Typhoon: “Af en toe een harde tik is ook liefde”

Voor rapper Typhoon (30), alias Glenn de Randamie, staat liefde centraal. Alleen de naam van zijn tweede, dit jaar verschenen, album Lobi Da Basi (Liefde is de Baas) zegt het al. De Zwolse rapper heeft een bomvolle festivalzomer achter de rug, met optredens op onder andere Lowlands, Oerol, Into the Great Wide Open en North Sea Jazz. Overal scandeerde zijn teksten over het keer op keer immens enthousiaste publiek.

Op Lowlands maakte hij bekend met zijn ‘Titanenband’ de nieuwe huisband van De Wereld Draait Door te zijn. Typhoon’s ster rijst snel, zeven jaar na zijn debuutalbum Tussen Licht en Lucht. Een openhartig gesprek over toen en nu, zijn mondiaal burgerschap, Afrikaanse roots en privacy. En de liefde.

“Het lijkt bijna alsof er weer een momentum is voor positiviteit. We hebben het heel lang niet over liefde kunnen hebben. Je werd afgedankt als hippie, of zo. Voor mij is het al een decennium best wel grauw in Nederland.” Typhoon klinkt oprecht aangedaan. Hij maakt zich druk om grote problemen, in Nederland en de wereld. Die kaart hij zowel in gesprekken als in zijn muziek aan. “Ik zit nu even in een fase dat het gewoon echt pijn doet, dat ik echt verdrietig ben om wat er gebeurt. Vooral omdat het keer op keer terugkomt. Nu is het weer het Israël-Gaza-verhaal.”

Juist daarom denkt hij dat mensen nu behoefte hebben aan positiviteit. “Vanuit een soort van liefde. Op Lowlands was het bijvoorbeeld echt rot weer. Tijdens Hemel Valt brak de zon door. Dat is nu al een paar keer gebeurd. Dat is voor mij wel echt een teken van: wauw, we moeten dit met elkaar zo doen. Elkaar inspireren.”

Ook Nederland inspireerde Typhoon voor nummers. Afgelopen november stond hij in de Ridderzaal voor de viering van het 200-jarig Koninkrijk. Hier verkondigde hij een, in zijn woorden, ‘boodschap’, tussen aanhalingstekens. “Ik vind boodschap zo beladen. Ik wil geen boodschappenjongen zijn. Ik constateer dingen en vertel erover. Dus ik ben eerder een verteller dan een boodschapper.” Tegelijkertijd heeft hij activistische trekjes. “Mensen zijn soms verontwaardigd dat ik anti-zwarte piet ben. Als ik onrecht constateer of iets zie dat ik als Nederlander wil veranderen, dan trek ik m’n bek open.”

Vroeger, rond de tijd van zijn eerste album Tussen Licht en Lucht, deed hij dit wel. “Over elk onderwerp schreef ik een nummer. Maar dat kaderde mij erg in. Op een gegeven moment was ik het zat dat mensen mij als de geëngageerde rapper zagen.” Hij geeft toe dit zelf in de hand te hebben, maar de verwachting maakte hem moe. “Ik ben ook veel meer dan dat: ik ben ook een irritant jong die gewoon wil spelen op het podium. Ik ben ook een mannetje en ik ben ook plat.” De balans daartussen vindt hij belangrijk.

Balans was voor Typhoon de afgelopen jaren moeilijk te vinden. Zijn relatie ging uit en op fysiek vlak was hij op. “Ik las laatst ergens ‘Typhoon herpakt zich na burn-out’. Ik heb nooit gezegd dat ik een burn-out had. Maar al mijn symptomen kwamen wel erg in de buurt. Ik wist niet dat ik zo oververmoeid was en werkte mezelf tegen.”

Toch spoort hij, zoals in het nummer Bumaye, mensen aan het beste uit zichzelf te halen. “Door erg in mezelf te wroeten, ben ik erachter gekomen wat de grootste ballast voor mij als mens is: schuld.” Hij refereert naar zijn eigen achtergrond in de Bible Belt. “Religie werpt schuld op mensen. En op mijzelf ook. Onze hele cultuur, normen en waarden zijn op die calvinistische denkbeelden gebaseerd. Dat ik me schaam voor mijn lichaam en me moet excuseren voor mezelf.”

