Achtergrond

Waarom we gaan praten over hoe wij over vluchtelingen praten

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Het OneWorld mediacafe ‘Beeldvorming in het vluchtelingendebat’ vindt aanstaande maandag plaats in Pakhuis de Zwijger, maar de discussie is al losgebarsten op Facebook. 'Waarom is de media-elite in Nederland zo arrogant?' 'Waarom wordt er gepraat over vluchtelingen en niet met vluchtelingen?' OneWorld-hoofdredacteur Lonneke van Genugten legt uit.

Laat ik beginnen met een voorbeeld dichtbij huis. Dagbladen Tubantia en het AD brachten deze week exact hetzelfde artikel van verslaggever Hanneke van Houwelingen over de familie Goedhart uit Woerden die de Syrische vluchteling Amar in huis heeft opgenomen. Alleen de koppen verschilden. De kop van Tubantia luidde: 'Vluchteling Amar slaapt op luchtbed in de woonkamer'. De kop van het AD luidde: ‘Zolang Amar geen overlast veroorzaakt, woont hij bij ons’.

Zolang Amar geen overlast veroorzaakt, woont hij bij ons

Bij de kop in Tubantia denk ik als lezer: kan er dan geen matrasje vanaf voor Amar? Gelukkig blijkt halverwege het artikel dat hij naar een logeerbed verhuist zodra de rommelkamer is opgeruimd. Bij de kop in het AD denk ik als lezer: het spant erom of Amar over de schreef gaat. Blijkbaar is hij agressief of vertoont hij puberale neigingen die de sfeer in Huize Goedhart niet ten goede komen. Uit het artikel blijkt echter dat Amar juist overbeleefd gedrag vertoonde:

"Ik was bang dat ik iemand zou storen, dus ik vroeg steeds: 'is het goed dat ik op de bank ga zitten?'." "Natuurlijk, gek," riep Archie [de vader des huizes, red.] dan. "Je stoort helemaal niet. We hebben maar één regel: als je hier wilt wonen, moet je geen overlast veroorzaken. En dat doet hij ook niet. Hij draait volledig mee. Hij pakt uit zichzelf de stofzuiger en kookt twee keer per week. Door hem zijn mijn kinderen nu gek op linzensoep."

De kop in het AD is gebaseerd op een uitspraak van heer des huizes Archie Goedhart, maar uit de context gerukt, klinkt het citaat een stuk negatiever. Als je als lezer alleen de koppen snelt, blijft een negatieve indruk achter.

Tijdens ons dagelijkse scrum (ochtendoverleg) op de OneWorld-redactie bespreken we wat er in de wereld speelt en wat wij daar als OneWorld aan toe hebben te voegen. Binnen het migratie- en vluchtelingendossier willen we meningsvorming stimuleren op basis van feiten in plaats van sentimenten. Dat doen we met onderzoek (o.a. Tolken kiezen partij) en data (o.a. opvang in de regio en opiniepeilingen onder de Nederlandse bevolking), maar ook met persoonlijke verhalen (zoals deze mooie gastbijdrage van Lucia Kula) die laten zien dat de werkelijkheid vaak niet zo zwartwit is als het lijkt.  

Juist in tijden van angst en onzekerheid spelen media een cruciale rol om burgers te informeren. Wie nieuwssites scant of door Blendle bladert, ziet hoe verschillend media stellingnemen en via de vluchtelingenkwestie hun linkse, rechts, conservatieve of progressieve signatuur versterken. Het voorbeeld van Amar en Archie is er slechts een van. Soms lijkt het zelfs of media eerder polariseren dan harmoniseren.

Soms lijkt het zelfs of media eerder polariseren dan harmoniseren

Zijn kranten en tv zich voldoende bewust de invloed van de toon waarop ze dat brengen, en wat zijn de afwegingen die worden gemaakt op de redacties? Die vraag kwam op tijdens een recente scrum en bleef hangen. Programmamaker Lotte Sluiter en adjunct Hans pakten de telefoon, directeur Egbert Fransen van Pakhuis de Zwijger keek of hij nog een plekje vrij kon maken in de Grote Zaal. En zo komt het dat op 16 november OneWorld en Pakhuis de Zwijger de kopstukken uit medialand bij elkaar brengen om de rol van de media bij de vluchtelingenstromen kritisch tegen het licht te houden.

Mediapolderlandschap
We wilden juist de chefs van kranten en journaals uitnodigen om zich over deze vraag uit te spreken, want dat zijn uiteindelijk de ‘eindbazen’ die de inhoudelijke keuzes maken en de koers bepalen. En de koppen bedenken.
Natuurlijk zien wij ook dat zo’n podium dan behoorlijk wit uitpakt. In die zin is de line-up een afspiegeling van het huidige mediapolderlandschap, zoals maatschappijhistoricus Zihni Özdil onlangs treffend aankaartte in zijn Joost Divendal-lezing in De Nieuwe Liefde. We hebben uitnodigingen uitstaan aan media en experts met een andere blik, maar gezien de korte tijd van organiseren hebben die nog niet allemaal kunnen reageren. Zodra die bevestigd hebben, voegen we die namen toe aan het panel. 

We nodigen daarom jullie, lezers van OneWorld en bezoekers, van harte uit om op 16 november het gesprek aan te gaan. Debatavonden worden niet alleen gemaakt door de mensen op het podium en achter de schermen, maar juist ook door de mensen in de zaal. Waar zit volgens jullie een blinde vlek? Hoe kunnen redacties zorgen voor een meerstemmig debat? Welke stem wordt niet gehoord of juist te veel? 

Welke stem wordt niet gehoord of juist te veel? 

Zoals onze onderzoeksredacteur Sanne Terlingen ook al aangaf in de Facebookconversatie: deze avond is slechts een van de vele gesprekken die de komende tijd gevoerd moeten worden over het vluchtelingenthema. Overal in Nederland komen mensen samen om te praten over de verschillende morele en praktische facetten die onze houding en gedrag bepalen ten opzichte van vluchtelingen. Van hulpinitiatieven van Nederlandse burgers (onder andere Tegenlicht) tot huisvesting in de steden (Vluchtroute) en werkervaringstrajecten.

Interactie is inderdaad de eerste stap om elkaar te begrijpen en samen naar oplossingen te zoeken. Een taak die de media at large (dus ook online platforms, blogs en onafhankelijke opiniemakers) mijns inziens op zich moeten nemen. We hopen met deze avond de discussie weer een stap verder te brengen.   

De bijeenkomst Beeldvorming in het vluchtelingendebat vindt plaats op maandag 16 november in Pakhuis de Zwijger. Aanvang 20 uur.  

Een abonnement op OneWorld magazine voor 25 euro

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons