De begrippen wisselen nog wel eens. Als koningin Máxima bij de VN-Top in New York spreekt, gaat het niet meer over ‘microkredieten’, noch over ‘microfinanciering’, maar over ‘inclusieve financiering’. De inhoud blijft hetzelfde: geld vrij maken voor mensen die in het reguliere bankwezen niet aan de bak komen omdat ze daar de risico’s te hoog vinden. Dat geldt voor een-derde van de wereldbevolking.
Extreem weer
In steeds sterkere mate worden microkredieten ingezet om de armen te wapenen tegen de effecten van klimaatverandering, bleek vorige week. “We weten dat klimaatverandering en andere milieuproblemen de armsten het hardste raken”, zei koningin Máxima vorige week bij een sessie tijdens de VN-Top, in haar rol als speciaal adviseur van Ban Ki-moon. “Het is onze plicht de meest kwetsbare mensen meer weerbaar te maken tegen veranderingen in regenval, overstromingen en extreem weer. Financiële diensten spelen daarbij een cruciale rol.”
Passieve slachtoffers
Een paar dagen eerder illustreerde Luis Lacayo Debayle, bestuurder van de Nicaraguaanse microfinancier FDL, de impact van klimaatverandering tijdens de jaarlijkse conferentie van het NPM (Netherlands Platform for Inclusive Finance) in Den Haag. “Nicaragua kent maar twee seizoenen: een regen- en een droog seizoen. Een regenseizoen duurt van mei tot oktober. Door klimaatverandering is het regenseizoen veel korter geworden en begint het nu in augustus. De droogste gebieden worden het hardste geraakt. Het eerste seizoen, la primera, verdwijnt daardoor en veel boeren zien hun opbrengst slinken.”
De FDL brengt daarom sinds kort financiële producten die klimaatrisico’s af moeten dekken. En ze probeert de boeren op te voeden. “Boeren zijn niet alleen passieve slachtoffers van klimaatverandering, hun gedrag kan ook de natuur schaden. De lage grondprijzen aan de bosranden zitten ons dwars bij onze inspanningen om klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Daardoor denkt de boer niet na over andere manieren om zijn productie te verhogen. Wij geven hem advies hoe hij meer opbrengst uit zijn bestaande land kan halen.”
Boeren zijn niet alleen passieve slachtoffers van klimaatverandering
Morele beloning
Volgens Lacayo Debayle is het niet eenvoudig om de boer ervan te overtuigen dat hij moet ‘vergroenen’. De boer moet financiële prikkels krijgen en een ‘morele’ beloning: in zijn gemeenschap gezien worden als voorbeeld van verantwoordelijk en succesvol ondernemerschap.
We moeten ook niet te veel verlangen van de lokale microfinanciers, stelde Nanno Kleiterp, directeur van de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO. Op een recente trip naar Costa Rica bespeurde hij verwarring bij zijn gastheren. “Twee jaar geleden draaide alles om kredieten voor het midden- en kleinbedrijf en om werkgelegenheid creëren. Nu weten ze: ‘Om mijn financiering veilig te stellen, moet ik groen en inclusief zijn’. We moeten de balans bewaren. Als FMO zorgen we dat we in Midden-Amerika voldoende groene projecten in ons portfolio hebben, maar niet elk project hoeft groen te zijn.”
Momentum
De interesse in groene investeringen bij donoren en investeerders is zeker groeiend, constateren Geert Jan Schulte en Davide Forcella van onderzoeksbureau Enclude in een rapport dat in Den Haag werd gepresenteerd. Om dat te illustreren overhandigden de partners van NpM een intentieverklaring aan ambassadeur private sector Jeroen Roodenburg van Buitenlandse Zaken dat zij op alle gebieden gaan vergroenen. Op mondiaal niveau is er ook sprake van een groen ‘momentum’, na de conferentie in Addis die financiering voor de nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen zocht, en in aanloop naar de Klimaattop in Parijs in december. Maar de vraag naar groene financiering bij lokale kredietverstrekkers en hun klanten is nog zwak. “Er is nog weinig begrip en bewustzijn van groene financiering. Dat bewustzijn moet nog bijgebracht worden”, aldus de auteurs. Niettemin is de groei in groene producten die microfinanciers aanbieden (voor zonnepanelen, biogasinstallaties, schone kooktoestellen, organische landbouw etc) onmiskenbaar: in 2008 bood nog maar 4 procent van de microfinanciers groene leningen aan, vorig jaar was dat 31 procent.
Toekomst
En de microkredieten hebben niet alleen hun functie in ontwikkelingslanden, betoogde klimaatdeskundige Pier Vellinga in zijn slotwoorden op de conferentie. Ze kunnen wereldwijd de overgang van grootschalige en dure infrastructuur en productie-eenheden naar goedkope kleinschalige systemen mogelijk maken op het gebied van waterzuivering, zonne- en windenergie, voedselvoorziening, 3-D printen en circulaire en biobased economie.
Of VN-adviseur Máxima en haar echtgenoot eenzelfde toekomst voor ogen hebben – we weten het niet. Maar het zou mooi zijn als de koningin stiekum zo’n pionierende rol wil spelen.
