Het wordt stil in de zaal als foto´s van journalist Kadir van Lohuizen op het scherm verschijnen, tijdens een bijeenkomst die GroenLinks 16 april organiseert in De Balie. Foto´s uit de tinmijnen in Congo, de illegale goudmijnen in Peru en de diamantindustrie. Ze vertellen het verhaal van de weg die deze mineralen afleggen: van mijn tot markt, van kinderarbeider tot koerier. Het wordt pijnlijk duidelijk wie hieronder lijdt en wie hiervan profiteert. Daarom is het Europese Parlement bezig met de wet die de handel in conflictmineralen moet tegengaan. Het plan: transparante handelsroutes. Moet de verantwoordelijkheid neergelegd worden bij bedrijven of moet een wet dit opleggen?
Onnodige regelgeving
Dirk-Jan Koch pleit voor een vrijwillig systeem. “Waarom zouden we verplichtingen stellen als we zonder regels hetzelfde effect kunnen bereiken?” Koch vindt dat bedrijven eerst drie jaar de mogelijkheid moeten krijgen om hun handel transparant te maken. Wanneer blijkt dat bedrijven niet bereidwillig zijn, kan de regel alsnog verplicht worden. Maar een proeftermijn is volgens hem noodzakelijk. “Als we de wetgeving direct invoeren, boycotten we mogelijk onschuldige bedrijven.” Koch weet dat mijnen vaak hun papierwerk niet op orde hebben, maar dat betekent volgens hem niet direct dat het een conflictmijn betreft. “Door niet meteen verplichtingen in te voeren, geven we ze nog even de tijd op hun administratie te ordenen.” Daarnaast moeten we geen onnodige regels moeten opstellen, vindt Koch. Hij vertrouwt erop dat een wet met een vrijwillig karakter voldoende is. “Als bedrijven beginnen met het transparant maken van hun handelswegen, spoort dat andere bedrijven aan om te volgen.”
Garantie conflictvrije markt
Judith Sargentini vindt dat bedrijven inmiddels alle tijd hebben gehad om de sector op te schonen. “Het probleem is al langere tijd bekend en bedrijven kunnen sinds 2011 richtlijnen van OESO volgen.” Volgens haar is het tijd voor wetgeving die echt een einde maakt aan conflictmineralen. Een wet die bedrijven verplicht om ketenverantwoordelijkheid af te leggen. “Op dit moment moet er alleen verantwoording afgelegd worden voor ruwe grondstoffen dus mineralen die gebruikt worden in elektronica vallen buiten de wet. Maar ik sta nooit op de markt om een onsje tin te kopen”, zegt Sargentini. “Het is dus van belang dat er verantwoording wordt afgelegd over de hele keten: van de mijn tot de productie tot de markt.” Alle bedrijven verplichten om alleen conflictvrije grondstoffen te gebruiken, kan ervoor zorgen dat de hele Europese consumentenmarkt bestaat uit conflictvrije producten, denkt Sargentini. Het één-schaap-over-de-dam-principe van Koch werkt volgens haar niet omdat de meeste conflictmineralen verwerkt worden in producten zoals laptops en mobiele telefoons. “Wanneer er niet direct aan de consument verkocht wordt, zijn bedrijven onzichtbaar en ontbreekt de publieke druk om eerlijk te werken.”
