Achtergrond

Geen naaister kan leven van haar loon

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Maandloon in Cambodja: € 90,– . Nodig om rond te komen: € 286,–
Hoe zou het zijn met Hong Chanthan? De Cambodjaanse kledingarbeidster bezocht vorig jaar Nederland. Ze was hier op uitnodiging van Schone Kleren Campagne, om samen met vakbondsman Vong Vuthy van de Cawdee Union, Nederland, België en Frankrijk aan te doen en te vertellen over de beroerde situatie van haar collega's in de kledingindustrie van Cambodja.

OneWorld Maand van de Kleding 

Op 24 april 2013 stortte in Bangladesh kledingfabriek Rana Plaza in, met ruim 1100 doden tot gevolg. Reden voor OneWorld om twee jaar na dato april tot Maand van de Kleding uit te roepen, en te kijken of er iets verbetert in de kledingindustrie en of ‘fatsoenlijke’ kleding een beetje wil doorbreken. En hoe staat het met het kleedgedrag van mode-iconen en andere bekende Nederlanders? OneWorld inspecteert ook de eigen kledingkast en tipt adresjes voor mooie, duurzame kleding.

We gingen ook even langs met haar bij Zara in de Amsterdamse Kalverstraat. Chang Sheng Garment Co., waarvoor ze werkte totdat de fabriek afbrandde, produceerde onder andere voor Zara. Nadenkend pakte Hong Chanthan (34) er een bloesje van € 19,95 op. “Daar heb ik er duizenden van in elkaar gezet. Die prijs! Wat een verschil met thuis.” ‘Thuis’ hebben ze geen idee van wat zo’n bloesje in het Westen kost; ze weten alleen dat het maakloon van een T-shirt hooguit 30 cent is. “We werken keihard voor zo weinig geld. Het management zegt altijd: we kunnen jullie nauwelijks betalen en salarisverhoging al helemaal niet.”

Chanthan in de Zara te Amsterdam

Moordende concurrentie
Behalve dat Chanthan en Vuthy het verhaal vertelden dat veel consumenten ondertussen wel kennen, over brandgevaarlijke fabrieken, veel te lange werkdagen en intimidatie in landen als Pakistan, India of Burma, vroegen de twee Cambodjanen ook aandacht voor de onderbetaling van de werknemers in de kledingfabrieken, voor het merendeel vrouw. Zij verdienen tussen de 60 en 90 euro per maand, een bedrag waarvan mensen in Cambodja niet kunnen rondkomen. De Asian Floor Wages-alliantie, een samenwerkingsverband van vakbonden en arbeidsrechtenorganisaties ontwikkelde in 2009 de Asian Floor Wages, een realistisch leefbaar loon in zes landen in Azië. Volgens hun berekening zouden bijvoorbeeld de Cambodjaanse arbeiders 286 euro per maand moeten verdienen om basisbehoeften als eten, huur, schoolgeld te kunnen betalen, en om nog iets te kunnen sparen. Maar het uitbetalen van een leefbaar loon lijkt nog ver weg; kledingmerken willen vanwege de vaak moordende concurrentie zo scherp mogelijk inkopen. En regeringen in die productielanden gedogen die situatie uit angst dat hun klanten naar andere, nog goedkopere landen vertrekken.

[[{“fid”:”36741″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Salaris en uitgaven van een werkster in Bangladesh”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Salaris en uitgaven van een werkster in Bangladesh”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Salaris en uitgaven van een werkster in Bangladesh”,”title”:”Salaris en uitgaven van een werkster in Bangladesh”,”style”:”height:926px; width:582px”,”class”:”file-default media-element”}}]]

Hongerlonen in Europa
En dat gebeurt ook: Ethiopië, met nog lagere lonen, is sterk in opkomst. De industrie in dat land hoopt in 2016 een omzet van 1 miljard dollar te halen. Daarnaast is de trend bij kledingmerken ‘nabijheid’: kledingmerken als Inditex (o.a. Zara), H&M, Max Mara en Hugo Boss halen hun productie weer naar Europa, deels ook omdat merken niet geassocieerd willen worden met recente grote rampen als de instorting van de Rana Plaza-fabriek in 2013 (1138 doden) in Bangladesh of het afbranden van het Pakistaanse Ali Enterprises in 2012 (300 doden). Europa en enkele EU-landen zijn (weer) een belangrijke productieregio voor kleding en schoenen. De 27 EU-landen en Zwitserland importeren 49,1 procent van alle kleding uit Europa zelf.

