Achtergrond

Waarom boeit Burundi ons niet?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Aan de oevers van het meer Tanganyika ligt Bujumbura, de slaperige hoofdstad van het straatarme Burundi.  Net als de buren DR Congo en Rwanda, kent Burundi een lange geschiedenis van etnische spanningen en geweld. Tien jaar na het einde van de burgeroorlog lijkt Burundi opnieuw af te stevenen op een gewapend conflict. De vrees bestaat dat een conflict in Burundi de wankele stabiliteit in de regio in gevaar brengt.

[[nid:41690]] 

 

Na bijna drie maanden van onrust, zijn dit de cijfers: Bijna 200.000 mensen zijn Burundi ontvlucht, een kleine twee procent van de bevolking. Ruim 100 mensen zijn gedood in confrontaties tussen de politie en de demonstranten. Een prominent oppositielid werd vermoord in de straten van Bujumbura en in het binnenland verdwijnen verschillende lokale politici en activisten.

Als er op 13 mei een couppoging wordt gepleegd, kijkt de hele wereld toe. Ook de hevig bestreden presidentsverkiezingen worden verslagen door internationale media. Daarna wordt het stil. De media verleggen hun aandacht naar brandhaarden elders in de wereld. Maar het verhaal in Burundi gaat verder.

Waarom komt dit conflict zo weinig in het nieuws?
Burundi is een klein land in Oost-Afrika, dat vooral rondkomt van de landbouw. Het exporteert een klein beetje koffie, maar kan van de eigen inkomsten niet rondkomen. Burundi heeft in tegenstelling tot het grote buurland de Democratische Republiek Congo geen grondstoffen (alleen een beetje tin). Een conflict in Burundi heeft dus geen economische gevolgen voor de rest van de wereld.

Waarom verdient Burundi onze aandacht?
Wat er in Burundi gebeurt heeft zijn weerslag op de rest van de regio. De presidenten van DR Congo en Rwanda zitten beiden in hun laatste mandaat en houden zorgvuldig in de gaten wat er in Burundi gebeurt om vervolgens een eigen plan te trekken. In Rwanda is al besloten om een referendum te houden over de vraag of de grondwet moet worden aangepast om een derde mandaat voor Kagame mogelijk te maken. Kabila in DR Congo probeerde in 2014 om de grondwet aan te passen, maar slaagde daar niet in. Hij zegt nu geen gooi te doen naar een derde termijn, maar de oppositie verwacht dat Kabila, aan de macht sinds 2001, toch een poging zal ondernemen.

De straatprotesten in Burundi hebben plaatsgemaakt voor granaataanvallen en wat lijkt op het begin van een rebellie. Rwanda suggereert dat er rebellen van de FDLR, die verantwoordelijk zijn voor de genocide van 1994, in Burundi zijn. President Kagame heeft bovendien laten weten dat Rwanda zijn verantwoordelijkheid zal nemen als het gaat om het beschermen van onschuldige burgers die het slachtoffer worden van de onrust in het buurland. Burundi op zijn buurt beschuldigt Rwanda ervan dat het onderdak biedt aan ‘terroristen’ en een aanval op Burundi ondersteunt. Een dialoog geïnitieerd door regeringsleiders in Oost Afrika mislukt omdat de Burundese overheid niet komt opdagen. Burundi isoleert zich van internationale en regionale bondgenoten.

Wat boeit het Nederland?
Nederland moet zich de situatie in Burundi extra aantrekken omdat het een van de 15 partnerlanden is waarmee het een intensieve hulprelatie onderhoudt. Nederland heeft bovendien de laatste jaren veel geïnvesteerd in het trainen van de nationale politie en het leger. Terwijl het leger zich tijdens onrust overwegend goed gedroeg, heeft de politie excessief veel geweld gebruikt om de demonstraties de kop in te drukken.

De demonstraties tegen president Nkurunziza vonden vooral plaats in Bujumbura. Wat vindt men op het platteland van de crisis?
Naast het feit dat duizenden mensen van het platteland naar buurlanden vluchten, blijft het rustig in het binnenland. Nkurunziza en zijn spindokter Willy Nyamitwe houden dan ook vol dat er in 99.9 procent van het land vrede en veiligheid heerst.

Nkurunziza, die gelooft dat God hem heeft voorbestemd als president, was altijd al populairder in het binnenland dan in de hoofdstad Bujumbura. Op zaterdagochtend, als Burundezen geacht worden zich in te zetten voor de gemeenschap door scholen te bouwen, straten te vegen of bomen te planten, staat hij regelmatig zelf met zijn voeten in de modder in zijn welbekende trainingspak.

Toch gaan er na weken van protesten ook in enkele provinciesteden mensen voorzichtig de straat op. De rust blijkt vooral aan de oppervlakte te bestaan. Amnesty International rapporteert over verdwijningen op het platteland en er gaan veel geruchten over dodenlijsten. Op het platteland is meer sociale controle en veel mensen zijn bang om zich uit te spreken tegen de president. Vluchtelingen in Rwanda en Tanzania zeggen dat ze bedreigd en geïntimideerd werden door de Imbonerakure.

Wie zijn de Imbonerakure?
De Imbonerakure is de jongerenafdeling van de CNDD-FDD. Letterlijk betekent het ’zij die ver zien’, toepasselijk omdat ze erom bekend staan iedereen in de gaten te houden. In april 2014 lekte een rapport van de VN uit waaruit blijkt dat de Imbonerakure wordt bewapend en militaire training ontvangt in de DR Congo en dus feitelijk een gewapende militie is. Tijdens de demonstraties worden leden van de Imbonerakure gespot in militaire- en politie-uniformen. De woordvoerder van de politie geeft na bijna twee maanden van onrust toe dat de ‘agenten’ die met scherp schieten op demonstranten, niet allemaal onder controle staan van de politieleiding.

Nkurunziza heeft de controversiële presidentsverkiezingen van 21 juli gewonnen. Wat betekent dit voor de toekomst van Burundi?
De verkiezingen zijn door internationale waarnemers als ‘ongeloofwaardig’ bestempeld. België en Nederland hebben al voor de verkiezingen aangegeven de bilaterale hulp aan Burundi stop te zetten zolang Nkurunziza aan de macht blijft. Veel andere donoren bezinnen zich nu op acties en dat kan grote gevolgen hebben voor een land dat voor bijna de helft van hun budget afhankelijk is van buitenlandse hulp. De toch al zwakke economie is door de crisis verder ingestort.

Het huidige mandaat van Pierre Nkurunziza eindigt op 26 augustus en veel oppositieleden en activisten hebben aangegeven hem na die datum niet langer als president te erkennen. Veel van hen zijn op dit moment bijeengekomen in Addis Abeba om te praten over een nationale overgangsregering in ballingschap.

Jonge vluchtelingen in Rwanda zeggen dat ze zijn benaderd om mee te vechten in een rebellenbeweging. Generaal Niyombare, die op 13 mei een couppoging ondernam en sindsdien spoorloos is, is volgens getuigen nog in leven en vastberaden een nieuwe poging te ondernemen om Nkurunziza van zijn troon te stoten “en Burundi te bevrijden”.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons