Achtergrond

Groningers zijn het wachten zat: tijd voor actie

Problemen door de Groningse gaswinning slepen zich voort. Maar in plaats van af te wachten, nemen steeds meer Groningers hun lot in eigen hand. Ze organiseren zich en wisselen ervaringen uit. Hoe strijden zij voor een veilig thuis?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Zondagavond was het weer raak in Groningen. Er werd opnieuw een aardbeving gemeten; precies twee maanden na een hevige beving waarop meer dan honderd schademeldingen binnenkwamen. Maar tegelijkertijd groeit ook het verzet. In de afgelopen weken hebben meer dan drieduizend Groningers beroep gedaan op een eenmalige schadevergoeding, en heeft de Hoge Raad gesteld dat ook de Nederlandse staat verantwoordelijk is voor de schade van huishoudens en bedrijven.

Bea Blokhuis is één van de Groningse bewoners die het zat is; vanuit haar met tulpen versierde tuin in het Groningse Delfzijl doet zij haar verhaal. “Ik kreeg de boodschap om niets meer te planten in mijn tuin, aangezien het huis ‘binnenkort’ wordt versterkt 1. Maar ik deed het toch”, vertelt ze lachend. Blokhuis vertelt wat zij en haar mede-Groningers doen terwijl ze met een onveilig huis zitten en eindeloos op een oplossing van hogerhand wachten.

Durf te klagen en verzet je tegen beslissingen

Het is 2013 als het huis van Blokhuis beschadigd raakt na een heftige aardbeving. Ze krijgt een taxateur over de vloer maar daarna gebeurt er niets meer. Pas nadat ze een klacht bij de Onafhankelijke Raadsman2indient, volgt schadeherstel. Hieruit blijkt wel dat via officiële wegen een klacht indienen doorgaans het proberen waard is.

Blokhuis blijft ongerust over de veiligheid van haar huis. In 2015 meldt ze zich bij het Centrum Veilig Wonen (CVW), een organisatie die woningen en gebouwen in het aardbevingsgebied inspecteert. Ze krijgt te horen dat ze niets te vrezen heeft: de constructie van haar huis zou stabiel zijn. Blokhuis wil het rapport zien waar dit in staat, maar krijgt te horen dat dat niet bestaat. In 2018 krijgt ze uiteindelijk een document dat vol fouten en gebreken staat. “Het aanbod voor schadevergoeding dat erin stond vermeld, was ook maar een fractie van de daadwerkelijke schade. Daar kon ik niet mee akkoord gaan.” Zodoende besluit ze de Arbiter Bodembeweging in te schakelen.

Wees voorbereid op een lange rechtszaak

Ewoud Nysingh, woordvoerder van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), geeft aan dat de procedures via deze arbiter of de rechter vaak lang duren. “Maar zo is het geregeld. Als je het niet eens bent met de beslissing of ons aanbod (tot schadevergoeding, red.), dan kun je naar de arbiter stappen. En als je daar niet akkoord mee gaat, dan ga je naar de rechter.”

Hoewel zo’n juridische strijd veel energie en geld kost, profiteren uiteindelijk álle gedupeerden van succesvolle rechtszaken, benadrukt de Stichting Recht voor Groningen op haar website. De organisatie beschikt over een fonds voor het bekostigen van individuele rechtszaken.

Eenmalige vergoeding

Sinds 3 juli kunnen huishoudens en bedrijven in Groningen, en delen van Drenthe en Friesland, kiezen voor de ‘stuwmeerregeling’: een eenmalige vergoeding voor hun aardbevingsschade. Een teveel, een ‘stuwmeer’, aan lang openstaande meldingen kan zo worden weggewerkt. In ruil voor de eenmalige vergoeding van 5000 euro moet een huishouden of bedrijf lopende schadeclaims intrekken. Binnen de eerste week hadden al meer dan drieduizend huishoudens en bedrijven gekozen voor de vergoeding; 166 adressen hebben ervoor gekozen om in de lopende procedure te blijven, in de verwachting dat ze dan een hogere schadevergoeding krijgen.

Stel de juiste vragen

De NAM moet bewijzen dat de schade níet door aardbevingen komt. Zo werkt ‘omgekeerde bewijslast’

Willem Meiborg, ingenieur en onafhankelijk deskundige aardbevingsschades, vertelt over zijn ervaringen in de rechtszaal. “Het valt mij op dat de advocaten geregeld ‘wat is volgens ú de oorzaak van de schade?’ vragen. Terwijl het zou moeten zijn: ‘kunt u uitsluiten dat deze schade door een aardbeving is veroorzaakt?’. Zo werkt ‘omgekeerde bewijslast’. De NAM moet bewijzen dat de schade níet door aardbevingen komt. Anders trappen we in de val van dure advocaten van de NAM die stellen dat aardbevingen niets te maken hebben met de schade.”
Blokhuis is allang gestopt met dingen te nemen zoals ze zijn. “Als ik het gevoel heb dat iets niet klopt, dan vraag ik door, tot vervelens aan toe. Ik laat me niet meer overtuigen door argumenten als: het staat in ons protocol. Wélk protocol? Dat moet juridisch bindend zijn! We moeten met z’n allen laten zien dat we ons niet zomaar voor de gek laten houden.”

Als Blokhuis met een vraag zit, schroomt ze dan ook niet die openbaar te maken. “Als ik openbare antwoorden wil uitlokken, dan tag ik de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen op Twitter. Zo hebben andere gedupeerden ook iets aan hun reactie.”

