Achtergrond

Het liefst om tafel met bedrijven die deel van het probleem zijn

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De oprichter van Max Havelaar zij aan zij met voormalig aartsvijand Sara Lee voor de rechter. Hoe dat zo?

 

"Daar zeg je het precies, de oude vijand. Sommige mensen zetten mij weg als de founding father die zijn kindje verraadt, maar ik zie het als een kwestie van voortschrijdend inzicht. Dertig jaar geleden was ik een linkse activist die het bedrijfsleven niet echt vertrouwde. Ik dacht heel sterk in regels en een keurslijf waarin je bedrijven moest dwingen, maar na verloop van tijd heb ik moeten constateren dat de fixatie op de gegarandeerde minimumprijs die Max Havelaar heeft, het inkomen van de koffieboeren niet veel verder heeft gebracht."

 

Wie is Nico Roozen?

Nico Roozen (1953) is sinds 1989 directeur van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad. In samenwerking met Frans van der Hoff lanceerde hij in 1988 Max Havelaar, het eerste keurmerk voor eerlijke handel.

nico roozen lintje koenders
In 2007 werd Roozen
benoemd tot Officier in de
Orde van Oranje Nassau
Foto: Solidaridad

Behalve aan de wieg van Max Havelaar stond Roozen ook aan de wieg van de Oké banaan, de Kuyichi jeans en was hij mede-initiatiefnemer van Utz Certified, MADE-BY en is hij betrokken bij de ronde tafels voor soja, suiker en palmolie.

"Toen ik Max Havelaar in 1988 oprichtte, dacht ik nog dat 7 tot 15 procent van de consumenten bereid zou zijn om fair trade koffie te kopen. Uiteindelijk blijkt dat een marktaandeel van enkele procenten het hoogst haalbare is. Max Havelaar en Eko-producten hebben weliswaar een hoge troetelwaarde maar de consument koopt ze niet. Dan vind ik dat je moet kijken welk model wel werkt. Koffie- en theefirma’s gaven aan dat voor hen de vaste minimumprijs die Max Havelaar hanteert, onwerkbaar is maar dat ze wel bereid zijn om te werken met keurmerken als Utz Certified en de Rainforest Alliance. Die maken net als Max Havelaar langetermijnafspraken met de boeren, en hanteren regels over het milieu en de werkomstandigheden. Ze zijn ook best bereid een hogere prijs te betalen als een duurzaam product in de markt een betere prijs krijgt. Deze benadering heeft uiteindelijk een beter effect op het inkomen van de boeren. Omdat de productie omhoog gaat en de kwaliteit verbetert, hebben boeren op lange termijn zicht op een beter inkomen, en groeit de kredietwaardigheid van hun bedrijf."

 

Duurzaam inkopen 

"De landelijke overheid erkent dat er behalve Max Havelaar nog andere duurzame keurmerken zijn en neemt dit ook op in het beleidskader  ‘duurzaam inkopen’ dat dit jaar wordt uitgebracht. De gemeentes Alkmaar en Den Helder hebben voor hun duurzaam inkoopbeleid advies ingewonnen bij Stichting Max Havelaar. Die heeft hiervoor criteria opgesteld waaraan alleen Max Havelaar zelf voldoet. Het Eko-keurmerk, Utz Certified en Rainforest Alliance vallen buiten de boot. Dat Max Havelaar met haar duurzaamheidsadvies aan de lokale overheden zelfs het Eko-keurmerk uitsluit noem ik broedermoord."

 

Douwe Egberts koopt koffie met het Utz Certified logo in, en vindt het inkoopbeleid van Alkmaar en Den Helder in strijd met de Europese aanbestedingsregels.  Roozen: "Je mag best voor Max Havelaar kiezen als gemeente, maar je mag andere duurzame keurmerken niet bij voorbaat uitsluiten. Als samenwerkingspartner van Douwe Egberts steun ik ze daarin. In de vijf jaar dat ik met Douwe Egberts probeer om de productieomstandigheden van koffie te verbeteren, heb ik hen grote stappen zien maken. Daar verdienen ze waardering voor. Stond ik daar vroeger nog met mijn spandoek op de stoep, nog niet zo lang geleden zat ik samen met de DE-directie bij het hoofdkantoor van Sara Lee (het moederconcern van Douwe Egberts) te knokken om meer ruimte te krijgen om met Utz Certified samen te werken. Dat is gelukt. Op termijn wil Douwe Egberts alleen nog duurzame koffie inkopen. Dit jaar is het streven om 40.000 ton koffie te halen."

 

Donderdag (18 maart) doet de Alkmaarse rechter uitspraak. Roozen daarover: "Stiekem hopen wij dat we niet winnen, want dan kunnen we deze zaak bij de Ondernemingskamer in Amsterdam voorleggen. Het wordt tijd dat er een landelijke uitspraak over wordt gedaan."

 

Heeft het voor consumenten nog wel zin om Max Havelaarproducten te kopen nu uit onderzoek van het Nijmeegse CIDIN blijkt, dat die andere keurmerken het misschien zelfs beter doen?