Dit heeft Typhoon een lange tijd klein gehouden. “En als dat bij mij zo is zal dat vast voor een heleboel andere mensen gelden. Ik laat nu mezelf gewoon zien. Ik houd bepaalde dingen voor mezelf natuurlijk, maar ik probeer me wel kwetsbaarder op te stellen. Ook mijn lelijke kanten horen erbij. In plaats van heel veel te praten, laat ik zien: ik ben mezelf en sta op het podium op m’n blote voeten.”

Van oorsprong is Typhoon Surinamer. Om dichter bij zichzelf te komen ging hij de afgelopen jaren een paar keer op reis. Naar Afrika, Amerika en Suriname. “Een van de mooiste dingen gebeurde in Kenia, in 2006. We zaten in de bus en moesten wachten. Allemaal kooplieden kwamen naar ons toe. Ik liep de bus uit. Op een paaltje ging ik zitten kijken hoe de blanke mensen van alles werd verkocht. Niemand viel me lastig. Dat was voor het eerst dat ik merkte: ah, I am African! Heerlijk.”

Afrika is een basis voor hem. “Maar niet een thuis, dat kan ik niet zeggen.” Zijn reis was tegelijkertijd een zelfontdekkingsreis en een muzikale inspiratietocht. In Amerika bezocht hij onder andere New Orleans. “Daar ben ik bij de roots van de blues langsgegaan. Maar toen ik in de Balkan was hoorde ik ook sporen uit Surinaamse volksmuziek. Ineens kon ik parallellen trekken.”

In New Orleans sprak Typhoon met een man over de jeugd in dat gebied. “Hij zei: ‘we raise our kids with a loving firm hand’. Daar ben ik het mee eens. Kijk, ik ga ervan uit dat liefde de baas is, maar we hoeven niet voortdurend over elkaars bolletje te aaien. Af en toe een harde tik is ook liefde.” Op grotere schaal trekt hij dit door naar Nederland. “Ik ben een beetje klaar met dat polderen. Dat idee dat we het altijd overal met elkaar eens over moeten zijn. Misschien werkt Nederland niet meer zo.”

Vanaf 2009 leefde Typhoon anderhalf jaar lang zonder paspoort. Uit protest. “Ik was het gewoon zat en dacht: ik zou toch op mijn voorwaarden moeten kunnen leven?” Er werd gedreigd hem het land uit te zetten als hij niet een nieuw paspoort aan zou vragen. “Nederland is een erg georganiseerde plek, maar we draven door in de veiligheid. Dat betekent dat wij in onze persoonlijke sfeer steeds meer in moeten leveren voor het hogere goed. Daar profiteren wij niet per se van.”

Wij, de mensen, zijn een schakel in het grotere geheel. “De wereld verandert en bij geleidelijke verandering is vaak een elite gebaat. Hier komt een gevoel van onmacht bij kijken. Die voel ik ook. Maar wat nou als er vijf, honderd, duizend mensen op de been komen in Nederland om te demonstreren? Je kan er iets aan doen. Mits je een demonstratie permis hebt.”

Of hij het nou wil of niet, Typhoon houdt de luisteraar met zijn teksten een spiegel voor. En ook bij zichzelf. “Door zoveel reizen te maken, te onderzoeken in mijn eigen cultuur en op spiritueel vlak, heb ik veel kennis op gedaan. En daaruit kwam acceptatie voort. Ik kon niet tegen mezelf zeggen dat ik liefde ben. Nu kan ik mezelf in perspectief plaatsen en sta ik mezelf toe een rotdag te hebben.”

Door zijn reizen is hij erachter gekomen dat we, hoe cliché ook, allemaal op elkaar lijken. “Er is een soort menselijkheid of volkscultuur die over de hele wereld woedt. Ik heb opgetreden in Moskou en in Oost-Rusland. In het Nederlands. Er kwam een man naar me toe met tranen in de ogen. Hij zei: ‘ik versta niet wat je zegt, maar ik begrijp het wel’. Hij hoort het wel. Het komt wel aan. Dat is zo powerful.”

Suriname, Afrika, Nederland. Waar Typhoon nou echt vandaan komt? “Die vraag zal altijd op de achtergrond blijven spoken. Maar door wat ik nu al ervaren heb, weet ik dat het wel goed zit. In februari ga ik weer naar Suriname. Dan ben ik een soort van thuis.” Iedere keer als hij daar is gaat hij meer van zichzelf begrijpen. “Ik heb mezelf opnieuw kunnen definiëren. Ook als hiphopartiest. Ik en ook mijn stijl zijn nu veel breder, rijker en completer. Ik kan eigenlijk alles maken nu. Alles doen.”