De Nederlandse afdeling van certificeringsclub Forest Stewardship Council (FSC) bestaat vijftien jaar. Om dat te vieren was er gisteren een feestelijke bijeenkomst in Amersfoort voor onder meer overheden, bouwbedrijven en handelaren. Het FSC-keurmerk voor duurzaam beheerde bossen heeft veel bereikt: het marktaandeel in Nederland is inmiddels 40 procent. Ook bouwmarkten verkopen veel hout met een FSC-certificaat.
Toch is FSC niet tevreden. Wereldwijd ligt het overgrote deel van de volgens FSC-voorwaarden beheerde bossen in gematigde streken. Slechts 10 procent van de oppervlakte ligt in de tropen. Daar moet volgens de organisatie verandering in komen. Maar probleem is dat tropisch hout inmiddels zo’n negatief imago heeft, dat het moeilijk is geworden om ook hout uit verantwoord beheerde tropische bossen aan de man te brengen.
Liesbeth Gort. Foto: Richard Mooyman
De vraag naar tropisch hout is de laatste jaren afgenomen, stelt Liesbeth Gort, directeur van FSC Nederland. ’’Door de crisis is minder gebouwd, en er worden alternatieven gebruikt als kunststoffen.’’ Dat is goed nieuws, zou je denken. Maar volgens Gort zijn die alternatieven vaak helemaal niet zo milieuvriendelijk, en is tropisch hout juist een goede keuze mits afkomstig uit verantwoord beheerde bossen. ’’Het is een moeilijke, en paradoxale boodschap’’, aldus Gort. ’’Bijna iedereen kent de beelden van verwoestende houtkap van de televisie. Maar door tropisch hout te gebruiken, krijgen bossen economische waarde. Dan worden ze niet platgegooid voor sojaplantages en dergelijke.’’
Lokale bevolking
Om het ecosysteem te behouden mogen slechts enkele bomen per hectare worden gekapt. Het sociale aspect is voor FSC ook cruciaal. Volgens Gort heeft de lokale bevolking dan een bron van inkomsten, en worden elementaire zaken als gezondheidszorg, onderwijs en schoon drinkwater mogelijk. Het bos krijgt volgens Gort voldoende tijd om te herstellen.
We moeten inzetten op tropisch hardhout dat FSC is gecertificeerd, dat is juist goed voor het behoud van de bossen
De lastige boodschap van FSC wordt omarmd door dijkgraaf Gerhard van den Top van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Waterschappen zijn grote opdrachtgevers in de bouwwereld. ’’De trend is tegenwoordig dat je geen tropisch hout meer moet gebruiken’’, aldus Van den Top in de forumdiscussie. ’’Maar we moeten inzetten op tropisch hardhout dat FSC is gecertificeerd, want dat is juist goed voor het behoud van de bossen.’’ Van den Top is ook voorzitter van The Borneo Initiative, een Nederlandse organisatie die duurzaam bosbeheer in Indonesië bevordert. FSC Nederland probeert met een aantal partners in het Consortium Tropical Timber overheden en bedrijven aan te zetten tot het gebruik van ook minder bekende tropische houtsoorten die verantwoord zijn gekapt.
Tim Rayden. Foto: Richard Mooyman
Positieve effecten
Maar wat zijn de effecten precies? Volgens Tim Rayden, adviseur bij de Wildlife Conservation Society, een Amerikaanse hulporganisatie, heeft duurzaam bosbeheer zeker positieve effecten. Rayden deed onderzoek naar duurzaam bosbeheer in Congo en Gabon, met uitgestrekte bossen en een vaak zeer geïsoleerd levende bevolking.
Grote delen van het gebied zijn al in concessie gegeven aan houtkapbedrijven, stelt de onderzoeker. De nadelige gevolgen van klassieke houtkap zijn volgens Rayden enorm: erosie, ontwrichting van lokale gemeenschappen en jacht door houthakkers op dieren. ’’Maar deze bossen zullen hoe dan ook worden geëxploiteerd. Het is beter om het dan te doen op een verantwoorde manier, waarvan ook de lokale bevolking profiteert. Het bos wordt dan niet vernietigd.’’
De aantallen chimpansees en gorilla’s in het gebied zijn hetzelfde gebleven
Uit onderzoek blijkt volgens Rayden dat kap door bedrijven die werken volgens FSC-normen geen nadelige gevolgen heeft voor de dieren in het bos. ’’De aantallen chimpansees en gorilla’s in het gebied zijn hetzelfde gebleven.’’ Een van de voorwaarden van FSC is dat houthakkers geen wapens mogen dragen, om te voorkomen dat zij dieren schieten voor ’bushmeat’. Een groot probleem vormen zwakke overheden, die weinig controleren en kampen met corruptie. ’’Centraal Afrika is een hoog risicogebied om zaken te doen.’’ Toch is het volgens hem allemaal de moeite waard. FSC heeft een positieve invloed op overheden, stelt hij. ’’FSC toont aan dat je bossen duurzaam kunt beheren, dat zien die overheden vaak voor het eerst.’’
Kim Carstensen. Foto: Richard Mooyman
Marketing
Maar de positieve effecten voor natuur en bevolking moeten voortaan veel beter inzichtelijk worden gemaakt, erkende directeur Kim Carstensen van FSC International volmondig. De organisatie moet volgens hem het verhaal achter FSC ook beter uitleggen aan de consument. ’’We zijn heel slecht in communicatie en marketing.’’ Het is volgens Carstensen ook de hoogste tijd voor simpelere procedures, en minder bureaucratie bij de certificering.
Een fietsbrug over de A28 in Harderwijk won op het evenement de FSC ketenaward 2014. In de brug is veel gecertificeerd tropisch hout toegepast, zoals FSC dat de komende jaren graag vaker ziet gebeuren.
Duizend FSC-aannemersFSC is een internationaal keurmerk voor duurzaam en sociaal bosbeheer. De organisatie Forest Stewardship Council werd 20 jaar geleden opgericht om de wereldwijde ontbossing te stoppen, vijf jaar later kwam er een Nederlandse afdeling. Wereldwijd zijn 30.000 ondernemingen aangesloten, waaronder multinationals. Zij kopen FSC-gecertificeerd hout en papier in. In Nederland is onlangs de duizendste aannemer FSC-gecertificeerd. FSC heeft wereldwijd zo’n 185 miljoen hectare bos, maar slechts 10 procent ligt in tropische gebieden. De organisatie streeft naar ruim een verdubbeling van de totale oppervlakte, en een groter aandeel tropische bossen. Want juist daar zijn de positieve effecten van verantwoord bosbeheer voor natuur en bevolking het grootst, volgens FSC