 

koffieboer Afrika
Afrikaanse koffieboer
Foto: OneWorld

"Ik vind van wel. Hoewel ik Douwe Egberts een volstrekt legitieme keuze vind, komt er bij ons op kantoor nog steeds Max Havelaar-koffie uit de koffieautomaat. Wij hebben nog steeds een emotionele band met elkaar. Bovendien denk ik dat het feit dat consumenten eerlijke koffie en bananen zijn gaan kopen, er wel toe heeft bijgedragen dat grote bedrijven stappen hebben genomen om hun productieketens te verduurzamen. Dat statement kun je als consument blijven maken door voor Max Havelaar te kiezen."

"Ik denk wel dat Max Havelaar moet blijven innoveren. Ga niet in het schuttersputje zitten. Kies er juist voor om de agenda te blijven aanvoeren, bijvoorbeeld door strenge regels over water- en energieverbruik te hanteren."

 

Over oude liefdes gesproken. Solidaridad besloot onlangs te breken met de Nederlandse bisschoppen. Hoe kwam dat zo?

 

"Het begrip liefde moet je tegenwoordig in de katholieke kerk wantrouwen", sneert Roozen naar de schandalen over misbruik in internaten die onlangs het nieuws haalden. "Toen wij in 1979 door de katholieke kerk werden opgericht was het lente in de kerk. Inmiddels hebben wij grote moeite met de standpunten van de kerk over homoseksualiteit en de positie van de vrouw, maar we konden ons daar redelijk van distantiëren omdat wij alle ruimte kregen om onze gang te gaan. Dit is de afgelopen twee jaar radicaal veranderd. In het nieuwe beleidskader dat bisschop Punt heeft opgesteld zouden wij geen ruimte krijgen om zelf keuzes te maken. In plaats van ‘kerken helpen armen’ zou het ‘kerken helpen kerken’ worden. Daar gaan wij niet mee akkoord."

 

Zijn bedrijven betere armoedebestrijders dan kerken?

 

"Niet perse. Dat geldt alleen voor bedrijven die hun productieketen op een duurzame manier inrichten."

 

De deelname van Solidaridad en het Wereldnatuurfonds aan de ronde tafel voor verantwoorde soja is niet overal goed gevallen. De criteria voor verantwoorde soja sluiten genetisch gemanipuleerde soja niet uit. Hoe ver gaat u in uw afspraken met bedrijven?

 

"75 procent van alle soja die wereldwijd wordt verbouwd is genetisch gemanipuleerd. Dat is de realiteit, of ik het daar nou mee eens ben of niet. Bovendien zijn wij Nederlanders onderdeel van het probleem omdat onze varkens en kippen die soja eten. Ik vind dat je je ogen daarvoor niet moet sluiten. Als je spreekt met Braziliaanse boeren dan hebben zij geen boodschap aan het uitsluiten van genetisch gemanipuleerde soja. Zij willen dat de kap van het regenwoud ten gunste van de uitbreiding van de soja-industrie stopt. Ook willen zij dat sociale wantoestanden als slavernij en lonen die niet worden betaald, worden opgelost."

 

"

ontbossing

Als wij ervoor zouden kiezen om genetisch gemanipuleerde soja om ethische redenen af te wijzen en weigeren samen te werken met de sector dan hebben we misschien gelijk gehad maar is het Amazone-gebied over 30 jaar wel kaal. Nu kunnen wij met bedrijven als Cargill en Monsanto afspraken proberen te maken over grenzen aan de expansie en het verbeteren van de sociale omstandigheden in de sojateelt. Tegelijkertijd proberen we om die 25 procent van de boeren die geen genetisch gemanipuleerde soja teelt, met behulp van duurzame labels omhoog te krikken. Dat Cono kaasmakers en FrieslandCampina verantwoorde non gm soja melk inkopen van melkveehouders die duurzame soja op gezinsbedrijven ondersteunen is een belangrijke stap."

 

Kun je met bedrijven als Monsanto en Cargill wel afspraken maken?

 

"Ik zit het liefst aan een tafel met het bedrijf dat een deel van het probleem is. Dat bedrijf is in potentie namelijk ook diegene die de oplossing kan bieden. Je moet natuurlijk niet zomaar aan tafel gaan zitten, er moet wel iets afgesproken kunnen worden. Dat bedrijven als Nestlé, Chiquita en Cargill met ons om de tafel zitten is voor hen ook een economische afweging. Als zij geen betere prijs betalen voor de producten en het milieu blijven uitputten, dan gaat die boer op een gegeven moment een ander lucratiever product telen en is de landbouwgrond onbruikbaar. Dat is niet in hun belang."

 

Wat is het volgende bedrijf waarmee jullie om tafel gaan zitten?

"Ons meest nieuwe programma is goud. In november hebben we een akkoord gesloten met twee internationale juweliersbedrijven om pilot projecten op te zetten om de goudwinning te verduurzamen. Welke bedrijven dat zijn kan ik nu niet zeggen, maar ze hebben samen een marktaandeel van 12 procent."

Reageren? Scroll hieronder naar ‘Reageer’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons