Afgelopen woensdag vond het zoveelste waterprotest plaats in Dublin. De water- en huishoudensbelastingen die de trojka (het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Bank en de Europese Commissie) in 2012 oplegde als onderdeel van een reeks bezuinigingsmaatregelen, gaven de Ierse bevolking al een reden om de straat op te gaan.
Watermeters staan symbool voor het afschuiven van begrotingstekorten op de Ierse bevolking
In 2013 werd Irish Water door de Ierse overheid in het leven geroepen. Dit waterbedrijf moet een miljard opleveren om de Ierse schuld te beperken door de bevolking via watermeters voor de watervoorziening te laten betalen. Niks mis mee, denkt de gemiddelde Europeaan die gewend is voor zijn of haar watergebruik te betalen. Of toch wel, want watermeters blijken symbool te staan voor hoe de trojka en een nationale overheid begrotingstekorten op de bevolking afschuiven.
Ieren gaan massaal de straat op om te protesteren tegen de installatie van watermeters.
Waarom Ieren zich boos maken
Begin maart moesten 23 Ieren de cel in, omdat ze zich verzetten tegen de meters. Hoewel iedere Ier al een watermeter in huis had moeten hebben, was eind 2014 pas een derde van de Ierse huishoudens van zo'n meter voorzien.
De weerstand tegen waterrekeningen gaat decennia terug. Het argument tegen is dat water een publiek goed is dat voor iedereen, met of zonder inkomen, toegankelijk moet zijn. Dit is in overeenstemming met het standpunt van de Verenigde Naties, die in 2010 verklaarden dat toegang tot schoon drinkwater een mensenrecht is.
De Ierse watervoorziening was tot voor kort een overheidsaangelegenheid die via Ierse belastingen werd bekostigd. Kraanwater leek zo gratis voor de Ieren, want er viel geen maandelijkse waterrekening op de deurmat. De schuldencrisis gooide roet in het eten, doordat de trojka in 2012 in ruil voor een reddingsplan van €85 miljard (met andere woorden: een lening waardoor de Ieren zich nog verder in de schulden werken) geforceerd werd strenge bezuinigingen door te voeren.
Privatisering ligt op de loer
Bezuinigen betekenen onder meer nieuwe belastingen, prijs- en belastingverhogingen, toenemende werkeloosheid en de dreiging dat de privatisering van de watervoorziening via watermeters dichterbij komt. De talrijke protesten, die al twee jaar door het land woeden, houden aan, omdat watermeters de deur open zetten voor het privatiseren van de watervoorziening. Door eenzelfde crisisbeleid poogden de trojka en de Zuid-Europese overheden ook in Portugal en Griekenland het water aan de private sector te verkopen. Dankzij de plaatselijke volkopstanden gelukkig tot nog toe zonder resultaat.
Privatisering leidt tot prijsverhogingen van kraanwater en investeringen in leidingen blijven uit
Onderzoek van het Transnational Institute toont aan dat privatisering tot prijsverhogingen van kraanwater leidt en investeringen in de leidinginfrastructuur belemmert, waardoor de toegang tot water op het spel komt te staan. Het eerste Europese burgerinitiatief Right2Water haalde vorig jaar 1,8 miljoen handtekeningen op, met als doel dat de toegang tot water als mensenrecht in Europese wetgeving wordt verankerd. Vanuit Ierland werden er bijna 60.000 handtekeningen verzameld. De Ierse protestleuzen onderstrepen de eis dat het recht op water als mensenrecht moet worden behandeld.
Water blijft weglekken
Hoewel het Ierse reddingsplan al in 2013 afliep en de Ierse economie officieel tot de snelst groeiende economie is uitgeroepen, gaan de bezuinigingen gestaag door. Zo ook de pogingen van Irish Water om watermeters te installeren. De kosten die in rekening wordt gebracht wanneer huishoudens weigeren, komen neer op 424 euro. Iedereen die voor de bijl gaat, zal volgens de Ierse krant Independent jaarlijks gemiddeld 594 euro moeten betalen. Dat is €4,88 per 1000 liter water, terwijl dezelfde hoeveelheid in Nederland slechts een euro kost.
Een lekkende leiding door gebrekkig onderhoud.
Voorstanders van de watermeters betogen dat Ierland veel meer water gebruikt dan de Europese buurlanden en dat door de meter het waterverbruik zal verminderen. Tegelijkertijd gaat van al het opgepompte water maar liefst 41 procent verloren door een verouderde infrastructuur. Het geld dat de watermeters zal opleveren, is echter bedoeld om het begrotingstekort te dichten en zal hoogstwaarschijnlijk niet tot de nodige investeringen in het waternetwerk leiden.
Wie laat je betalen?
De Nederlandse media hebben tot nog toe weinig aandacht besteed aan de Ierse situatie. Ons water hier is goedkoop en goed geregeld. Zo goed zelfs dat de lage waterprijs als kiloknaller wordt weggezet. Maar je kunt je afvragen of het prijskaartje dat aan de Ierse watermeter hangt de juiste manier is om op de lange termijn alle Ieren van goed en betaalbaar waar te (blijven) voorzien. En of het eerlijk is om als trojka en overheid de burger te laten opdraaien voor de schuldencrisis, waardoor de toegankelijkheid van water in het geding kan komen.
