Mannen spelen tawle in een theehuis in Slemani. Beeld: Naz Taha
Achtergrond, Interview

Brandt het vuur nog voor een onafhankelijk Koerdistan?

Jonge Irakese Koerden zijn pessimistisch over een onafhankelijk Koerdistan, terwijl hun oudere landgenoten juist positief en strijdlustig zijn.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
In Sulaymaniyah, het culturele hart van Iraaks Koerdistan 1, straalt de 21-puntige zon van de Koerdische vlag je overal tegemoet. Een ruime meerderheid van de Iraakse Koerden stemde een jaar geleden voor een onafhankelijk Koerdistan. Nu is de onvrede over Koerdische politici groot. De overheid komt beloften niet na, de werkloosheid is groot en de autonome regio kampt met een economische crisis vanwege de oorlog tegen IS, sancties vanuit Irak en de sterk dalende olieprijzen. Willen de Koerden nog steeds een eigen staat?

“Ik heb veel gereisd, ook door Europa, maar nergens lééft het zoals hier”, zegt de 22-jarige Hedy Saleh. Sulaymaniyah, in de volksmond Slemani genoemd, swingt inderdaad. Wie door de straten rijdt of slentert, ontdekt een fascinerende stad, waar het krioelt van de streetfood- en fruitkraampjes van bazari’s (marktkooplui), waar mannen elkaar met een zoen begroeten, waar meisjes met donkerbruine haren kriskras langs vrouwen met zware hoofddoeken lopen en waar het decor van de stad bestaat uit versleten bouwwerken afgewisseld met luxe panden, moderne flats en karkassen van onvoltooide gebouwen. Met op de achtergrond de altijd imposante bergen.

Sociale controle

Als kennissen me in een winkel achter de kassa zien staan, worden mijn ouders daarop aangekeken

“Koerden zijn graag buiten en knopen met iedereen een praatje aan”, weet Saleh. “Een verademing als je net als ik een poos in Duitsland hebt gestudeerd.” Saleh is optimistisch over de toekomst van Koerdistan. Zijn vader is lid van de grootste partij van Slemani: de Patriotische Unie van Koerdistan (PUK). Zelf werkt Saleh nu in de agrowereld. “Tijdens de strijd tegen IS ging het behoorlijk slecht, maar je merkt nu al dat de economie langzaam bijtrekt.”

De 25-jarige Sariesa Jamal is minder positief. Op een bergpad richting de top van het Azmar-gebergte lurkt ze met vrienden aan de populaire waterpijp. Jamal studeerde af in de Engelse taal en literatuur. “Er zijn weinig banen door de recessie”, vertelt Jamal. “Ik zou in een kledingwinkel kunnen werken, maar dat is gênant. Ik heb gestudeerd en mijn vader bekleedt een hoge positie binnen een bekend bedrijf. Als kennissen me in een winkel achter de kassa zien staan, worden mijn ouders daarop aangekeken. De sociale controle in Slemani is groot.”

Werkloos

Omdat ze werkloos zijn, brengen Sariesa Jamal en haar vrienden hun dagen door in cafés, of al waterpijprokend op de Azmarberg, waar ze een prachtig uitzicht over Slemani hebben. Volgens de jongeren is de economische recessie het resultaat van de lage olieprijs en de oorlog tegen IS. “De toekomst is voor veel jongeren in Koerdistan uitzichtloos. Meer dan 30 procent is werkloos.” Jamal denkt dat het beter zou gaan met de economie als de Koerdische partijen zich zouden verenigen. “Politici zijn verdeeld. Vooral de grootste partijen, de Patriottische Unie van Koerdistan en de Koerdische Democratische Partij,  moeten samen een vuist maken tegen de Iraakse regering. Alleen dan is er hoop op een vrij Koerdistan. Uiteindelijk geloof ik wel dat de meeste Koerden dat willen. Een volk moet over zijn eigen lot kunnen beslissen. Het zou financieel beter gaan zonder bemoeienis uit Bagdad.”
Beshwaan in zijn winkel. Beeld: Naz Taha
Niet iedereen deelt de mening van Jamal. “Een vrij Koerdistan is niet realistisch”, zegt de 26-jarige winkeleigenaar Beshwaan. “De Koerdische Regio is één grote grap. Al ons geld wordt besteed aan dure auto’s en huizen voor politici en hun familieleden. Baantjes worden verdeeld onder die families.” Chauvinistische Koerden zijn er volgens Beshwaan steeds minder. “Degenen die nu nog hopen op onafhankelijkheid, zijn veteranen of ze behoren tot de clan van een van de grote partijen. Veruit de meeste mensen zijn ontevreden. We hebben amper fatsoenlijke stroomvoorziening en het contrast tussen arm en rijk is gigantisch. Een eigen staat zou nu niet functioneren. Zelfs de Iraakse regering zorgt beter voor haar burgers.”

