Tegen de achtergond van het Nederlandse voorzitterschap van de raad van de EU, gaat Reinier Vriend voor OneWorld.nl op zoek naar de Europese waarden van alledag. In de serie #ThisIsMyEurope spreekt hij Europeanen van allerlei pluimage om te ontdekken wat Europa voor ons betekent. Deze week spreekt hij Pedro, een Portugese nieuwkomer in Warschau.
“Onze generatie is opgegroeid met een idee van Europa dat in de afgelopen jaren onder druk is komen te staan.” Pedro Castro, 32 jaar, is onlangs verhuisd naar de hoofdstad van Polen. Ik spreek hem via Skype tijdens een familiebezoek aan zijn geboortegrond in de buurt van Porto in Portugal. Het zonnetje in de achtergrond verwijst naar de zomer, maar de kalender bevestigt dat het midwinter is. Een surreëel gezicht en een teken van een veranderend Europees klimaat, dat onverwacht aansluit bij ons onderwerp van gesprek.
Het is fantastisch om zoveel verschillende culturen te kunnen leren kennen op ons eigen continent
Pedro bemerkt dat hij tegenwoordig anders tegen Europa als continent en unie aankijkt. “Ik weet dat het drastisch klinkt, maar het Europa dat we vandaag de dag kennen, zou over twintig jaar weleens verleden tijd kunnen zijn. Die mogelijkheid is dichterbij dan we denken.” Toch is zijn toekomstvoorspelling minder somber: “Ik ben een optimist. Ik denk dat we op het laatste moment een oplossing zullen vinden. Als we dat niet doen, verliezen we namelijk allemaal.”
Vrijheid
Pedro waardeert de vrijheid die Europa heeft opgeleverd. “Als continent zijn we wat zoekende na twintig jaar dezelfde integratieagenda te hebben gevolgd, maar op een persoonlijk niveau geeft Europa echt veel vrijheid. Het is fantastisch om zoveel verschillende culturen te kunnen leren kennen op ons eigen continent.”
Als student kreeg hij de smaak te pakken. “Ik ging op uitwisseling tien jaar geleden en nu heb ik overal in Europa vrienden.” Hij voelt zich geaccepteerd in zijn nieuwe woonplaats Warschau. “Onze integratie is niet alleen economisch, maar ook sociaal. Ondanks de crises die we doormaken respecteren we elkaar nog steeds als persoon. Die vrijheid vormt voor mij het hart van mijn Europese identiteit.”
Ik heb veel aan integratie van Europa gehad. Ik kan zomaar verhuizen naar een stad in een ander EU-land en daar een nieuw leven opzetten. Het is echt fantastisch!
Een jaar geleden nog maar runde Pedro een tennisschool in de kleine Portugese stad Santa Maria da Feira. Nu werkt hij in de hoofdstad van Polen voor een multinational. Zijn baan vond hij binnen een maand. Iedereen die opkijkt van zo'n carrièreverandering, zal zich verbazen over Pedro's achtergrond: hij studeerde af in de rechten. “Ik was er snel achter dat het normale materialistische carrièrepad niets voor mij was. Ik werk vanuit passie.”
Flexibiliteit heeft hem goed gedaan: “Ik heb veel aan integratie van Europa gehad. Ik kan zomaar verhuizen naar een stad in een ander EU-land en daar een nieuw leven opzetten. Het is echt fantastisch! Zo gemakkelijk ook. Er bestaat geen andere organisatie als deze in de wereld.”
Ironisch
Dat het juist de economische integratie is die Pedro in staat heeft gesteld te ontsnappen aan de Westerse levensstijl, mag ironisch zijn. “We wonen allemaal steeds meer in vergelijkbare kapitalistische samenlevingen. Dat is geen goede ontwikkeling. Hier in het oosten ligt er voor mij een alternatief. Op deze plek, die zowel herkenbaar is als vreemd, kan ik die ruimte voor mezelf inrichten, ver weg van de mal van het alleen maar hard werken.”
Vrijheid heeft ook zijn nadelen. “We kunnen het wel hebben over vrij zijn, maar we moeten erover nadenken wat dat betekent. Niemand is volledig vrij.” Westerse maatschappijen hebben voorgevormde rollen. “Het idee van vrijheid dat ons wordt gevoerd, is bedoeld om ons te controleren. Ik waardeer dat ik zelf kan kiezen wat ik doe, waar ik ga werken. Maar op het niveau van de samenleving ben ik waarschijnlijk gewoon een puppy in iemands anders handen.”
We moeten verschillen blijven respecteren en onze solidariteit uitbouwen. Dat is misgegaan in Griekenland en gaat nu weer mis in Duitsland
Pedro zegt dat je de structuur kan ontvluchten. “Als je het geluk hebt om je eigen identiteit te vinden – wie je bent, niet wat er van je wordt verwacht – geeft onze Europese maatschappij je de mogelijkheid om die vrijheid te pakken.” Ondank de huidige richtingslooosheid ziet Pedro een gedeelde toekomst voor Europa. “Zoals ik al zei, de basis van dit Europa is te belangrijk voor alle betrokken landen.”
Wat wij er aan kunnen doen? “We moeten verschillen blijven respecteren en onze solidariteit uitbouwen. Dat is misgegaan in Griekenland en gaat nu weer mis in Duitsland, nu andere landen hun hulp aan vluchtelingen niet ondersteunen. We zullen voor hetere vuren komen te staan, dus waar komen we uit?” Het klinkt alsof hij zijn schouders ophaalt: “Natuurlijk weet ik het niet. Maar ik ben echt heel benieuwd om te zien we heen gaan.”
