 |
| Toon Bullens (met bloemenkrans) Foto: MIAN |
In de sloppenwijken van de Zuid-Indiase stad Madurai rijdt ‘s avonds een wit busje rond. Op pleintjes stopt de bus en wordt de zijkant omgetoverd tot een projectiescherm voor een Bollywoodfilm. De boodschap van deze tranentrekker is niet dat de liefde alle tegenslagen overwint maar een verzekering wel. Een lange versie van ‘Even Apeldoorn bellen’ eigenlijk, hoewel ‘Even Madurai bellen’ in dit verband beter zou zijn.
De Bollywoodfilm is een van de manieren waarop de lokale partners waar MIAN (zie kader) mee samenwerkt, verzekeringen aan de man proberen te brengen. “We proberen zoveel mogelijk aan te sluiten op uitingsvormen waar mensen mee vertrouwd zijn,” vertelt Toon Bullens, een van de initiatiefnemers van MIAN. “Op andere plekken laten we met straattoneel zien wat verzekeringen zijn en in Oost-Afrika hebben we cartoons gemaakt omdat de mensen daar dol zijn op stripverhalen.”
|
Over MIAN MIAN staat voor Micro Insurance Association Netherlands en is opgericht in 2004. MIAN is een netwerk van verzekeringsexperts die op vrijwillige basis hun kennis over het opzetten van microverzekeringen delen op uitnodiging van lokale ngo’s. Het merendeel van de medewerkers van MIAN is afkomstig van coöperatieve verzekeraars in Nederland zoals Interpolis, de Rabobank, Achmea en Univé, maar inmiddels werken er ook vrijwilligers van Nederlandse ontwikkelingsorganisaties en universiteiten. De lokale ngo’s kunnen de expertise van MIAN gratis inhuren. De reis- en verblijfkosten van de vrijwilligers worden in de praktijk door de donoren van die ngo’s betaald. Dat zijn bijvoorbeeld Oxfam Novib, Agriterra en de Rabobank Foundation. |
Zusje van het microkrediet
Wat hebben arme mensen aan een verzekering, die kunnen ze toch helemaal niet betalen? Is een vraag die Bullens regelmatig krijgt. In een notendop komt het erop neer dat doordat je mensen minder kwetsbaar maakt, je hun economische activiteit vergroot.
Bullens legt uit: “Binnen elke gemeenschap zijn wel ingebouwde mechanismen om het risico te dragen, maar door nieuwe economische ontwikkelingen veranderen de behoeftes.” Het oud-directielid van Interpolis doelt daarmee onder andere op microkredieten. “Dankzij microkredieten kan een boer in Ethiopië nu geld lenen om een tractor te kopen waarmee hij nog meer grond kan verbouwen. Als die boer iets overkomt dan hebben zijn nabestaanden echter een groot probleem. Behalve dat de kostwinnaar hen is ontvallen, moeten ze ook nog eens de schuld van die lening afbetalen. Een overlijdensrisicoverzekering kan hier uitkomst bieden.”
Drempelverlagend
 |
| Kleine bedrijvigheid Foto: MIAN |
“Behalve dat die overlijdensrisicoverzekering de continuïteit van het gezinsinkomen garandeert, werkt het ook nog eens drempelverlagend. Als jij weet dat je minder risico loopt, zul je eerder je economische activiteiten uitbreiden. Bovendien wordt je door anderen eerder gewezen op de risico’s die je loopt. De verzekeringsbedrijven in ontwikkelingslanden hebben namelijk de structuur van een coöperatieve verzekering. Een groep mensen met een vergelijkbaar risicoprofiel heeft een gezamenlijke reserve waaruit eventuele schade wordt vergoed. De deelnemers bepalen zelf de verzekeringsvoorwaarden en de premie. Omdat de leden elkaar kennen, spreken ze elkaar aan op risicovol gedrag.”