'Een vrij Koerdistan is een illusie'

“Onafhankelijkheid? Ik heb liever dat onze salarissen worden uitbetaald”, verzucht de 27-jarige BaanJaff, wandelend door een park nabij haar huis. Zoals de meeste Koerdische ambtenaren ontvangt Baan soms maandenlang haar salaris niet. “Begrijp me niet verkeerd. We hebben het na de val van Saddam jarenlang goed gehad. Slemani ziet er vergeleken met de tijd vóór de invasie fantastisch uit. Maar mensen zijn nog nooit zo pessimistisch geweest als nu. Kijk om je heen naar het contrast. De bovenklasse rijdt in mooie witte patserauto’s en winkelt in de luxe malls, maar de rest wordt steeds armer. Politici beloven veel, maar doen niets voor ons.”

Er zijn jongeren die denken: ‘onder Saddam was het niet slechter dan nu’

De 28-jarige, werkloze Rawaz Ahmed is het met Baan eens, vertelt hij in ijssalon Dario. “Studeren heeft hier nauwelijks zin als je niet uit een welgesteld gezin komt dat toevallig óók banden heeft met een van de politieke partijen.” Corruptie en nepotisme maken de regio volgens Rawaz kapot. “Een vrij Koerdistan is een illusie. De realiteit is dat we veel te grote problemen hebben om als staat te functioneren. Mensen hebben geen vertrouwen meer dat het ooit nog goedkomt. Er zijn jongeren die denken: ‘Onder Saddam was het niet slechter dan nu. Waarom zou ik onafhankelijkheid willen?’”

Naast Rawaz zit zijn vader Tariq, een voormalig Peshmerga-strijder. De peshmerga (letterlijk: zij die de dood trotseren) zijn de Koerdische strijdkrachten. “Corruptie heb je overal”, reageert Tariq, terwijl hij van zijn Arabische koffie nipt. “Als we willen wachten tot dat voorbij is, zijn we nooit vrij. Irak functioneert niet. We kunnen in een falend systeem blijven, of eindelijk onze zelfstandige staat opbouwen.”

Volgens Tariq gelooft zijn zoon net als veel andere jongeren niet in een verenigd en onafhankelijk Koerdistan omdat hij de onderdrukking van zijn bevolking niet bewust heeft meegemaakt. “De jonge generatie weet niet wat wij hebben doorstaan in de tijd van de Ba’athpartij. Saddam wilde ons breken omdat we voor ons eigen land vochten. Twintig jaar geleden hadden we ook niet verwacht dat de Koerdische Autonome Regio er ooit zou komen. Waarom zou volledige onafhankelijkheid dan niet kunnen?”

Ernstige recessie

“De strijd tegen IS heeft diepe sporen getrokken in onze samenleving”, stelt de 23-jarige Hama Latif aan zijn eettafel in het zuiden van Slemani. “We zitten sindsdien in een ernstige economische recessie.” Koerden houden zich volgens Hama kranig. “Maar het gaat gewoon niet goed.” Zijn vrouw, de 21-jarige Fenik, schenkt thee in en mengt zich in het gesprek. Mensen hebben volgens haar geen hoop op verbetering. “Het aantal Koerden dat tijdens de parlementsverkiezingen heeft gestemd was bedroevend laag. Het vertrouwen in de politiek is door de strijd tegen IS volledig weggeslagen. Sindsdien gaat het slecht met de economie. Niemand heeft vertrouwen dat het nog goedkomt.”

Koerdische identiteit

ShamsaBeeld: Naz Taha
Vlakbij het Royal Hospital, voor de ingang van een grote Koerdische bank, staan veteranen en andere gepensioneerden in de rij voor hun uitkering, die contant wordt uitbetaald. “Een hoop mensen klagen altijd maar”, meent de 77-jarige Shamsa. Ze is moe van alle pessimistische verhalen. “De nieuwe generatie probeert Koerdistan niet vooruit te helpen. Mijn man deed dat als KDP-Peshmerga wel. Hij gaf zelfs zijn leven. Als je alleen moppert, kom je nergens.”

Omar is het met haar eens. Hij was 22 jaar lang actief als KDP-Peshmerga in de Koerdische guerrillastrijd. Jaren van oorlog in Irak hebben hun sporen nagelaten in zijn verschijning. “Mijn hele leven staat in het teken van mijn Koerdische identiteit”, vertelt hij. Alleen Iraaks Koerdistan kan hem echt wat schelen. “Het liefst hebben we in de nabije toekomst zo min mogelijk met de Arabieren in de rest van het land te maken.”

Veteranen bij de bank voor hun uitkering. Beeld: Naz Taha

Cynische jongeren

Farhad en Ahmed.Beeld: Naz Taha
Veteraan Farhad kan het de jongere generatie niet kwalijk nemen dat zij cynischer zijn over de toekomst van Koerdistan. “Het probleem zit ’m vooral bij de grote partijen van Koerdistan. Zij hebben jarenlang gevochten en bieden ons veiligheid waar Koerden in andere landen alleen van kunnen dromen. Maar dat betekent niet dat het goede politici zijn. Ze zitten zonder verstand van economie en politiek op hun posten en incasseren hun loon. Voor de jongere generatie is het moeilijk daar doorheen te breken.”

Zijn zoon Ahmed beaamt dat. “Ik had bij de omverwerping van het regime van Saddam hoop op echte verandering, maar nu is daar weinig van over. We zijn gedoemd aan de voetzool van de elite te blijven plakken.”

  1. Suleymaniyah is het culturele hart van de autonome regio Noord-Irak (Koerdistan), waarvan Erbil de hoofdstad is. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons