Achtergrond

Het verduurzamen van havenprojecten

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Grotere schepen vragen om grotere en diepere havens. Aanpassingen van havens gebeurt lang niet altijd duurzaam. Dorien Korbee deed promotieonderzoek naar de verduurzaming van havens en stelt dat bedrijven in veel gevallen duurzame projecten mogelijk maken. Toch moet er nog veel gebeuren voordat havenprojecten als geheel echt duurzaam zijn. 

Schepen van vier voetbalvelden lang
Wereldwijd worden schepen steeds groter. Het grootste containerschip ter wereld is 400 meter lang, wat vergelijkbaar is met vier voetbalvelden, en het is 58 meter breed. Ook cruiseschepen worden nog steeds groter. Het grootste cruiseschip ter werld, de Oceans of the Sea kan maarliefst 7.300 passagiers huisvesten en heeft een lengte van 360 meter. Om deze schepen te kunnen laten varen zijn aanpassingen nodig in de maritieme infrastructuur, zo moet het Panamakanaal worden uitgediept en het Suezkanaal worden verbreed. Deze steeds groter wordende schepen, in combinatie met een toenemende groei van maritiem transport zorgt er ook voor dat nieuwe havens nodig zijn en dat bestaande havens moeten worden uitgebreid. 

Er worden maar mondjesmaat projecten geïnitieerd en uitgevoerd op basis van natuurvriendelijke ontwerpmethoden 

Het maken van nieuwe havens of het vergroten van bestaande havens heeft een impact op de natuurlijke omgeving. Zo gaat het uitdiepen van (toegangs)vaarwegen gepaard met het afsterven van zeebodemorganismen (zoals zeegras, koraal en bodemdieren) en zorgen betonnen kademuren voor afname van natuurlijke leefgebieden. Recentelijk wordt er veel gesproken over mogelijkheden om deze ingrepen beter te laten aansluiten bij de natuurlijke dynamiek van kustgebieden. Een voorbeeld van zo’n nieuwe aanpak is Building with Nature.

Mondialisering en havenprojecten
Om te begrijpen hoe de planning, het ontwerp en de aanleg van havens op een natuurvriendelijke manier kan gebeuren, is het van belang om te begrijpen hoe deze projecten tot stand komen. Zoals welke partijen erbij zijn betrokken, welke regels van toepassing zijn, op welke manier het project wordt gefinancierd en op welke manier er over natuur wordt nagedacht. Al deze elementen tezamen zorgen voor de ‘governance’ van een havenproject. 

Mondialisering en privatisering beïnvloeden zowel de ‘governance’ van havenprojecten als de gehele maritieme sector. Zo is er een toename van private havenautoriteiten en zijn havengebieden(terminals) steeds vaker eigendom van grote, internationaal opererende bedrijven. Een groot deel van de havenprojecten wordt dus niet meer door de overheid geïnitieerd en bekostigd, maar door internationale bedrijven of financiële instellingen. Deze veranderingen hebben ook effect op de mogelijkheden voor natuurvriendelijke aanpassingen in de projecten. 

Australië en Jamaica
Een rol die private partijen kunnen spelen is duidelijk te zien in het uitdiepen van het toegangskanaal bij de haven van Melbourne, Australië. Private partijen hebben het mogelijk gemaakt dat innovatieve ontwerp- en constructiemethoden toegepast kunnen worden, dat deze aansluiten bij geldende milieuwetgeving en dat de lokale bevolking deze accepteert. 

Private partijen hebben het mogelijk gemaakt dat innovatieve ontwerp- en constructiemethoden toegepast kunnen worden

Een rol die mondialisering speelt is goed te zien in de aanleg van de cruisehaven in Falmouth, Jamaica. Internationale bedrijven die betrokken waren bij het project, zoals financiers, consultants en aannemers, hebben gezorgd voor een aanpassing van het oorspronkelijke ontwerp. Dit nieuwe ontwerp zorgt ervoor dat zij meer zeggenschap hebben op het project, maar zorgt ook voor een strengere uitvoering van milieuwetgeving. Zo is er een programma opgenomen dat de grootscheepse verplaatsing van koraal mogelijk maakt zodat het koraal niet wordt vernietigd bij de aanleg van de haven.  

Voorwaarde voor succes
Het blijkt dat de samenwerking van nationale en internationale partijen met name vruchtbaar is als er een gedeelde doelstelling is die lokale en mondiale netwerken verbindt. Voorwaarden voor succes zijn een eerlijke verdeling en beschikbaarheid van hulpbronnen en een verankering van milieu in recente wetgeving. Daarbij spelen partijen die de nationale en internationele partijen verbinden een cruciale rol. 

Maasvlakte Rotterdam

Op het moment worden er nog maar mondjesmaat projecten geïnitieerd en uitgevoerd op basis van natuurvriendelijke ontwerpmethoden. Om dit te vergroten is er een verandering nodig waarin plaats is voor nieuwe rollen voor de overheid, milieubelangenorganisaties en private partijen. Een voorbeeld waar dit wel gebeurt is bij de uitbreiding van de Rotterdamse haven (Tweede Maasvlakte). Mede door de samenwerking met (lokale) milieubelangenorganisaties en door veelvuldige samenwerking met private partijen (o.a. met betrekking tot het ontwerp) zijn er innovatieve natuurvriendelijke elementen aan het project toegevoegd. 

Dit onderzoek laat zien dat de toegenomen input van (internationale) bedrijven, regels, hulpbronnen en discoursen een positieve uitwerking hebben op de verspreiding en acceptatie van innovatieve, natuurvriendelijke ontwerpmethoden. Een belangrijkste les is dat het natuurvriendelijk aanleggen van havens meer omvat dan technische innovaties; het vraagt daarnaast uitdrukkelijk om een weloverwogen aanpak van de governance van havenprojecten.

Het hier beschreven onderzoek is uitgevoerd binnen het Ecoshape Bouwen met de Natuur-innovatieprogramma. Naast wetenschappelijke conclusies, heeft dit onderzoek daarom ook geleid tot meer praktische aanbevelingen. 

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons