Rolls-Royces en hiv in Swaziland

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Veel mensen denken bij de naam Swaziland aan die extravagante koning met zijn veertien vrouwen en minstens evenveel Rolls-Royces. Minder bekend is dat Swaziland het hoogste percentage hiv-geïnfecteerden ter wereld heeft. Van de vrouwen tussen 25 en 29 jaar heeft bijna de helft hiv, tegenover ongeveer een kwart van alle mensen tussen 15 en 49 jaar.

Logisch, denk je dan, in een land waarin polygamie aan het hof de norm is. In werkelijkheid komt het hoge hiv-percentage door een combinatie van armoede, seizoensmigratie naar de mijnen in de buurlanden en ongelijkheid tussen vrouwen en mannen.

Je zou het niet zo snel achter deze koning zoeken, maar hij blijkt leiding te geven aan een innovatief ministerie van Gezondheid. Dat heeft een groot programma opgezet tegen hiv.  Doel: zoveel mogelijk mensen laten testen en behandelen met antiretrovirale middelen (ARV’s). Die behandeling doet de kans op overdracht van hiv met 96% afnemen.

Menselijk gedrag
Dat is een fascinerende gedachte. Zo kan immers de epidemie binnen korte tijd worden ingedamd. Helaas ligt het niet zo eenvoudig. Want er is ook nog het gedrag van mensen. Zullen sommigen die pillen niet overslaan, erop vertrouwend dat de rest van het land ze wél neemt? En gaan de condooms nu massaal de prullenbak in?

Gaan condooms nu massaal de prullenbak in?

Hoe kun je een complete bevolking zover krijgen dat ze zich vrijwillig laten testen en eventueel behandelen? Het verplicht stellen van testen en behandeling is een schending van mensenrechten. Gezondheidsautoriteiten wereldwijd weten hoe gevoelig dat ligt. Denk maar aan onze eigen discussie over mazelen en, om dichter bij het onderwerp te blijven, de frustratie dat we in Nederland het aantal nieuwe hiv-infecties maar niet omlaag krijgen: 30% van de circa 25.000 mensen met hiv in Nederland weet niet dat hij/zij hiv heeft.

Wat weegt zwaarder: het recht van een individu om een hiv-test te weigeren of zijn gezondheid en die van zijn omgeving? De autoritaire Afrikaanse leiders Mugabe en Kabila riepen vorig jaar op tot verplichte hiv-tests. Tegenstanders denken dat het stigma rond hiv daarmee juist zal toenemen.

Medicijnmannen en chiefs
Swaziland pakt het op zijn eigen manier aan: via een combinatie van voorlichting, het mobiliseren van gemeenschappen en toegang tot gezondheidszorg. De huidige minister van Gezondheid was tot voor kort voorlichtingsambtenaar. Aandacht is er voor jongeren, bijgeloof en stigma. “Eerst moet er draagvlak in de samenleving zijn voordat we met pillen beginnen”, aldus de minister. Zij liep zelf voorop in de demonstratie en had die ook zelf georganiseerd. Dat het daarmee een beetje fake was vond ze niet erg: “Als overheid moeten wij het stigma en de discriminatie wegnemen zodat mensen zich vrijwillig laten testen”. Belangrijkste troef is de rol van traditionele medicijnmannen, religieuze leiders en de ‘chiefs’, traditionele leiders aangewezen door de koning.

En de koning zelf, zou die zich ook laten testen? Niemand die het me kon vertellen. Wel heeft hij beloofd geen bruiden onder de 19 jaar meer te trouwen. En misschien zou hij met de verkoop van een paar Rolls-Royces het gezondheidsbudget van het land kunnen verhogen. Hij was in ieder geval aanwezig in de demonstratie. Als portret, afgebeeld op de wikkeldoeken van de vrouwen.

[[{“fid”:”24788″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Demonstratie hiv Swaziland”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Demonstratie hiv Swaziland”},”type”:”media”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]

Lambert Grijns is de Nederlandse ambassadeur voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten en hiv/aids. 
Deze blog verscheen eerder op www.mensenrechtenwereldwijd.nl

Foto boven: de jaarlijkse dans van de maagden voor de koning, WHL Travel
Foto beneden: demonstratie om hiv onder de aandacht te brengen, Lambert Grijns

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons