OneWorld Research geeft pas afgestudeerden de gelegenheid om een artikel te schrijven over hun scriptie. Het tweede artikel is van Hilde-Marije Dorresteijn. Ze studeerde International Development Studies’ aan de Universiteit Wageningen, vakgroep ‘rural sociology.
De verkoop van streetfood – voedsel dat op straat verkocht wordt voor directe consumptie – komt in steden over de hele wereld voor. Vooral in ontwikkelingslanden vormen de tientallen stalletjes een belangrijk onderdeel van het kleur- en geurrijke straatbeeld. Voorheen bestond streetfood bijna geheel uit lokaal geproduceerd voedsel, maar in hoeverre is globalisering van invloed is op streetfood? Mijn scriptie-onderzoek zoomt in op streetfood in Accra, de hoofdstad van Ghana, en laat zien dat internationale bedrijven als Nestlé een steeds grotere rol binnen deze sector spelen.
Streetfood als bestaansbron
Streetfood is doorgaans toegankelijk en betaalbaar en draagt in grote mate bij aan de voedselvoorziening van stedelijke inwoners. Door de groeiende steden in Azië, Latijns-Amerika en Afrika en een toenemende stedelijke levensstijl wordt streetfood steeds belangrijker. Voor de verkopers zijn ze een belangrijke bron van inkomsten en streetfood heeft een essentieel aandeel in de lokale economie. Om streetfood te verkopen is weinig startkapitaal of opleiding nodig. De sector biedt dus een goede mogelijkheid voor (met name) laag opgeleide vrouwen om te voorzien in eigen levensonderhoud en dat van hun families.
Maar er zijn ook veel problemen binnen de sector. Er zijn zorgen over de kwaliteit, hygiëne en voedselveiligheid. Daarnaast zijn lokale overheden zich vaak bewust van het belang van streetfood, maar past de ongeorganiseerde verkoop niet in het beeld van de ‘ontwikkelde’ stad die zij voor ogen hebben. Het gevolg is dat de streetfoodsector weinig gereguleerd is, wat corruptie en conflict tussen verkopers en inspecteurs in de hand werkt. En er wordt geen rekening gehouden met streetfood in de stedelijke ontwikkelingsplannen.
Streetfood in Accra
Het is nauwelijks bekend hoe men hier in Ghana mee omgaat. In mijn onderzoek kijk ik naar de invloed van globalisering op de organisatie van het streetfoodnetwerk, welke personen en organisaties daarbij betrokken zijn en de producten en recepten die verkocht worden.
[[{“fid”:”32685″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]
Een van de bekendste Ghanese gerechten is Fufu:
van cassave en bakbanen wordt deeg gemaakt en dit wordt geserveerd met verschillende soorten soep. Traditioneel wordt dit gegeten met de rechterhand, waarbij het deeg als een soort lepel gebruikt wordt.
De ‘Ghana Traditional Caterers Association’ (GTCA), een vereniging van streetfood verkopers staat centraal in mijn onderzoek. Deze landelijke associatie bestaat ruim twintig jaar en heeft drie doelstellingen: 1) het waarborgen van gezonde en veilige voeding voor de Ghanese bevolking, 2) bijdragen aan het welzijn van haar leden door middel van coöperatie, 3) het beschermen en promoten van traditionele recepten, die sterk gekoppeld zijn aan de nationale identiteit. Deze laatste ambitie is in reactie op de angst dat globalisatieprocessen de lokale recepten en gebruiken rondom voeding ondermijnen. De GTCA organiseert trainingen over voedselhygiëne in samenwerking met internationale organisaties als de voedsel- en landbouworganisatie (FAO), de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en regionale partijen. Binnen de gevormde groepen in verschillende wijken van Accra wisselen de leden informatie uit en sparen ze gezamenlijk om hun financiële zekerheid te vergroten. Veel van de vrouwen die ik heb geïnterviewd voelen zich hierdoor gesteund en de activiteiten ervaren zij als plezierig in hun vaak harde bestaan.
Invloed van multinationals
Maar de invloed van de vereniging is beperkt. Lidmaatschap is niet verplicht voor de streetfoodverkopers en door een gebrek aan samenwerking met gelijksoortige organisaties en de lokale overheid is de GTCA niet krachtig genoeg om wezenlijk bij te dragen aan het welzijn van haar leden en om haar belangen te behartigen. Tegelijkertijd neemt de invloed van internationale voedingsmiddelenconcerns als Nestlé en Unilever toe. Zij maken gebruik van bestaande lokale netwerken om hun producten te promoten en spelen in op de groeiende vraag naar streetfood. Deze bedrijven zijn de grootste sponsoren van trainingen en door reclamemateriaal vergroten zij hun naamsbekendheid. De betrokken multinationals in het streetfoodnetwerk dragen dus bij aan ontwikkeling, maar vergeten hierbij niet hun eigen bedrijfsagenda te promoten.
[[{“fid”:”32686″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Weinig vertrouwen in lokale productie
De toevoer van producten gebeurt veelal via traditionele kanalen; openluchtmarkten en kleinschalige handel. Een paradox is dat traditionele recepten populair zijn, maar dat er weinig vertrouwen is in lokaal geproduceerde producten. Deze hebben een slecht imago. Dit is tegenovergesteld aan wat we zien in het westen, waar ‘lokaal geproduceerd’ met kwaliteit wordt geassocieerd. Verder bestaan moderne ‘fast foods’ en traditionele recepten naast elkaar of er vindt een integratie plaatst. Op die manier is het totale aanbod heel gevarieerd. Globalisering heeft dus duidelijk effect op de lokale Ghanese streetfoodsector. Internationale bedrijven integreren in het netwerk en introduceren nieuwe producten, al blijven de traditionele recepten en gebruiken vooralsnog onveranderd populair.