Ook de staat is verantwoordelijk

Vorige week besloot de Hoge Raad dat niet alleen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) aansprakelijk is voor de schade die door gaswinning in Groningen ontstaat, maar ook de staat. De uitspraak kwam nadat een Gronings echtpaar met aardbevingsschade een rechtszaak spande tegen de NAM, de staat, Energie Beheer Nederland (EBN) en Maatschap Groningen. De rechtbank Noord-Nederland stelde vragen aan de Hoge Raad, welke besloot dat Nederlandse staat (indirect) verantwoordelijk is. De Raad deed ook uitspraken over waardedaling van huizen en immateriële schade.

Door de uitspraak zullen gedupeerden waarschijnlijk sneller zekerheid krijgen in lopende procedure, maar wat dit precies zal inhouden voor individuele gevallen kan nog niet worden gezegd. Toch is de Groninger Bodem Beweging erg positief over de uitspraak.

Probeer het niet alleen op te lossen

Blokhuis merkte aanvankelijk nog veel in haar eigen cocon te blijven. “Maar sinds ik contact heb met andere gedupeerden en verschillende betrokkenen uit de provincie sta ik veel sterker in mijn schoenen. Dankzij deze netwerken weet ik bijvoorbeeld een stuk  meer over bouwmaterialen en over wat er zich onder de grond bevindt.”

Als Blokhuis met vragen zit, stelt ze die in de besloten Facebook-pagina van de Groninger Bodem Beweging (GBB), een vrijwilligersorganisatie waar ze actief lid van is. “Ook op de pagina’s van andere organisaties, zoals het Groninger Gasberaad, GroningenSterk en Ons laand, ons lu, kunnen mensen hun vragen kwijt.” Soms gaat Blokhuis rechtstreeks bij andere leden van de GBB of het bestuur te rade of kijkt ze op de website van Hilda Groeneveld, (mede)oprichter van de GBB.

Bij Stut en Steun kunnen gedupeerden gratis hulp en advies krijgen. Deze organisatie helpt onder anderen met het schrijven van bezwaarschriften en het voorbereiden van een arbiterzaak. Ook vragen rond versterking van het huis kunnen daar worden besproken.

Op het platform Houd Groningen Overeind worden alle ontwikkelingen rond de gaswinningsproblematiek bekend gemaakt, zodat Groningers altijd op de hoogte zijn van hun rechten, de nodige kennis hebben van gaswinning en de gevolgen ervan, en tegelijk de kans hebben hun eigen verhaal te delen.

Verenig je

Gedupeerden moeten volgens Blokhuis ‘vooral samen sterk zijn via allerhande groepen’. Zoals de Groninger Bodembeweging, die ondertussen vierduizend leden met uiteenlopende expertises telt. “Dat zouden er nog veel meer kunnen zijn”, denkt Derwin Schorren, woordvoerder van de organisatie. “Maar de bereidheid om zich te verenigen ligt in Groningen nog vaak moeilijk. Sommige gedupeerden zijn zodanig murw geworden dat ze gewoonweg niet bedenken om zich aan te sluiten bij de GBB. Ze proberen alles zelf te doen.”
De initiatiefgroep vanOnderen werkt momenteel aan een handboek met praktische tips, handvatten en voorbeelden van hoe gedupeerden en dorpsgemeenschappen het heft in eigen hand kunnen nemen. Het is bedoeld voor bewoners, dorpen en gemeenten. “Er komen tips in, zoals hoe je verschillende geldstromen slim kunt inzetten of hoe je als dorp acties kan opzetten die vertrekken vanuit behoeften van de bewoners”, vertelt Maartje Kiep van Groninger Dorpen en het Groninger Gasberaad. Beide organisaties werken nauw samen met vanOnderen, ook aan het handboek. “De hevige beving in Westerwijtwerd van 22 mei jl. maakt het helemaal actueel. Daarom willen we goede ervaringen bundelen en delen.” Naast het handboek komt er een online platform waar initiatieven vanuit verschillende dorpen worden gebundeld.

Spreek je uit over de toekomst

Overheden en bedrijven weten niet altijd wat het beste is voor de burger

Henk Bos van initiatiefgroep vanOnderen (zie kader) vindt dat mensen zelf moeten kunnen bepalen wat er met hun leven en hun woonomgeving gebeurt. Daar is Schorren het mee eens. “Alleen moeten we verder kijken dan tien jaar vooruit. Groningers moeten hun stem laten horen over de toekomstvisie voor Groningen in 2050. Zulk langetermijnplannen komen meestal vanuit overheden en bedrijven. Maar die weten niet altijd wat het beste is voor de burger. Die moet dat zelf kunnen uitspreken! Bestaande lokale initiatieven zijn zeker een aanwinst voor de provincie. Maar ze kunnen gedwarsboomd worden door de regionale plannen van bovenaf als we ons niet uitspreken over de toekomst.”

'Laat de winst van onze wind in Groningen blijven'

Gas terug, genoeg is genoeg!

* Dit artikel is geüpdatet op 22 juli en verscheen eerst op OneWorld op 5 juni 2019
  1. Gebouwen die onvoldoende bestand zijn tegen zware aardbevingen worden – preventief – versterkt. Zo kunnen de bewoners het gebouw veilig verlaten bij een zware beving. ↩︎
  2. De Onafhankelijke Raadsman beslecht geschillen over aardbevingsschade. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons