Het lot van de verdwenen studenten in Mexico is volop in het nieuws. Mogelijk zijn ze verbrand en in een rivier gedumpt. Michiel Baud, directeur van het Centrum voor Studie en Documentatie van Latijns-Amerika (CEDLA) en hoogleraar Latijns-Amerika studies aan de Universiteit van Amsterdam gaat in op twee onthutsende feiten die in de media onderbelicht blijven.
De verdwijning van meer dan 40 studenten in de stad Iguala, houdt Mexico nu al meer dan een maand in zijn greep. Recentelijk is er meer over hun lot bekend geworden. Bijna niemand gelooft meer dat ze in leven zijn, en het heeft er alle schijn van dat ze op brute wijze om het leven zijn gebracht. De gebeurtenissen in Iguala zijn gruwelijk, maar wat in de berichtgeving over de zoektocht naar de studenten een beetje dreigt onder te sneeuwen, is het feit dat in deze zoektocht, inmiddels tien (!) massagraven in de omgeving van Iguala zijn ontdekt met tientallen ongeïdentificieerde lichamen. De autoriteiten hebben vastgesteld dat het niet om de studenten gaat en daarmee was voor hen en de media de kous af. Deze vondsten laten echter twee onthutsende feiten zien.
Moorden in het hart van Mexico
In de eerste plaats zijn de graven gevonden in een provincie die op zo’n honderd kilometer van Mexico stad ligt; in het centrum van het land. Blijkbaar kunnen in het hart van de Mexicaanse staat ongestraft honderden mensen vermoord worden zonder dat diezelfde staat er iets tegen doet. Sterker nog, in het geval van Iguala, zijn het de vertegenwoordigers van de staat zelf, de burgemeester en de politie, die waarschijnlijk een groot deel van die moorden op hun geweten hebben.
Criminele bendes als een fact of life
Het tweede onthutsende feit is dat deze gegevens blijkbaar heel snel naar boven kunnen komen als de autoriteiten maar even moeite doen. Het laat zien dat deze vuile oorlog niet alleen onder ieders ogen plaats vindt, maar ook dat de overheid nauwelijks prioriteit geeft aan het oplossen van de misdaden en het vervolgen van de misdadigers. Het lijkt erop dat de Mexicaanse samenleving op een bepaalde manier heeft geaccepteerd dat criminele bendes ongestraft hun gang kunnen gaan. Het is een fact of life geworden dat als het ware geïntegreerd en geaccepteerd is in het collectieve bewustzijn van de Mexicaanse bevolking.
Protest tegen het verrotte systeem
Als er nog iets positiefs uit de gebeurtenissen in Iguala te halen is, dan moet het zijn dat het een abrupt einde aan deze acceptatie heeft gemaakt. Overal in Mexico zijn duizenden Mexicanen de straat op gegaan om hun woede te uiten over het geweld, de corruptie en de straffeloosheid in hun land. Dat is geen gratuit gebaar. In Mexico is het nog steeds gevaarlijk je openlijk uit te spreken tegen drugsbendes en corrupte politieafdelingen. In de afgelopen jaren hebben vele moedige politici en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties hun uitgesproken kritiek met marteling en de dood moeten bekopen. Nog heel recent werd María del Rosario Fuentes Rubio, die een Facebook pagina had geopend waarin het geweld van de drugsbendes werd aangeklaagd, op brute wijze vermoord.
Mexicaanse burgers, uit alle lagen van de bevolking en uit alle klassen, eisen nu gerechtigheid. Tegelijk maken zij duidelijk dat zij een overheid willen die corruptie en misdaad bestrijdt, in plaats van het te tolereren of er zelfs onderdeel van uit te maken. Deze protesten zullen de situatie in Mexico niet in één keer veranderen, maar zij wijzen erop dat de samenleving genoeg heeft van het verrotte systeem. Zij verwacht van haar politici dat zij fundamentele veranderingen tot stand brengen. Dit zal een langdurig en moeizaam proces zijn maar als het momentum van de Iguala protesten bewaard kan blijven, is niets onmogelijk.
