Pornodiscussie altijd in de schaduw
Volgens Gabriel is pornografie altijd een omstreden onderwerp geweest voor overheden en organisaties maar ook voor bepaalde groepen in de samenleving, zoals conservatieven en feministen. Pornografie heeft altijd relatief weinig aandacht gekregen in de publieke discussie en de academische wereld. Dat is opvallend, want porno is niet alleen van aanzienlijke economische betekenis maar ook een grote beïnvloeder van cultuur, media en technologische innovatie.
Pornografie heeft altijd relatief weinig aandacht gekregen in de publieke discussie en de academische wereld
Porno als verbeelding
In haar lezing vraagt Gabriel zich af hoe de fictieve wereld van porno en de echte wereld verbonden zijn. Porno kan voorkomen in verschillende soorten media, platformen, en sectoren. Het is ‘transnationaal’ – niet gebonden aan een bepaald land – en verandert continu. Als mensen op een bepaalde manier worden gerepresenteerd in pornofilms, heeft dit invloed op de manier waarop wij naar hen en de wereld kijken. Gabriel: “Het is niet alleen de aanwezigheid van iets, maar tegelijk ook de afwezigheid. In de meeste maatschappijen hebben vrouwen, zwarte mensen of minderheidsgroepen lang gevochten voor zelf-representatie.” De af- of aanwezigheid van bepaalde etnische of minderheidsgroepen in porno – en of dit in een dominante, onderdanige, vrijwillige, of gedwongen rol is – vertoont parallellen met hun machtspositie in de echte wereld. Dat verklaart ook mensen van bepaalde etnische achtergrond, gender, of lichaamstype vaak in de vorm van een subcategorie of fetisj gerepresenteerd worden.
De af- of aanwezigheid van bepaalde etnische of minderheidsgroepen in porno vertoont parallellen met hun machtspositie in de echte wereld
Porno als industrie
Maar, legt Gabriel uit, porno is niet alleen seksueel expliciet materiaal en heeft niet alleen de functie van representatie. Het is ook een industrie die in historische context moet worden geplaatst. De hoeveelheid seksueel expliciete beelden in de media wereldwijd moet begrepen worden als een gevolg van veranderde technologische- en businessmodellen. De porno-industrie is gelinkt aan een enorm scala van netwerken en ondernemingen- legaal, formeel, crimineel en informeel.
DIY-porno in het selfie-tijdperk
In de tijd van de selfie zijn er ook steeds meer verschillende vormen van seksuele zelfrepresentatie. Er zijn steeds meer mensen die expliciet of seksueel beeldmateriaal, foto’s en video’s van zichzelf online zetten. En daar is ook weer een bepaalde doelgroep voor, omdat Do-It-Yourself (DIY) een grotere authenticiteit lijkt te hebben.
Wat is de relatie tussen het (zelf) maken van porno en het uiteindelijk product wat online te zien is? Gabriel legt dit uit aan de hand van de theorie van Stuart Hall over representatie. Hij schreef over de media als een ‘apparatus’: een systeem dat gevormd is door mensen, met regels die uiteindelijk bepalen hoe diezelfde mensen zich gedragen en hoe ze hun relaties vormgeven. Zelfs voor de meest onorthodoxe verlangens gelden gedragscodes. Dus ook in een selfie-cultuur waarin mensen steeds meer DIY-porno online zetten. Dat wat uiteindelijk online komt te staan is bepaald door de regels van het porno-apparatus.
Verschuivingen binnen de porno-industrie
Overheden doen soms pogingen dit porno-apparatus te verbieden. Gabriel denkt dat dit deel is van een grotere ontwikkeling omtrent toezichthouding en controle. Maar hoe doe je dat, als staat? Er zit een technologische infrastructuur achter porno. Het internet is op een bepaalde manier georganiseerd en zoektermen worden daardoor gestuurd. Met strengere reguleringen komen er misschien wel verschuivingen van de industrie maar zal deze nooit verdwijnen.
En dan verschuift de industrie gewoon naar gebieden waar vrouwen wel bereid zijn onbeschermd een cumshot te doen
Na haar lezing vertelt Gabriel hoe in Californië volgens nieuwe regels op een gegeven moment geen cumshots (klaarkomen van de man over het gezicht van de ander) meer gefilmd mochten zonder beschermingsbril. Er zouden namelijk bacteriën of virussen overgedragen kunnen worden. “En dan verschuift de industrie gewoon naar gebieden waar vrouwen wel bereid zijn onbeschermd een cumshot te doen.” Ditzelfde gold voor de verplichting van het dragen van condooms. Toen verschoof de pornoproductie van Californië, naar Brazilië, naar India. Deze verschuiving is vaak parallel aan de economische situatie van de pornoacteurs en actrices in deze gebieden. Gabriel besteedt daarom in haar Nederlandse onderzoek extra aandacht aan vrouwen die slachtoffer zijn van mensenhandel, waarvan zij denkt dat er veel in de porno-industrie belanden.
Wat zijn de risico’s van het vak?
Gabriel werpt een interessante vraag op: wie zijn deze porno-acteurs en actrices en wat zijn de risico’s en schade die zij oplopen tijdens hun werk? We zouden ons kunnen afvragen hoe het zit met de grenzen van het menselijk lichaam. “Wat kan een vagina aan? Hoe lang kun je een erectie houden?” In een groot deel van porno is sprake van een overduidelijke manifestatie van pijn, als onderdeel van genot voor sommige kijkers. Soms is het gevolg dat mensen anale of vaginale ‘reparaties’ moeten ondergaan. “Natuurlijk zijn er vrouwen die porno vrijwillig doen. Maar wat als je helemaal onderaan de ladder zit?” Gabriel stelt zich de vraag of door maatschappelijke uitsluiting en marginalisatie sommige personen door uitzichtloosheid in porno belanden.
Een alternatief
Erkennen dat mainstream porno een aantal negatieve karakteristieken heeft, betekent niet dat je de hele industrie veroordeelt. Het feit dat een alternatief opkomend als ‘feministische porno’ bestaat is positief en heeft invloed op de mainstream porno-industrie. “We hebben andere beelden nodig, van mannen en van vrouwen.” Maar feministische porno zit op dit moment nog in de marge. “Patriarchie – de manier waarop mannen deze transnationale industrieën controleren en beheren – blijft ook in deze context van enorme betekenis. Zij bepalen wie privileges hebben en wie niet.”
Het blijft een industrie van uitbuiting en er is een gebrek aan gezondheidsbescherming. Dit zijn ethische en morele vragen!
Industrie van uitbuiting
Tot slot zet Gabriel haar publiek aan het denken met de vraag wat er gebeurt met pornoactrices na de shoot. Het gemiddelde shelflife (hoe lang een actrice geboekt wordt en dus haar marktwaarde behoudt) van een pornoactrice is slechts drie maanden. Bovendien is hun levensverwachting heel laag, zegt ze. Uit haar interviews in India komen ook niet zulke positieve verhalen. “Het blijft een industrie van uitbuiting en er is een gebrek aan gezondheidsbescherming. Dit zijn ethische en morele vragen! Het gaat hier om mensen. We moeten onze opinie over porno onderzoeken.”