|
Zo oud als de mensheid Het idee van microverzekeringen in een niet geformaliseerde vorm is bijna zo oud als de mensheid. Bullens: “De coöperatieve verzekering gaat al terug tot 800 voor Christus toen Hamoerabi, de koning van Babylon, aan karavanen de opdracht gaf: ‘als een van jullie wordt beroofd, dan delen jullie het risico.’ In Nederland deed de coöperatieve verzekering al zijn intrede in de middeleeuwen in de vorm van Gildenkassen. Aan het begin van de negentiende eeuw besloten arme Friese boeren de handen ineen te slaan om gezamenlijk hun risico te delen. Dat was het prille begin van wat nu is uitgegroeid tot de grootste verzekeraar op de Nederlandse markt: Achmea.” |
Zuid-Afrikaanse begrafenis
Het is niet zo dat MIAN de microverzekering propageert als dé oplossing voor alle sociale problemen. Bullens: “Als onze consultants een ngo bezoeken dan kijken we als eerste of die verzekering ook echt nodig is en niet voortkomt uit de behoefte om aan te sluiten bij de laatste modegril van westerse donoren. In sommige Zuid-Afrikaanse landen is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat als iemand overlijdt dat vrienden en familie dan geld potten voor een prachtige begrafenis met alles erop en eraan en ook voor de nabestaanden zorgen. Als je dan een uitvaartverzekering gaat aanbieden, verbreek je zo’n bijzonder sociaal gebruik.”
Sowieso houden de consultants rekening met culturele verschillen. “In Bangladesh wilden wij levensverzekeringen op de markt gaan zetten, maar toen we met de mensen gingen praten, bleek dat zij veel liever gezamenlijk wilden sparen voor de bruidschat van hun dochters. Met onze mindset zou je misschien zeggen dat is toch bespottelijk, maar als daar de meeste behoefte naar is, dan voegen wij ons daarnaar.”
Klimaatverzekering
De insteek per continent is ook anders. “In Afrika zeggen mensen: ‘zorg ervoor dat wij zo lang mogelijk leven’ en vragen ze vooral ziektekostenverzekeringen aan. In Azië vragen de mensen om hulp voor hun nabestaanden voor het geval ze overlijden.”
Naast gangbare verzekeringen als levensverzekeringen helpt MIAN ook met het opzetten van verzekeringen die de risico’s van klimaatverandering afdekken. “Door klimaatverandering moeten boeren soms overstappen op andere gewassen. Dat duurt vaak een generatie. Door een gewasverzekering creëer je een prikkel om die overstap te maken.”
 |
| Foto: MIAN |
Spin-off
Veel van de MIAN-vrijwilligers werken bij Nederlandse verzekeraars. Voor die verzekeraars is MIAN een mooie kans om het maatschappelijk verantwoorde gezicht van het bedrijf aan de buitenwereld te tonen. Het is volgens Bullens niet zo dat die bedrijven dankzij de stichting ook een voet achter de deur krijgen van een potentiële markt van 4 miljard onverzekerden. “Zij zijn niet als aandeelhouder betrokken bij deze projecten,” legt hij uit.
Dat wil echter niet zeggen dat er geen spin-off inzit. “Onze werknemers die als vrijwilliger deze projecten begeleiden, leren veel meer van verzekeren dan als ze de hele dag op de afdeling schadebehandeling caravans werken. Je maakt het hele proces mee en ziet wat voor effect een verzekering op de samenleving heeft.”
Stabiliteit
“We denken bovendien dat als wij anderen vooruit helpen dat wij daar zelf uiteindelijk ook van profiteren. Verzekeringen zijn een pijler van een gezonde economie. Als de verschillen in de wereld blijven zoals ze nu zijn dan is dat geen garantie voor stabiliteit. En instabiliteit is altijd slecht voor verzekeringsmaatschappijen.”
Zie hieronder een fragment van de Bollywood-film. Helaas is er geen ondertiteling. Copyright: MIAN
ASKMI, Aziatisch Kenniscentrum voor Micorverzekeringen