Die ‘relocatie’ van fabrieken vanuit Azië betekent niet dat het in Europa beter is gesteld met werkomstandigheden. Ook en vooral in post-socialistische landen als Bulgarije en Roemenië zijn de werkomstandigheden slecht en worden elementaire rechten van werknemers niet gerespecteerd. En in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, verdienen ook werknemers in landen als Bulgarije, Roemenië en Macedonië net als de meesten van hun Aziatische collega’s een hongerloon. En Bulgarije, Macedonië en Roemenië hebben sinds 2013 een lager wettelijk minimumloon dan China.

Hoopvolle initiatieven
Gebeurt er dan niets positiefs op dit vlak? Jawel, onderzoek door Schone Kleren Campagne uit 2014 meldt dat 21 van de 171 kledingmerken wel actie ondernemen. Marks and Spencer en Inditex zijn begonnen met het verhogen van lonen, en vier bedrijven – Bestseller, G-Star, New Look en Puma – hebben concrete plannen voor leefbare lonen.

[[{“fid”:”36742″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Salarissen van kleding werkers wereldwijd”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Salarissen van kleding werkers wereldwijd”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Leefbaar en minimumloon van kledingarbeiders”,”title”:”Salarissen van kleding werkers wereldwijd”,”style”:”height:735px; width:583px”,”class”:”file-default media-element”}}]]

Nog een initiatief op dit vlak is de Living Wage Portal, dat de Fair Wear Foundation op 7 april heeft gelanceerd. Het Portal brengt de hindernissen om tot een leefbaar loon te komen in kaart, maar vooral kledingmerken handvatten te bieden om het leefbaar loon in te (laten) voeren bij hun toeleveranciers. En dat lukt, vertelt Lotte Schuurman van Fair Wear Foundation. “In een Turkse fabriek ontstonden spanningen doordat werknemers die lid waren van een vakbond waren ontslagen. Het Belgische merk Mayerline drong als klant aan op een discussie tussen fabrikant, werknemers en vakbond. Ook de lonen werden besproken, wat uiteindelijk resulteerde in het invoeren van een leefbaar loon.” De Turkse fabriek is de eerste die een meerjarenafspraak op dit vlak heeft gemaakt. Om veranderingen als deze door te kunnen voeren is samenwerken tussen de verschillende partijen essentieel, stelt Schuurman. “En liefst ook langetermijnrelaties tussen merk en fabriek. Dan heb je als merk een betere onderhandelingspositie bij het erdoor krijgen van betere lonen.”

Hong Chanthan is allang weer terug in Cambodja. Als teamleider verdiende ze naar Cambodjaanse maatstaven behoorlijk: inclusief overwerk kreeg zij $ 287,– per maand, het leefbare loon voor Cambodja. Maar door de brand bij Chang Sheng Garment Co. raakte ze werkloos. Voor haar geldt een extra hindernis in het vinden van werk in de sector, vertelde ze destijds. “Geen enkele andere fabriek wil me aannemen. De meeste fabriekseigenaren houden een vrouw met vakbondscontacten liever buiten de deur.”

Leefbaar loonEen leefbaar loon is verankerd in de International Human Rights and Labour Rights Standards en in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Alle werknemers zouden dit loon, op basis van een werkweek van maximaal 48 uur, moeten ontvangen. Na belasting en, indien van toepassing, exclusief bonussen, toeslagen of overwerk, moet het loon basisbehoeften dekken van een gezin met twee volwassenen en twee kinderen. 10 procent van die kosten voor basisbehoeften zou moeten overblijven voor extra's of sparen.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons