Achtergrond

Keniaanse strijd tegen lood en dood

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Toen we begonnen met ons werk, had Kenia geen definitie van loodvergiftiging”, vertelt activiste Phyllis Omido. Sinds 2009 strijdt zij in de slums van Mombasa, de op één na grootste stad van Kenia, tegen loodvergiftiging. Hoge loodwaarden in het bloed kunnen leiden tot kindersterfte. Met haar Center for Justice, Governance and Environmental Action strijdt ze tegen vervuiling van de slum, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Sinds de rechtszaak die Omido en haar collega’s aanspanden tegen de fabriek en de overheid, worden ze met de dood bedreigd.

Op dit moment zijn Omido en drie andere collega’s ondergedoken. Het begon in februari dit jaar toen zij bij de rechtbank toestemming vroegen voor het plaatsen van een oproep voor de bedrijven achter de fabriek. Ze wilden graag binnenkijken bij de verantwoordelijke bedrijven voordat de rechtszaak op 11 mei van start gaat. “We hebben de overheid nodig om deze bedrijven te veroordelen, maar op de eerste plaats willen we medicijnen om levens te redden.” Omido en haar collega’s willen ook dat de verantwoordelijke bedrijven de omgeving schoonmaken en inwoners toegang geven tot goede gezondheidszorg om loodvergiftiging te behandelen.

Het lukte Omido en haar collega’s om de vervuilende fabriek in 2014 te sluiten. Een jaar later kreeg ze de Goldman Environmental Prize voor deze actie. De, inmiddels gesloten, fabriek recyclede accu’s om daar puur lood van te produceren voor de export. Uitstoot van het zware metaal in de vorm van rook en afvalwater vervuilde de omgeving en daar kon het verdwijnen van de fabriek niks meer aan veranderen. Het lood zit in stof dat neerdwarrelt in de slum en ook de bodem is vervuild. Als kinderen in deze gebieden spelen, worden ze automatisch blootgesteld aan lood.

De gevolgen van lood

Onderzoeken laten zien dat de ongeveer 4000 mensen die rond de oude fabriek wonen, zijn blootgesteld aan hoge concentraties lood. Toen de fabriek open was kwam het lood via rook en afvalwater in de slum. Lood is een zwaar metaal dat ook neerslaat in de bodem. Kinderen spelen in die gebieden en worden zo blootgesteld aan het metaal. Dat heeft grote gevolgen. Hoge loodwaarden in het bloed kunnen leiden tot kindersterfte of moedersterfte tijdens de geboorte. Andere symptomen zijn bijvoorbeeld een verminderd IQ, uitslag, irritatie, slapeloosheid, sloomheid of hyperactiviteit, slechte eetlust en hoofdpijn. Ook kan het leiden tot buikpijn, beschadiging van het zenuwstelsel en hersenontsteking.

Omido’s werk bij dezelfde loodsmelter in 2009 gaf aanleiding om de organisatie op de starten. Ze vroeg zich af wat de afvalstoffen in haar woonomgeving deden. In diezelfde periode werd haar zoon Kelvin ziek door de borstvoeding die ze gaf. Toen hij loodvergiftiging bleek te hebben, testte ze drie andere kinderen. Toen ook die uitslag positief was, legde ze de link tussen de ziekte en de enorme fabriek midden in de slum waar ze woonde. Inmiddels is haar organisatie verantwoordelijk voor het sluiten van 17 loodsmelters door het hele land.

Bedreiging, intimidatie en ontvoering

Na het plaatsen van oproep in de krant begon de intimidatie van de inwoners van Owino Uhuru slum. “We hoorden berichten van vreemden die de slum in kwamen en de inwoners vertelden dat wij hun land probeerden af te pakken. Zelf merkten we dat dit gebeurde toen bijvoorbeeld een oude vrouw, die altijd met ons samenwerkte, zich tegen de rechtszaak keerde. Maar we hadden nooit gedacht dat de dreiging zo groot zou worden”, verzucht Omido. Volgens haar zitten machtige lokale politici achter de intimidaties en bedreigingen. Zij zouden baat hebben bij heropening van de fabriek, omdat ze dan veel geld kunnen verdienen.

Niet veel later omsingelt een groep buitenstaanders het huis van haar collega Anastacia Nambo. Ze dreigen het huis in brand te steken, maar omdat ze niet thuis is, gebeurt er niks. Dat betekent niet dat Nambo er zonder kleerscheuren vanaf is gekomen. Eerder werd ze al van haar tas beroofd, een andere keer werd ze in elkaar geslagen.

Achter de loodsmelter die Omido en haar collega’s aanklagen, zitten twee bedrijven: Metal Refinery EPZ Ltd. en Penguin Paper and Book company Ltd. De laatstgenoemde is een lokaal bedrijf dat samenging met een internationaal bedrijf, Metal Refinery. Op deze manier ontstaat er voor de bedrijven een voordelige zone om goederen naar het buitenland te exporteren. Deze maatregel maakt deel uit van een aanmoedigingsprogramma voor lokale bedrijven.

Op 19 februari escaleert de situatie. Vanwege geruchten laat Omido haar eigen zoon, Kelvin, onderduiken bij vrienden. Zelf vertrekt ze naar Zuid-Afrika voor haar werk. Haar zoon is veilig als ze daar aankomt, maar Michael, de twaalfjarige zoon van Kamencu, wordt vermist. “We namen zijn vermissing niet licht op, omdat we wisten wat er speelde”, vertelt Omido. Maar de politie begon pas met zoeken na een vermissing van 24 uur.

Net als veel andere kinderen, speelde Michael langs de kant van de snelweg richting Nairobi. Maar tijdens zijn spel werd hij gewenkt door de bestuurders van een zwarte auto, die hem meetrokken en wegreden. In de dagen erna start de organisatie een social media campagne, met succes. Iemand herkent de jongen van haar Facebookpagina en belt het noodnummer. Tot nu toe is er niemand opgepakt voor ontvoering. Volgens Omido zullen de bedreigingen in aanloop naar de rechtszaak toenemen. “Ik weet niet of ik morgen leef of dood ben. Ze zouden me zo kunnen neerschieten op weg naar huis. Er is niks aan te doen.”

Hoop voor de toekomst

Ondanks alle tegenslagen heeft Omido nog hoop. “We zullen doorgaan. Het einde is in zicht, ook als de overheid ons nog steeds geen bescherming geeft.” En daarin zijn ze niet de enigen. Andere activisten die zich ook inzetten voor mensenrechten in deze situaties, krijgen dezelfde bedreigingen op hun dak. De Keniaanse overheid weigert ook hen alle hulp. “We vormen op dit moment een coalitie met de andere organisaties. Samen vechten we voor betere wetgeving en de uitvoering daarvan. Ik reken erop dat onze beweging zo groot wordt dat de overheid en bedrijven straks niet meer om ons heen kunnen. Laat het vonnis van onze rechtszaak een voorbeeld zijn voor gerechtigheid.”

Bekijk een reportage over het werk van Omido:

 

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons