Achtergrond

“Migranten zijn door EPA’s op drift geraakt”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Hij waarschuwde ons al: hij zou een boodschap verkondigen die menigeen tegen de haren in zou strijken. En dat deed Yash Tandon (75), Ugandees politiek activist én wetenschapper, dinsdagmiddag bij SID in Den Haag met verve. Voor een gehoor van ISS-studenten en diplomaten-in-ruste vertelde hij het verhaal van zijn nieuwe boek ‘Trade is War, the West’s War against the World ’. Een verhaal geïnspireerd door zijn held Frantz Fanon, een icoon uit de jaren zeventig. “Ik ga het heersende geloof dat handel de wereld vooruit helpt, onderuit halen. Dat staat namelijk haaks op de werkelijkheid zoals die in Afrika wordt ervaren.”

Corruptie
Iedereen moest er aan geloven. De topmensen van de Wereldhandelsorganisatie, profeten van de vrijhandel. Maar ook zijn ‘goede vriend’ Jan Pronk die in vakblad Vice Versa het resultaat van 65 jaar ontwikkelingshulp ‘positief’ had genoemd. “Niets is verder verwijderd van de realiteit. Hulp is de ergste vorm van corruptie. Jullie zeggen tegen ons: ‘we geven jullie geld, maar dan moeten jullie wel doen wat wij willen'.
Handel tussen ‘Noord’  en ‘Zuid’ leverde alleen maar ellende op volgens Tandon. “Sinds de slavenhandel heeft het Westen geprobeerd ons te onderwerpen. De Economische Partnerschapsakkoorden (EPA’s, regionale handelsverdragen, red.) die Europa met Afrikaanse regio’s heeft gesloten, hebben niets dan verwoesting gebracht. Ze hebben onze industrie vernietigd en zelfs onze landbouw. We importeren nu voedsel. In de winkels in Kampala vind je kippenpoten die vanuit Europa gedumpt zijn. Miljoenen zijn economische vluchtelingen geworden. De migranten die nu de oversteek naar Europa maken, zijn door de EPA’s op drift geraakt.”

Handel is oorlog

Onthutsend vond Tandon dat er zelfs onder politiek links in het Westen geen debat over de gevolgen van EPA’s werd gevoerd. “Er wordt nu wel te hoop gelopen tegen het vrijhandelsverdrag met de VS, TTIP en de geschillenbeslechting ISDS. Maar wat is het verschil tussen TTIP en EPA’s? Nu legt de VS zijn wil op aan jullie. Het doel is geopolitiek: een machtsblok vormen tegen China en Rusland.” De enige die niet buigt is de Griekse premier Alexis Tsipras. "Die moet in ruil voor 45 miljard euro enorm bezuinigen en zegt: bekijk het maar."
En zo tierde Tandon, die zichzelf omschreef als ‘angry old man’ lustig door. Over fair trade: “Handel is oorlog, en was oorlog ooit eerlijk? Arbeiders op de koffie- en theeplantages, veelal vrouwen, krijgen hooguit 2 a 3 procent van de opbrengst. Dat is sinds fair trade niet veranderd. En hier zeggen mensen: ik koop fairtrade koffie, daar heb ik een goed gevoel bij, want ik help de mensen daar.”

Onzinnig
Op de mensen in de zaal had zijn betoog een wisselende uitwerking. Veel bijval onder de studenten, die wel wilden weten of Afrikaanse leiders niet medeschuldig waren aan de misère in Afrika. Ze konden er weinig aan doen, vond Yash Tandon, want hun begrotingen waren volledig afhankelijk van westerse hulp.
De ouderen in de zaal hadden aanmerkelijk meer moeite met Tandons oneliners. Was de voortdurende economische groei in Afrika geen bewijs van de gunstige effecten van handel? “Het Bruto Nationaal Product is een onzinnig concept. Als je bijvoorbeeld meer bommen verkoopt, boek je een hogere groei.”

Oud-ambassadeur Hans Blankenberg zat zich op de eerste rij zichtbaar op te winden. “Gefeliciteerd met het creatieve herschrijven van de geschiedenis”, sprak hij ironisch. “U wilt geen handel, u wilt geen hulp, maar wat wilt u dan wel?” Ook anderen in de zaal vroegen zich af waar Yash Tandon nog wel licht zag, in zijn inktzwarte weergave van de toestand in de wereld. Tandon aarzelde niet: “Het kapitalistische systeem is zinkend. We moeten duizend nieuwe schepen in de oceaan te water laten. Die schepen bevatten zelfvoorzienende geweldloze gemeenschappen die handel drijven gebaseerd op de werkelijke waarde van goederen en diensten.”

“Gefeliciteerd met het creatieve herschrijven van de geschiedenis”

Vanavond, woensdagavond, is Tandon te gast in De Balie, Amsterdam. Ook daar zal hij waarschijnlijk ondervinden dat zijn in de jaren zeventig gedrenkte boodschap weer helemaal hip is in het TTIP-tijdperk.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons