Achtergrond

De Leeuw van Al-Assad in São Paulo

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Ik ontmoet Eduardo Elias (71) in het Arabisch restaurant van de bijna honderd jaar oude Club van Homs in São Paulo. Elias draagt een maatpak met bretellen en een speld met de officiële vlag van Syrië op de revers. Hij rookt traditionele Braziliaanse tabak in rieten blaadjes. Elias is een spilfiguur van de Syrisch-Libanese gemeenschap in São Paulo en speelt een sleutelrol in de relaties tussen het regime in Damascus en de Braziliaanse regering.

Vanaf de eerste zinnen van wat een acht uur durend gesprek gaat worden, maakt Elias duidelijk waar hij staat. “Er is in Syrië geen sprake van een revolutie”, zegt hij, “maar van een aanval door buitenlandse huurlingen”. Zijn waardering voor de partij van president Bashar al-Assad, de Syrische Baath-partij die nu al veertig jaar de macht heeft in Damascus, is door de burgeroorlog zeker niet verminderd.

De Braziliaanse overheid neemteen neutralere positie in als BRICS-lid. Het onderhoudt zowel contacten met de oppositie, burgeractivisten en heeft contact via de onderhandelingen met de speciale gezant van Al-Assad. Elias verzorgt het contact tussen haar en Michel Temerzijn, de Braziliaanse vicepresident en Elias' jeugdvriend.   

Elias’ grootvader kwam in 1908 naar São Paulo vanuit de Syrische stad Homs, de plaats waar de meeste Syrische christelijke immigranten in Brazilië vandaan komen. Inmiddels bezocht Elias Homs meerdere malen en heeft hij nauwe banden met het Baath-regime. Zo kent hij President Al-Assad en andere prominenten Syriërs persoonlijk. Als voorzitter van de Organisatie van Arabische Groepen (FEARAB) in São Paulo, lijkt hij bovendien elke Arabische afstammeling met een beetje faam op het Latijns-Amerikaanse continent te kennen.

Er leven miljoenen Syrische migranten in Brazilië. Hoe zie je dat terug in São Paulo?
Elias: “Er zijn 13 miljoen Arabische afstammelingen in Brazilië. Bijna 5 miljoen van hen zijn Syrische afstammelingen. Veel Syriërs zijn getrouwd met de leden van de Syrisch-Libanese Diaspora. Zelf ben ik van de tweede generatie Syriërs en ik heb een Libanese vrouw. Dit, Club van Homs, is het ontmoetingscentrum voor Syrische migranten in São Paulo, opgericht in 1920. Het is genoemd naar de Syrische stad waar de meeste Syriërs in São Paulo vandaan komen. De Club organiseert culturele en culinaire activiteiten, met typisch Syrisch eten en dans, en initieert reizen naar Syrië om de Syrische gemeenschap haar origine te laten ontdekken. Zelf reisde ik 27 keer naar Syrië. Van oudsher heersen verschillende meningen in de Club, maar iedereen is het er hier eens dat het nationalistische geloof in Syrië voor eenheid zorgt. Ook al hangt er een groot portret van Bashar Al-Assad aan de muur, de Club is niet ideologisch. Club van Homs is officieel een club die de cultuur van Syrië promoot.”

Elias in de Club van Homs in Brazilië. Foto: Willemjan Vandenplas

Zijn er nog andere Syrische invloeden te vinden in São Paulo?
“Het Syrische-Libanees ziekenhuis in São Paulo is het beste ziekenhuis van Zuid-Amerika. Het werd opgericht door Syrische vluchtelingen in 1921. Hier worden alle politieke prominenten van het continent naartoe gevlogen. En dan is er ook nog het weeshuis, dat ontstond om een groot aantal Syrisch-Libanese wezen op te vangen na de opstand van 1922 in São Paulo. De Syrische gemeenschap vroeg in eerste instantie hulp aan een Brits weeshuis maar kreeg als antwoord de vraag: ‘Wat is dat voor een gemeenschap die niet eens voor haar eigen weeskinderen kan zorgen?’ Daardoor begonnen twaalf Syrische families een weeshuis in São Paulo. Het bestaat trouwens nog steeds en het wordt nog steeds geleid door dezelfde twaalf families. Alle wezen kregen overigens een baan in de 25 Maart-straat, die tot op de dag van vandaag nog steeds de grootste Syrische straat is van de stad.”

In juni 2010 maakte de Syrische president Al-Assad een rondreis in Zuid-Amerika en deed hij ook São Paulo aan. Hoe was uw ontmoeting met hem?
“Toen ik Bashar ontmoette, hier in de Club van Homs, maakte hij een verfijnde, intelligente en goed opgevoede indruk. Ik herinner goed dat zijn vrouw Asmaa, die ook uit Homs komt, zei: ‘De Club van Homs is ons thuis’.

Bashars vrouw zei: ‘De Club van Homs is ons thuis'

Al-Assads doel was om de relaties tussen te Syrische gemeenschap in Zuid-Amerika en zijn land een nieuwe leven in te blazen. Heel de Syrische gemeenschap was uitgenodigd en hij nam de tijd om hen toe te spreken. Ik was de laatste die met Al-Assad persoonlijk sprak om drie uur ’s nachts. Ik vroeg hem of hij niet moe was na tien uur handjes schudden en praten, terwijl hij juist uit het vliegtuig kwam. Bashar antwoordde: ‘Ik ben blij om al deze nieuwe mensen te ontmoeten, wij kenden hier niemand, maar u stelde ons iedereen voor. Hartelijk dank daarvoor.’"

De Arabische Lente resulteerde in Syrië in protesten in maart 2011 die uitmondde in de inmiddels vier jaar durende burgeroorlog. Heeft de Arabische Lente weerklank gekregen in São Paulo?
“Het politieke en culturele bewustzijn is toegenomen bij de Syrische gemeenschap. Ook de interesse in de Arabische taal is toegenomen om meer en rechtstreeks nieuws over Syrië te kunnen volgen, zonder afhankelijk te zijn van Amerikaanse persagentschappen zoals Reuters. Van bij het begin van de Syrische crisis was de Syrische gemeenschap in São Paulo erg verdeeld. Zowat zeventig procent van de Syriërs staan achter Al-Assad volgens onze stemming, in de Club van Homs. Alle Syriërs in São Paulo mochten deelnemen, maar de oppositie bleef thuis.

Vanuit Brazilië zijn jihadisten naar Syrië vertrokken.

Ik ben overtuigd dat de revolutie een opzet is van onder andere Saoedi-Arabië dat af wil van die minderheden. De bekeringsijver van Saoedi-Arabië veroorzaakt ook in Brazilië grote problemen. Intussen zijn er ook vanuit Brazilië jihadisten naar Syrië vertrokken, een negentigtal, waarvan er naar verluidt al 37 dood zijn.”

Lang niet alle Syriërs in Brazilië staan achter de pro-Assad standpunten van Eduardo Elias. Lees volgende week het portet Sara S., een activiste in Sao Paulo.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons