allah te tonen, maakte hij zich op voor het offer. Maar op het laatste moment greep Allah in en liet Ibrahim in plaats daarvan een schaap slachten. Ter ere daarvan wordt tijdens het feest vaak een schaap of geit geofferd. Het vlees wordt in drieën gedeeld: een deel voor de armen, een deel voor de buren en een deel voor de familie. Zie ook ‘Offerfeest voor dummies’.
In de Westerse wereld roept de traditie bijna elk jaar verontwaardiging op over onverdoofd ritueel slachten. In Nederland wordt die discussie aangevoerd door de Partij voor de Dieren, die het wettelijk wil verbieden. In 2012 mislukte dat, maar de partij is van plan om nog dit jaar met een nieuw wetsvoorstel voor een verbod te komen. Op dat moment zal de discussie ongetwijfeld weer oplaaien.
Ook Bina Ahmad, een Pakistaanse advocate uit New York, benadrukt dat het offeren los te zien is van vlees. De islam roept mensen op om goed voor elkaar te zorgen, schrijft ze. “Maar met de huidige bio-industrie en de gezondheidsrisico’s zorg je juist beter voor je medemens door géén vlees te geven.” In plaats daarvan pleit ze voor bloem, rijst en – daar zijn ze weer – linzen.
“Ik heb niet de illusie dat er ooit een offerfeest zonder vlees zal bestaan. Voor mij hoeft dat ook niet. Maar ik zou willen zeggen: weet waar je vlees vandaank omt en weet dat wat jij doet implicaties heeft voor je gezondheid en en je leefomgeving. En steek het geld dat je uitgeeft aan een dier om te slachten liever in goede doelen die blijvende invloed hebben op de levenskwaliteit van andere mensen. Het idee is dat je armen helpt via het geven van een deel van het vlees, maar die hulp kan best wat effectiever.”
“Met offerfeest kookt mijn moeder jollof (een West-Afrikaans rijstgerecht) met kip of vis en doet voor mij een portie apart. En veel hapjes zijn al vegetarisch, zoals pofcake, een soort bananenoliebollen. Als er een hapje met kip is eet ik daar wel van, uit respect voor mijn moeder. Ze heeft het er soms moeilijk mee: ‘Eet je dat nou óók al niet?’”
Natuurlijke balans
Het stempel ‘halal’ vindt hij bovendien misleidend; dat wekt de illusie dat het vlees niets te maken heeft met de bio-industrie. De nadruk wordt vaak gelegd op de manier van slachten, maar écht halal betekent volgens Ghilan dat het dier ook een goed leven heeft gehad. Sommigen romantiseren halal slachten als “een Disney-achtig proces met blije boerderijdieren die kalmeren bij het horen van Gods naam”, schrijft Ghilan. “Maar er bestaat niet zoiets als blije dieren. Wat wel bestaat, is een industrieel monster dat de heilige balans in de natuur verstoort.”
“Islam kwam op mijn pad en het paste goed bij wat ik belangrijk vind in het leven. Het voelde als thuiskomen, en met veganisme heb ik datzelfde gevoel. Ik ben nu een jaar veganist. Het gaat mij om het idee dat we allemaal met elkaar verbonden zijn. Wat nu echt nodig is, is dat we verbinding zoeken tussen mensen, tussen Henk & Ingrid en Fatima & Ahmed. Maar ik wil dat ook doortrekken naar de verbinding tussen mensen en dier. Ik vind het ook leuk om anderen te inspireren. Tijdens de Vegan Challenge organiseer ik bijvoorbeeld een veganistische lunch in het buurthuis.”
“Dit offerfeest gaat mijn man wel een dier slachten en op de barbecue bereiden. Ik doe dan gegrilde groenten en portobello’s op de barbecue en een lekkere salade erbij.”
Opvallend is dat deze theologische rockster zijn mening over vlees eten niet onder stoelen of banken steekt: “Denk niet dat vegetarisme niets met islam te maken heeft. Profeet Mohammed was een semi-vegetariër. Vandaag de dag is het onetisch om veel vlees te eten – maar doe je eigen onderzoek, we zijn geen fascisten.” zegt hij tijdens Reviving the Islamic Spirit, een soort islamitische TedTalks. Hij verwijst naar een tekst over de profeet waarin staat dat er soms maandenlang geen rook uit zijn schoorsteen kwam. Diens antwoord op de vraag wat hij al die tijd at? Water. En dadels.
Het verbaast de Antwerpse Mohamed Barrie niet. Hij vermoedt dat zulke denkers vooral hogeropgeleiden bereiken. “De jongens waar ik mee op straat hang, zullen Hamza Yusuf niet kennen. Maar los van de religie denk ik dat het geldt voor elke groep, dat nou eenmaal niet iedereen stilstaat bij zijn ecologische voetafdruk.”
“Ik heb al jaren moeite met het eten van vlees, vanwege de dierenmishandeling en om de gifstoffen in het diervoerder die via het vlees mijn lichaam binnenkomen. Maar mijn omgeving vindt altijd dat ik te moeilijk doe. Ik verlies het meestal en we eten thuis dus toch soms vlees. Als ik moet kiezen tussen halalvlees of biologisch, dan kies ik biologisch. De halalvleesindustrie is wat mij betreft net zo erg als de bio-industrie. Dan maar zelf bidden voor het dier. Biologisch halalvlees is helaas amper te vinden; gelukkig zet Hendrik Jan Bakker van de facebookgroep Biologisch-halal zich hiervoor in.”
“Het offerfeest vier ik met mijn de vrouwenzikrgroep (een Islamitische vorm van meditatie, red.). Dan is er meestal soep en zoetigheid. Als er kipjes zijn of vlees in de soep, dan krijg ik een bord zonder.”
Een vegetarisch offerfeest is dus een optie. Maar laten we ons niet blindstaren op dat feest, betoogt politicoloog en vegetariër Latifa Matheeussen in de Belgische krant De Morgen. “Er zijn twee dagen per jaar die voor moslims echt een feest zouden moeten zijn (suikerfeest en offerfeest, red.). Gun de moslims hun feestdag en werk élke dag aan dierenwelzijn.”
“God heeft de dieren deels geschapen zodat wij er van kunnen eten. Ik ben dan ook niet tegen vlees eten, maar tegen de vleesindustrie. Toen ik daar wat onderzoek naar deed, kwam ik tot de conclusie dat wij dieren als product behandelen. Dat beviel mij niet; de islam leert mij om geen vlieg kwaad te doen. Ook prikkelde het mij als geneeskundestudent om me te verdiepen in wat het kan doen voor je gezondheid om van alleen plantaardige voeding te leven. Sinds een jaar ben ik nu veganist/vegetariër.”
“Als moslim ben je verplicht om met offerfeest een schaap te offeren. Mijn vader stuurt hiervoor geld naar Afghanistan, ons land van herkomst. Mijn oom laat daar een schaap van slachten voor een gerecht dat onder de armen wordt verdeeld. Dit jaar vier ik het offerfeest bij een studentenvereniging, daar zal ik gewoon veganistisch en als dat niet kan vegetarisch eten.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
