Na een oer-Twents optreden van de cabaretière Nathalie Baartman houdt historicus en De Correspondent-journalist Rutger Bregman een vlammend betoog. Goed nieuws wordt ondergewaardeerd, vindt hij. Het wil maar niet doordringen dat het immens goed gaat met Nederland: ons land is veiliger, slimmer, er is meer welvaart. In vergelijking met de Middeleeuwen leven we nu in Luilekkerland. Veel mensen hebben het idee dat voorbij de Nederlandse grenzen de achteruitgang begint. Maar volgens Bregman gaat vooruitgang in ontwikkelingslanden juist veel sneller. Extreme armoede is snel afgenomen in de wereld. Maar je leest er niets over in het nieuws. Continu hebben we het gevoel dat we in crisis en ellende leven.
Met mij gaat het goed, maar met ons gaat het slecht
Volgens Rutger Bregman hebben we in Nederland de grootste optimismekloof ter wereld. “Als je aan mensen vraagt hoe het met ze gaat, dan gaat het vaak erg goed. Maar als je vraagt hoe het met Nederland en de wereld gaat, dan gaat het erg slecht. Met mij gaat het goed, maar met ons gaat het slecht. We moeten groter durven denken. Laten we ons focussen op wat we samen kunnen doen en bereiken. We hebben een stip aan de horizon nodig, zoals de millenniumdoelen. Deze doelen vind ik mooi, ze zijn ongegeneerd ambitieus.”
Hij vervolgt: “Laten we kijken hoe we samen ambities kunnen maken. Groter denken, en geloven in de maakbaarheid van de samenleving. Niet alleen op technologisch vlak, maar ook op sociaalmaatschappelijk vlak. Dit is de grootste missie voor Luilekkerland: zet de poorten open.”
Niet sexy
Later die dag vertelt Mirjam Vossen, onderzoeker en journalist, over haar promotieonderzoek “Waarom weten wij dat niet?”. Hoe kan het dat wij over vooruitgang in ontwikkelingslanden nooit iets horen? Komt het door de media? Vossen onderzocht honderden berichten in zeven kranten en reclames van ontwikkelingsorganisaties. In kranten constateert Vossen een zware nadruk op problemen in plaats van op oplossingen en vooruitgang. Maar ook ontwikkelingsorganisaties doen dit: er is weinig communicatie over resultaten, maar veel over problemen.
Volgens Vossen berichten media veel over slecht bestuur en corruptie en weinig over sociale onderwerpen. Maatschappelijke organisaties laten nauwelijks zien dat mensen in ontwikkelingslanden iets ondernemen, dat er veel lokale initiatieven zijn. Nederlanders vertellen het verhaal, waardoor het lijkt dat wij, Nederlanders, voor verandering moeten zorgen. De mensen zelf komen alleen als figurant in beeld.
Eenzijdig beeld
Lian van Leeuwen, projectleider bij World’s Best News (WBN), vertelt over het succes van deze Deense campagne die tot doel had om mensen in Denemarken te laten zien dat er wél vooruitgang is in de wereld. Al voor het vierde jaar op rij krijgen mensen de eerste vrijdag van september de Goed Nieuws-versie van de krant Metro. Hierin staan de resultaten van de millenniumdoelen.
Uniek aan WBN is dat niet alleen een groot aantal maatschappelijke organisaties maar ook bedrijven, politieke partijen en individuen meehelpen aan de campagne. Evaluaties hebben uitgewezen dat het aandeel “ongelovigen” in Denemarken significant is gedaald na de campagne. Van Leeuwen onderzoekt nu of WBN in Nederland kans van slagen heeft.
Continu hebben we het gevoel dat we in crisis en ellende leven
Geen goednieuwsshow
“Als je de krant goed leest, is er heus wel feitelijk goed nieuws”, stelt Hans Snijder, hoofdredacteur bij de Leeuwarder Courant. Bregman: “Ik ben ook niet voor een goednieuwsshow. Er is gewoon veel woede over dingen.” Minister Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) geeft aan woedend te zijn over Rana Plaza in Bangladesh. “Er zijn stappen gezet, maar er moet nog veel gebeuren. Het is belangrijk om het gehele verhaal te vertellen en beide kanten te laten horen”.
Volgens Vossen gaat het om de verhouding en die is nu zoek. “Er ligt de veel nadruk op problemen. Positieve ontwikkelingen laten zien is spannend voor maatschappelijke organisaties, want zij zijn bang dat de woede dan afzakt. Bij journalisten is de gewoonte om geen goed nieuws te brengen, want ‘goed nieuws is geen nieuws’.”
Volgens Sneijder is er in de journalistiek van nu juist wel aandacht voor beide kanten van het verhaal. Echter: volgens hem heeft de waarheid een schel geluid.
De dood in de pot
“Hoe ziet u uw rol, en zou het niet goed zijn als er een ander geluid komt zoals World’s Best News?” vraagt Bregman aan Ploumen. Zij vindt WBN een goed initiatief. Maar het zou de dood in de pot zijn als de regering vanaf nu zou aankondigen dat ze alleen nog maar goed nieuws zouden brengen. “Als u daarmee begint is het een ander verhaal. Naar mijn idee slaat het pessimistische debat om. Zie bijvoorbeeld het bedrijfsleven. Zij willen echt investeren in ontwikkelingslanden. Dat is een goede zaak. Er zijn veel Afrikaanse initiatieven. Het is een bloeiend continent”.
[[{“fid”:”29730″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]
Vnlr: Lilianne Ploumen, Hans Snijder, Mirjam Vossen en Rutger Bregman
Volgens Bregman lijkt de aandacht voor het bedrijfsleven een hype en dat vindt hij “zorgwekkend”. Handel is volgens hem geen vervanging voor andere vormen van hulp. “Ik vind trends zorgwekkend”, zegt Bregman. Ploumen begrijpt dit, maar geeft aan dat de wereld sterk is veranderd. “Er is in ontwikkelingslanden een middenklasse ontstaan en het bedrijfsleven is daar op komst. Landen vragen aan ons of we bedrijfsleven willen stimuleren. Naar mijn idee is dit veel gelijkwaardiger dan alleen hulp. We hebben elkaar iets te bieden. Dat is vooruitgang”.
Grote mond
Snijder geeft aan dat het ook een taak van journalisten is om te signaleren wat er nog niet goed gaat. Volgens Sneijder is iedereen het eens met de millenniumdoelen en de belangrijke positie van vrouwen. Hij stelt de minister de vraag wat zij doet aan het verbeteren van de positie van vrouwen? Ploumen geeft aan dat er veel geld is voor vrouwen, dat ze met rolmodellen praat en over moeilijke onderwerpen praat bij de VN. “Het is belangrijk om een grote mond op te zetten.”
Snijder nodigt Ploumen uit deze grote mond te laten horen in de Leeuwarder Courant. En met dit staaltje Friese directheid eindigt deze boeiende ochtend van het 2015 Festival en zet het kinderkoor het liedje ‘Als ik de baas zou zijn van het journaal’ in, als openingstune van het festijn.
